FLEURSDUMAL POETRY LIBRARY – classic, modern, experimental & visual & sound poetry, poetry in translation, city poets, poetry archive, pre-raphaelites, editor’s choice, etc.

«« Previous page · Hans Sachs: Die Zeichen des Regenwetters · William Shakespeare: Sonnet 049 · Franz Kafka: Ein Traum · Jan Gielkens: Hellevaart · Ed Schilders: Pietro Aretino. De geschiedenis van een reputatie (7) · Eugene Marais: Mabalêl · Eelke van Es: 2 Gedichten · Ludwig Uhland: Schwere Träume · Willem Bilderdijk: De Dood · Lola Ridge: Manhattan · James Joyce: In the Dark Pine-Wood · Georg Trakl: Abendland

»» there is more...

Hans Sachs: Die Zeichen des Regenwetters

Hans Sachs
(1494 -1576)

Die Zeichen des Regenwetters

(In dem Abendton Nachtigalls)
(1. November 1545)

Willst du erkennen Regen,
Wann der zukünftig sei:
Das Morgenroth allwegen
Zeigt Regenwetter frei;
Auch wenn der Wind thut wehen
Her von dem Niedergang; Westen.

Auch wenn die Sonn’ am Morgen
Gibt langer Streifen Glanz;
Auch wenn sie bleibt verborgen
Durch schwarze Wolken ganz;
Er muß bevor auch stehen,
So bleich ist ihr Aufgang:
Auch wenn des Mondes Scheine,
Die Sterne groß und kleine
Schwarz, dunkel sind und bleich;
Wenn Nebel Berge decken
Und wehet weiche Luft,
Wenn Wald und Strauch und Hecken
Schwarz sind, gehüllt in Duft,
Kommt Regen insgemeine
Ins Land, das merket euch!

Wenn scharf die Sonn’ thut stechen
Und Gäns’ und Enten sich
Froh baden in den Bächen
Und Frösche fröhlichlich
Schrein, wenn’s beginnt zu tagen,
So stellt sich Regen ein;
Wenn sich vom Netz die Spinnen
Verkriechen allenthalb,
Im Korb bleiben die Bienen,
Wenn niedersteigt die Schwalb’
Zum Wasser, um zu schlagen
Die Flügel schnell darein;
Wenn sich die Säu’ thun jücken,Jucken.
Der Esel wälzt auf dem Rücken,
Die Hunde fressen Gras
Und wieder von sich speien,
Wenn Fraun und manche Maid
Ueber die Flöhe schreien,
Die ihnen thun viel Leid,
Auch stark die Mücken stechen –
Bedeutet’s immer Naß.

Wenn Rosse auf den Weiden
Roßwespen beißen sehr,
Und wenn die Küh’ vor beiden
Nicht können bleiben mehr,
Vor Bremsen und Stechmücken –
Ist Regen nicht mehr weit.
Wenn die Speckseiten rinnen,
Das Salz wird feucht und weich,
Die Maid einschläft beim Spinnen,
Das Licht nur brennet bleich;
Auch wenn die Zehe jücken,
So ist es Regens Zeit.
Wenn feucht ist das Gemäuer
Und dunkel brennt das Feuer
Und bleibt im Haus der Rauch,
Und mürrisch alte Frauen,
Das Kind des Nachts nicht fromm –
Aus allem läßt sich schauen,
Daß Regenwetter komm’.
Die Zeichen, sonst und heuer,
Gibt uns der Tagesbrauch.

kempis poetry magazine

William Shakespeare: Sonnet 049

William Shakespeare

(1564-1616)

THE SONNETS

Against that time (if ever that time come)

When I shall see thee frown on my defects,

When as thy love hath cast his utmost sum,

Called to that audit by advised respects,

Against that time when thou shalt strangely pass,

And scarcely greet me with that sun thine eye,

When love converted from the thing it was

Shall reasons find of settled gravity;

Against that time do I ensconce me here

Within the knowledge of mine own desert,

And this my hand, against my self uprear,

To guard the lawful reasons on thy part,

To leave poor me, thou hast the strength of laws,

Since why to love, I can allege no cause.

kempis poetry magazine

Franz Kafka: Ein Traum

Ein Traum

Franz Kafka (1883-1924)

Josef K. träumte:

Es war ein schöner Tag und K. wollte spazieren gehen. Kaum aber hatte er zwei Schritte gemacht, war er schon auf dem Friedhof. Es waren dort sehr künstliche, unpraktisch gewundene Wege, aber er glitt über einen solchen Weg wie auf einem reißenden Wasser in unerschütterlich schwebender Haltung. Schon von der Ferne faßte er einen frisch aufgeworfenen Grabhügel ins Auge, bei dem er Halt machen wollte. Dieser Grabhügel übte fast eine Verlockung auf ihn aus und er glaubte, gar nicht eilig genug hinkommen zu können. Manchmal aber sah er den Grabhügel kaum, er wurde ihm verdeckt durch Fahnen, deren Tücher sich wanden und mit großer Kraft aneinanderschlugen; man sah die Fahnenträger nicht, aber es war, als herrsche dort viel Jubel.

Während er den Blick noch in die Ferne gerichtet hatte, sah er plötzlich den gleichen Grabhügel neben sich am Weg, ja fast schon hinter sich. Er sprang eilig ins Gras. Da der Weg unter seinem abspringenden Fuß weiter raste, schwankte er und fiel gerade vor dem Grabhügel ins Knie. Zwei Männer standen hinter dem Grab und hielten zwischen sich einen Grabstein in der Luft; kaum war K. erschienen, stießen sie den Stein in die Erde und er stand wie festgemauert. Sofort trat aus einem Gebüsch ein dritter Mann hervor, den K. gleich als einen Künstler erkannte. Er war nur mit Hosen und einem schlecht zugeknöpften Hemd bekleidet; auf dem Kopf hatte er eine Samtkappe; in der Hand hielt er einen gewöhnlichen Bleistift, mit dem er schon beim Näherkommen Figuren in der Luft beschrieb.

Mit diesem Bleistift setzte er nun oben auf dem Stein an; der Stein war sehr hoch, er mußte sich gar nicht bücken, wohl aber mußte er sich vorbeugen, denn der Grabhügel, auf den er nicht treten wollte, trennte ihn von dem Stein. Er stand also auf den Fußspitzen und stützte sich mit der linken Hand auf die Fläche des Steines. Durch eine besonders geschickte Hantierung gelang es ihm, mit dem gewöhnlichen Bleistift Goldbuchstaben zu erzielen; er schrieb: »Hier ruht –« Jeder Buchstabe erschien rein und schön, tief geritzt und in vollkommenem Gold. Als er die zwei Worte geschrieben hatte, sah er nach K. zurück; K., der sehr begierig auf das Fortschreiten der Inschrift war, kümmerte sich kaum um den Mann, sondern blickte nur auf den Stein. Tatsächlich setzte der Mann wieder zum Weiterschreiben an, aber er konnte nicht, es bestand irgendein Hindernis, er ließ den Bleistift sinken und drehte sich wieder nach K. um. Nun sah auch K. den Künstler an und merkte, daß dieser in großer Verlegenheit war, aber die Ursache dessen nicht sagen konnte. Alle seine frühere Lebhaftigkeit war verschwunden. Auch K. geriet dadurch in Verlegenheit; sie wechselten hilflose Blicke; es lag ein häßliches Mißverständnis vor, das keiner auflösen konnte. Zur Unzeit begann nun auch eine kleine Glocke von der Grabkapelle zu läuten, aber der Künstler fuchtelte mit der erhobenen Hand und sie hörte auf. Nach einem Weilchen begann sie wieder; diesmal ganz leise und, ohne besondere Aufforderung, gleich abbrechend; es war, als wolle sie nur ihren Klang prüfen. K. war untröstlich über die Lage des Künstlers, er begann zu weinen und schluchzte lange in die vorgehaltenen Hände. Der Künstler wartete, bis K. sich beruhigt hatte, und entschloß sich dann, da er keinen andern Ausweg fand, dennoch zum Weiterschreiben. Der erste kleine Strich, den er machte, war für K. eine Erlösung, der Künstler brachte ihn aber offenbar nur mit dem äußersten Widerstreben zustande; die Schrift war auch nicht mehr so schön, vor allem schien es an Gold zu fehlen, blaß und unsicher zog sich der Strich hin, nur sehr groß wurde der Buchstabe. Es war ein J, fast war es schon beendet, da stampfte der Künstler wütend mit einem Fuß in den Grabhügel hinein, daß die Erde ringsum in die Höhe flog. Endlich verstand ihn K.; ihn abzubitten war keine Zeit mehr; mit allen Fingern grub er in die Erde, die fast keinen Widerstand leistete; alles schien vorbereitet; nur zum Schein war eine dünne Erdkruste aufgerichtet; gleich hinter ihr öffnete sich mit abschüssigen Wänden ein großes Loch, in das K., von einer sanften Strömung auf den Rücken gedreht, versank. Während er aber unten, den Kopf im Genick noch aufgerichtet, schon von der undurchdringlichen Tiefe aufgenommen wurde, jagte oben sein Name mit mächtigen Zieraten über den Stein.

Entzückt von diesem Anblick erwachte er.

Franz Kafka : Ein Landarzt. Kleine Erzählungen (1919)

fleursdumal.nl magazine

More in: Archive K-L, Franz Kafka, Kafka, Franz, Kafka, Franz

Jan Gielkens: Hellevaart

Jan Gielkens

Hellevaart

Jan Gielkens daalt af in Picarta en maakt kennis

met cowpeace (met kleine c), Vestdijk-specialist

Paul Otlet (1868-1944) geldt als een van de voordenkers van het internet. Hij wilde informatie over alles verzamelen en die informatie zo met elkaar verbinden dat we alle informatie over alles altijd zouden kunnen terugvinden – via een kaartensysteem. En bovendien wilde hij het materiaal dat hij documenteerde ook fysiek kunnen tonen: hij verzamelde papier, maar ook machines en andere roerende zaken. Dat allemaal stelde hij vanaf 1910 tentoon en ter beschikking in het Mundaneum in Brussel, dat hij samen met zijn landgenoot en compagnon Henri La Fontaine (1854-1943) oprichtte. Het Mundaneum hield het vol tot 1940, tot aan de Duitse bezetting van België, maar was daarvoor al in de verloedering geraakt omdat het project de oprichters en hun medewerkers boven het hoofd was gegroeid: er was gewoon te veel informatie te verwerken. Pas vijftig jaar later kwam men op het idee om dat wat er nog over was om te vormen tot een museum, dat ook Mundaneum heet en nu in Mons/Bergen staat.

Ik was ooit, midden jaren negentig van de twintigste eeuw, in Mons om daar het archief in te zien van Henri La Fontaine, een lid van de uitgebreide Belgische tak van de gloeilampenfamilie Philips, die weer verwant met was de Duitse familie Marx (van Karl). Naar de Nederlandse familieconnecties van Marx deed ik toen onderzoek. Ook La Fontaine was socialist en bovendien een internationaal actief jurist, die in 1913 de Nobelprijs voor de Vrede kreeg. In die tijd was er nog geen uitreikingsplechtigheid in Oslo, en La Fontaine kreeg zijn bul in een koker per post toegestuurd. Ook kreeg hij, omdat hij als Nobelprijslaureaat het recht had om anderen voor te dragen voor die onderscheiding, tientallen brieven van mensen die vonden dat zij zelf of een van hun vrienden of familieleden zo’n eerbetoon verdienden. In het Mundaneum in Mons, toen nog een museum in oprichting, kon ik dit soort documenten uit het archief-La Fontaine inzien, gezeten tussen tientallen meters archiefdozen. Er moesten er een paar opzij worden geschoven om mij een geïmproviseerde plek aan een tafel te geven. Ik kreeg ik ook een rondleiding door een aantal ruimtes waar duizenden tijdschriftendossiers uit de hele wereld en grote hoeveelheden affiches en ander papier waren opgestapeld: de resten van wat eens de aanzet van alles was.

Waarom vertel ik u dit? Omdat ik onlangs kennis heb gemaakt met cowpeace. Met een kleine c. U kent cowpeace niet? Cowpeace is Vestdijk-specialist. Dat komen we te weten op de profielpagina van cowpeace op librarything.com, een van de vele overbodige boekenprikborden op het internet. Daar staat de echte naam van cowpeace: willem (met een kleine w). De begeleidende foto is dan weer verwarrend, want die toont twee blonde vrouwelijke tieners, waarvan een met een beugel. Die willem toch. Willem leest wel eens een boek en een krant, maar tuiniert ook graag, zo staat er. Dat ‘leest wel eens boek en een krant’ is weer moeilijk te rijmen met het onvoorstelbare tempo waarmee willem ‘recensies’ van boeken invoert: gemiddeld vier per dag. Boeken uit de bibliotheek van cowpeace, zo lezen we elders op de profielpagina, staan ook in die van wiepie, stortemelk, rijkaanvitaminen en nog veel meer tieners met kleine letters en, neem ik aan, beugels.

Cowpeace schreef een recensie (zo wordt het genoemd) van Meneer Visser’s hellevaart van Vestdijk, een roman uit 1936. Deze ‘recensie’ bestaat uit twee samenvattingen, de tekst van de ‘blurp’ (het staat er zo) van een latere editie en een tekst waarvan de herkomst niet duidelijk is. En in dat laatste stuk staat: ‘Hier wordt één dag uit het leven (vooral het “binnenleven”) van meneer Visser, een kleinsteedse machtswellusteling, met een altijd bezige verbeelding, uiteengerafeld tot in de schuilhoeken van de menselijke geest. Op een obsederende wijze wordt het tevergeefs en rancuneus optornen tegen het menselijk tekort verbeeld. De knapste roman van dit genre in de gehele Nederlandse literatuur.’ Die laatste zin klopt vermoedelijk alleen maar voor het genre van romans over kleinsteedse machtswellustelingen met een altijd bezige verbeelding, uiteengerafeld tot in de schuilhoeken van de menselijke geest. Want als knappe roman werd Meneer Visser’s hellevaart toch over het algemeen niet gezien, eerder als James Joyce-imitatie: in 1934 had Vestdijk twee opstellen aan Ulysses (1922) gewijd, en de bewondering voor dit boek was aan de Hellevaart goed af te lezen.

Hoe kwam ik nu aan deze blind date met het blonde koppel willem alias cowpeace? Ik zocht in Picarta, de verzamelcatalogus van 600 Nederlandse bibliotheken, bibliografische gegevens over Meneer Visser’s hellevaart. Ik vulde in het zoekschermpje ‘Vestdijk’ en ‘hellevaart’ in, want dat zou genoeg moeten zijn voor een overzicht van boeken, manuscripten en andere zaken die dit boek rechtstreeks betreffen. Veertien hits leverde de zoektocht op. Je kunt, voordat je in Picarta zoekt, kiezen of de machine de resultaten op ‘publicatiedatum’, ‘relevantie’, ‘invoerdatum’, ‘titel’ of ‘auteur’ geeft. Nou denk ik eerlijk gezegd dat Picarta nooit en helemaal nooit kan weten wat ik relevant vind, maar vooruit: ik vraag naar de relevantie van mijn zoektocht en dan komt bovenaan de lijst van relevante hits een geluidsband uit het Letterkundig Museum met fragmenten van een gesprek tussen Nol Gregoor en Vestdijk te staan waarin Meneer Visser’s hellevaart ter sprake komt. Of is wat bovenaan staat het eind van de lijst en het minst relevant? Het staat er niet bij, en eigenlijk maakt dat niet uit: voor mijn zoektocht is deze geluidsband altijd irrelevant.

Op ‘jaar van publicatie’ dan maar. De oudste titels staan (waarom eigenlijk?) onderaan, en daar begint het met manuscripten, die dus waarschijnlijk te dateren zijn van vóór de roman. Je zou nu de roman zelf verwachten, maar de volgende hit is een opdracht van Vestdijk aan Henriëtte van Eyk uit 1949 in een niet nader geïdentificeerde druk van Meneer Visser’s hellevaart. Waar is de eerste druk uit 1936 gebleven? Die blijkt chronologisch onder 1988 te staan, toen, volgens de beschrijving, de achtste druk van Meneer Visser’s hellevaart verscheen. Onder de vermelding van deze uitgave staat de interessante mededeling: ‘12 soortgelijke titels’. En als je op die mededeling doorklikt zie je een lijst van, inderdaad, twaalf titels, maar het zijn geen ‘soortgelijke titels’, het is allemaal dezelfde titel, Meneer Visser’s hellevaart namelijk, maar dan in allerlei drukken. De eerdere mededeling dat in 1988 de achtste druk verscheen wordt in het lijstje van twaalf meteen op losse schroeven gezet, want het overzicht vermeldt twee vierde drukken: een uit 1965 en een uit 1967, en ook twee vijfde drukken: een uit 1968 en een uit 1970. Dat kan gebeuren, want boeken geven niet altijd het jaar van verschijnen prijs. In de ene bibliotheek gist de titelbeschrijver, in de andere gaat hij of zij op onderzoek uit en vult het jaar van verschijnen aan. Het probleem van Picarta is dat allebei de oplossingen naast elkaar blijven bestaan en zo verwarring veroorzaken.

Maar we zijn nog binnen het bereik van de enigszins betrouwbare informatie, zoals die min of meer traditioneel uit catalogi te voorschijn komt. Sinds een tijdje houden titelbeschrijvingen op Picarta daar echter niet op. Bij een deel van de titels staan tegenwoordig korte karakteristieken van de beschreven boeken. Bij de eerste druk van Meneer Visser’s hellevaart is dat de hierboven geciteerde, met die ‘kleinsteedse machtswellusteling’. Zit er nou bij Picarta iemand zit die de toevallige mening van een tuinierende en beugeldragende tiener de moeite waard vindt om aan u en mij mee te delen op een plek waar u en ik informatie zouden verwachten?

Het zou me niet verbaasd hebben als bij alle vermeldingen van Meneer Visser’s hellevaart in Picarta dezelfde willekeurige waninformatie had gestaan, maar dat is niet zo. Er zit variatie in de willekeur. Vanaf de tweede druk ontbreken de kwalificaties, maar bij een ongetelde (maar zesde) druk uit 1978 staat weer iets: ‘Een financieel onafhankel?k oudere man legt zich toe op het kwellen van z?n zwakkere medemensen.’ De zevende en achtste druk hebben het weer over de bekende ‘kleinsteedse machtswellusteling’, en volgens de beschrijving van de laatst verschenen druk, de negende uit 2006, beschrijft het boek ‘Een dag uit het leven van een kleinsteedse tiran’. Als bonus krijgen we bij deze druk de ‘Biblion recensie’ (het staat er zo), die openbare leeszalen moet overhalen of ontraden het boek te kopen. Daarin lezen we dan weer dit: ‘Gedurende een kleine dag worden het leven en de overwegingen gevolgd van de tirannieke kwelgeest, Robespierre-adept en rentenier Visser, in het provinciale stadje met kleinsteedse intriges Lahringen (Harlingen). […] Door HP/De Tijd uitgeroepen tot een van de honderd beste boeken van de 20e eeuw.’ Zeker in de categorie romans over rentenierende Robespierre-adepten die hun kleine dagen overwegend doorbrengen met indrukwekkende angstdromen.

Nog overbodiger dan deze informatie is de tegenwoordig permanent aanwezige (maar vaak doodlopende) link naar Google Books. Wie bij een willekeurige druk van Meneer Visser’s hellevaart, of het nu de vierde druk uit 1965 is of de vierde uit 1967, naar Google Books gaat, vindt daar opnieuw een lijstje van drukken. Volgens dit lijstje verscheen in 1934 editie 5, in 1954 editie 2, in 1988 editie 7, in 1970 editie 4 en in 2006 editie 9. Maar, zo vermeldt deze pagina, er is ook een recentere editie ‘beschikbaar’: als je daar op klikt, dan is dat weer editie 9 uit 2006. Maar ‘beschikbaar’ is dit boek niet, er staan alleen maar willekeurige gegevens. Als je al een soort van overzicht over de drukken van Vestdijks boek had, dan ben je dat nu wel weer kwijt. Tot overmaat van ramp verwijst Google Books naar nog meer beugelende tieners, naar boekverslagen op scholieren.com namelijk.

Vroeger was een bibliotheekcatalogus een voorwerp met autoriteit dat informatie verstrekte. De bedoeling is uiteraard dat de digitaal gekoppelde informatie van heel veel catalogi heel veel informatie oplevert, maar of dat echt het geval is, is maar de vraag. Het Mundaneum van Otlet en La Fontaine werd op den duur een gedrocht met een waterhoofd, een reus op lemen voeten, en het lijkt me dat het gevaar dat Picarta net zoiets wordt niet ondenkbeeldig is. En misschien is het al zo ver. Ik moet telkens denken aan de zogenaamde goocheltruc die een van mijn ooms veel te vaak vertoonde: hij hield je een waaier speelkaarten voor, je koos er een uit, onthield wat op de kaart stond en stopte die terug in de waaier, die vervolgens door mijn oom uitgebreid werd geschud. Je mocht dan uit een nieuwe waaier weer een kaart kiezen, en mijn oom vroeg dan: is het de goede? Dat was nooit het geval, en dan gooide mijn oom het spel kaarten op de grond en zei: dan zit-ie vast daar bij. Zo ongeveer werkt ook Picarta. Tegen die oom durfde ik als dreumes natuurlijk niet te zeggen: ‘Schei ’s uit met die flauwe onzin’, maar tegen Picarta…

Jan Gielkens over bibliofiele vondsten en typografische bijzonderheden

Eerder gepubliceerd op: www.teksteditie.org

kempis poetry magazine

Ed Schilders: Pietro Aretino. De geschiedenis van een reputatie (7)

Ed Schilders

Pietro Aretino

De geschiedenis van een reputatie

Zeven

Mother Creswels opmerking over de Aretino’s die in het Noordelijk klimaat niet noodzakelijk zijn, is zeer curieus als bewijsstuk van de vrees ten aanzien van de anus. The Whore’s Rhetoricis namelijk een vertaling van de Rettorica delle Puttana(1642) van de al genoemde Ferrante Pallavicino. In het Italiaanse origineel beveelt Pallavicino de andere ingang juist aan. Dat de Aretino’s beschouwd werden als uitstekend voorlichtingsmateriaal blijkt uit hun functie van wanddecoratie en de literaire berichten waarin het boek ter hand genomen wordt ter informatie. In The Practical Part of Love(1662) wordt de University of Lovebeschreven. Behalve beeldhouwwerken in diverse standen en een prentengalerij met amorous and lascivious pictures bevindt zich daar ook een soort bibliotheek met naslagwerken, inclusief Aretine’s Postures. Negatieve voorlichting zou door deze prenten bewerkstelligd worden als ze in handen van vrouwen vielen. Een anti-clerikaal pamflet uit 1700, onder de al genoemde titel die niets aan duidelijkheid en haat te gissen overlaat: Reasons Humbly Offer’d for a Law to Enact the Castration of Popish Ecclesiasticsworden ook de Aretino’s, gedrukt door those Italians, veroordeeld omdat ze alleen maar bedoeld zijn to debauch the Minds of Women, and to make them guilty of unnatural crimes — weer een verwijzing naar de door de katholieken fel bevochten sodomie.

As they from Pasture into Posture grew,

Their bodies in all Aretines they threw.

De regels zijn van Eldred Everett (geciteerd door Wayland Young) en ze zijn zo fraai omdat ze in hun onderkoelde vorm juist toch de wulpsheid uitdrukken die men aan de Aretino’s toedacht. Helaas, voor de Engelsen, werd hun reputatie geëvenaard door hun schaarsheid. Wie naar het continent ging kon ze meebrengen en eventueel doorverkopen. Nollekens, die van de biechtvader, had zijn set all the way from Rome, en in Wycherley’s The Country Wife beledigt Horner Lady Fidget door haar in het bijzijn van haar man toe te voegen, nadat hij uit Frankrijk is teruggekeerd: ‘Ik heb niets waarvoor u komt. Ik heb niets mee teruggebracht, zelfs geen wulpse prent, geen nieuwe standen, noch het tweede deel van L’Ecole des Filles. . .’ In het overzicht dat Thompson geeft van de inhoud van verkoopcatalogi tussen 1680 en 1699 komt Aretino wel voor, maar uitsluitend met de Ragionamenti (16 stuks, minder dan één per jaar). Een gat in de markt dus en Ten Pleasures of Marriage(1683) was een van de werken die het probeerden te vullen met de slogan die nog verrassend modern klinkt, Now you can outdo Aretin and all her light companions in all their several postures.Dat Aretino ondertussen van geslacht heeft gewisseld en tot de prostituées wordt gerekend is slechts bijzaak.
Het voorwoord van The Festival of Passions (1830) gaat over een dame die zich even in haar kamer terugtrekt en vervolgens – haar begeleider begluurt haar – met een boekje in de hand masturbeert (ook een geliefd motiefin de prentkunst). Het werkje blijkt later de al genoemde Amours of Pietro Aretin te zijn.
En nog zeer recent, in vergelijking, werd het motief van de Aretineske handleiding uitgewerkt door Paul Rodenko in zijn compilatie van klassieke erotische vertellingen De nijvere nachten van Teobaldo(1969). Teobaldo beschikt over ‘het rode boekje’ – tenslotte was het 1969 — en heeft het eerst over de negentiende positie van Aretino. . . Je weet wel, rechts uit de flank en . . . Later voegt hij daaraan toe, het is niet voor niets dat Aretino de vijfendertig posities in sonnetvorm geschreven heeft: vooral de wat ingewikkelder liefdesposities vereisen een zorgvuldige en gedisciplineerde opbouw . . .
Een van de plots van het verhaal bestaat uit de wijze waarop Teobaldo erin slaagt te voorkomen dat zijn vrouw te weten komt dat hij, met ‘het exercitieboekje’ in de hand, in de tuin overspel gepleegd heeft met zijn vriendin Marriuccia.

En nadat zij hun harten verkwikt hadden aan de strofen van de goddelijke Aretino, gaf Teobaldo het kamermeisje een zo zorgvuldige en gedisciplineerde tekstverklaring dat Marriuccia niet na kon laten bij de laatste regel hijgend van emotie uit te roepen: ‘Ah! Nu begrijp ik waarom Aretino de bijnaam de Goddelijke draagt!1 Maar ambitieus als zij was, wilde zij meteen ook het eenentwintigste sonnet (met tekstverklaring) onder de knie krijgen; en zo wist de nijvere Teobaldo die ochtend drie nieuwe posities in de leergierige Marriuccia te drillen.

Als ze echter aan het eerste kwatrijn van de vierde les bezig zijn, ziet Teobaldo dat de buurvrouw hen van verre gadeslaat. Goede raad is duur, en onmiddellijk haalt Teobaldo zijn vrouw Lucrezia uit bed en begint met haar opnieuw, op dezelfde plaats in de tuin. Als later de buurvrouw komt om Lucrezia te vertellen wat ze die ochtend gezien heeft — inclusief ‘het rode vod’ — glimlacht Lucrezia en bekent dat zij het zelfwas. Het verhaal werd al door La Fontaine in berijmde vorm verteld in Contes et Nouvelles en vers (1665) maar is ongetwijfeld van oudere datum. Ook Casanova heeft een boekje gekend met een vijfendertigtal instructieve prenten en ook hij noemt ze het werk van Aretino. In het vierde deel van zijn Histoire de Ma Vie (Wiesbaden, Parijs, 1961) krijgt hij ze voor het eerst onder ogen en hij toont ze aan Marina Pisani, een berucht speelster uit Venetië: ‘Het zijn de houdingen van Pierre Arétin. We hebben drie uur en ik wil er graag enige uitvoeren.’ La Pisani heeft echter haar bedenkingen: ‘Die gedachte is je waardig; maar er zijn er bij die onuitvoerbaar zijn en zelfs onbehoorlijk.’ De anus, ‘Dat is waar,’ antwoordt Casanova, ‘maar er zijn er vier die hoogst interessant zijn.’

(wordt vervolgd)

Ed Schilders: Pietro Aretino. De geschiedenis van een reputatie (7)

fleursdumal.nl magazine

More in: Aretino, Pietro, Ed Schilders, Erotic literature

Eugene Marais: Mabalêl

E u g e n e M a r a i s

(1871-1936)

M a b a l ê l

Vinnig langs die paadjie trippel Mabalêl;

vrolik klink die liedjie

wat die klingelinge van haar enkelringe vergesel.

Op die voetpad sy alleen,

met die skadu’s om haar heen;

op haar kop die kruik gelig

in gedienstig’ ewewig.

Golwend kleur die hemelboog,

stadig sterf die laaste lig,

en van verre deur die skermmure

winkend blink die eerste vure.

Wydgestrek in eensaam’ vrede

lê Rakwen’, die stille, brede;

glansend in die westerpraal,

met ‘n ceintuur in sy diepte van koraal.

En die witgepluimde riet

sing ‘n treurig’ wiegelied,

en buigend vleg ‘n wilwersoom al om

die diepgespieëlde hemelkom.

Wag, wag, Mabelêl!

Is daar niks wat jou vertel-

is daar niks wat deur die duister

bang en dringend in jou ore fluister

van die vreeslike gesel

wat jou vrolik’ lied beluister,

wat jou spoor hou, Mabalêl?

Word jy niks gewaar

van ‘n dreigende gevaar?

Voel jy nog nie, kil en snood,

Om jou hart die skadu van die dood?

Ver benee die palmietstele

in die bloue duister wag Lalele,

kwintessens van alles boos,

die Wreedheid self, meedoënloos;

met lydsaamheid wat alles kan ontbeer,

wat tyd en toeval kan trotseer;

wat seker as die Noodlot van sy dag

stil-wakker in die diepte op sy ure wag.

Deur winterkou en somergloed,

deur blankend’ droogte en swelgend’ vloed,

deur al die kerende taf’rele,

in sy diepte wag Lalele.

As die straaltjie in die sand

deur ‘n vlam-geskroeide land

tussen walle dor en vaal

skaars die rotse van Rakwena haal,

en die hulsels van die riet

‘n rouband bind van swart verdriet

om die groenbedekte kuil

waar die laaste water skuil

en die sugtend’ wind versmag

deur ‘n woedend’ son verkrag, –

roerloos by die skepplek hou Lalele wag!

En wanneer in donker nagte

rasend losbreek al die magte

van geweld en storm en vloed,

en Rakwen’ omring van angsgeskreeu,

smagtend sig nog eens te wreek,

soos ‘n swaar gekweste leeu

swart en brullend deur die bome breek; –

blinkend uit die donker kolk, –

vlieg ‘n vlammend’ dolk, –

wat deur stormbanke dig

‘n wêreld van verwoeste loof verlig –

ongeroer deur al die groot krakele

in sy diepte wag Lalele!

Droom sy op die kantjie, Mabalêl,

tot haar hart verlangend swel;

in haar peinse ongedeer,

staar sy in die diepte neer,

staar sy in die spieëlgewelf

met die donker reeds omsoom –

tot sy, dromend, self

deel word van ‘n salig’ droom;

uit die wêreld omgekeer

lokkend lag haar beeldjie weer.

Stadig deur die rietpensele

opwaarts uit die diepte rys Lalele.

Skud jou wakker, Mabalêl!

Sien jy nie die skadu opwaarts wel?

Naar die hoogwal, Mabalêl!

Hou jou mymering vir later –

nooit had vyg of wilg in water

so ‘n gespieëlde metgesel!

Nooit ‘n skrikbeeld uit die holte van die nag,

wat die dromer sug doen na die dag;

nooit onheilige gedaante uit die diepte van die hel

half so dreigend, half so fel

as dié skadu, Mabalêl,

as dié skadu, wat benee jou

uit die diepte opwaarts wel.

Voor jou voete, Mabalêl,

deur die westergloor verhel,

waar jy onbedagsaam staar,

sonder ooit gedagte van gevaar,

uit die stroomweg stadig

dryf ‘n halfverdrinkte blaar.

Had jy spiere van ‘n tier,

of die vlerke van ‘n gier,

meidjie, niks sou dit jou baar,

want te lank het jy gewag – te laat!

Uit die spieëlvlak omhoog

bars ‘n skuimend’ waterboog;

Oor Rakwena, kalm en breed,

Galm ‘n enkel angsvol’ kreet;

en dan saggies weer

oor alles sak die stilte neer.

Winkend deur die skermmure

helder blink die voornagvure.

Uit die donker stilte, skel,

klink geroep na Mabalêl

en die rotse antwoord weer;

maar terugkom sal sy … nimmermeer.

Stadig deur die rietpensele

naar die diepte sak Lalele.

E u g e n e M a r a i s p o e t r y

fleursdumal.nl magazine

More in: Archive M-N, Eugène Marais, Marais, Eugène

Eelke van Es: 2 Gedichten

Trouwens op Texel

Trouwens op Texel
hield een troonhemel mij droog.
Ik loog niet, ik woog mijn woorden.
Ik zoog naar binnen wat moest zijn,
jouw handen om de baldakijn,
de bruiloftssterren vuil en hoog.

Trappenmaker

De trappenmaker lacht in de hoogte.
De trappenmaker tracht
(zo zacht zo zacht)
de trappenmaker tracht in de hoogte
te doen wat men van hem verwacht.

Eelke van Es

Eelke van Es (Eindhoven, 1979) is actief als wetenschapper, dichter en muzikant. Hij hoopt zijn proefschrift over de werken van George Herbert (1593-1633) in 2011 te verdedigen. Zijn gedichten verschenen o.a. in De Gids en Liter, maar tegenwoordig vooral op het internet.

kempis poetry magazine

Ludwig Uhland: Schwere Träume

Ludwig Uhland

(1787-1862)

Schwere Träume

Das war mir eine schwere Nacht,

Das war ein Traum von langer Dauer;

Welch weiten Weg hab ich gemacht

Durch alle Schrecken, alle Schauer!

Der Traum, er führt’ mich an der Hand,

Wie den Äneas die Sibylle,

Durch ein avernisch dunkles Land,

Durch aller Schreckgestalten Fülle.

Was hilft es, daß die Glocke rief

Und mich geweckt zum goldnen Tage,

Wenn ich im Innern heimlich tief

Solch eine Hölle in mir trage?

kempis poetry magazine

Willem Bilderdijk: De Dood

W i l l e m B i l d e r d i j k

(1756-1831)

D e D o o d

O ’t is a fearful thing to be no more,
Of if to be, to wander after death!
To walk als spirits do, in brakes all day
And when the darkness comes, to glide in paths
That lead to graves; and in the silent vault,
Where lies your own pale shroud, to hover o’er it,
Striving to enter your forbidden corpse.
(D R Y D E N)

’t Is aaklig, ja! te niet, te niet te gaan, door ’t sterven,
Of wandlend na de dood als spooksel om te zwerven;
Verborgen by den dag, om onder ’t nachtgehuil,
Van dat de donker valt te wemlen om zijn kuil;
Langs ’t lange kerkhofgras, omhuld van ’t doodskistlaken
Te dwarlen over ’t graf, by eigen rif te waken,
Of ’t uitgeschudde lijf in rustlooze vlucht
Weêr na te bootsen in een nevelschim van lucht.

Zoo waart de booze Geest, en zoo zijn vloekgenooten,
Door heide en woesteny, uit ’s hemels throon gestooten,
En steigert tot het zwerk, en tuimelt om en om,
En zoekt in hart by hart zich-zelv’een eigendom.
ô Sterveling, waak en bid, en zet dat hart niet open!
Neen, heilig ’t uwen God eer ’t listig word beslopen,
Uw vijand woelt en gluipt. Nog eenmaal! waak en bid,
Hy loert op uw verderf, uw zielsroof is zijn wit.
Maar gy, ô Christen, gy, die de u geschonken dagen
(Genadig nam Hy ze aan) uw’ Heiland opgedragen,
Hem toegeheiligd hebt, en d’afgematten geest
Te rug zult geven in Zijn handen — hoe! gy vreest?
Gy durft het uur des doods niet moedig tegentreden?
U wekt de naam van ’t graf een siddring in de leden?
Neen ’t graf heeft rust voor u; en ’t afgelegd gewaad
Dat ge aan ’t gewormt’ ten prooi, aan ’t hof ten erfdeel laat,
Vergaa, als ’t graan, om eens ten Oogstdage op te rijzen!
Uw ziel verheft haar vlucht om ’t HEILIG AL te prijzen,
Die u aan ’t lijk onttrok, Zich heiligde, en de rij
Der Dienaars inlijft, van uw aardsche zwakheên vrij!

Van waar die schrik des doods, den mensch als ingeschapen?
Den kranke is ’t by de pijn verkwikkend, in te slapen;
Ja, dankbaar legt hy ’t hoofd op ’t peluwkussen neêr,
En strekt zich ’t lichaam uit, en voelt geen smarten meer,
Wy-allen, zijn wy dan geen afgekwijnde kranken,
En zoudt ge voor ’t geschenk dier sluimring Hem niet danken,
Die ze u ter heeling van uw zondekwalen schenkt,
En uit zaligheid genadig tegenwenkt!
Ja, ’t sterven was een vloek, op d’afval uitgesproken,
Maar JEZUS heeft den Dood zijn pijlspitse afgebroken:
Die vloek werd zegen voor verlosten door dat bloed,
Dat voor uw schulden, dat uw doemvloek, heeft geboet.
Geen eeuwge nacht zal u ’t verduisterd oog bezwaren:
Geen eeuwig zelfverwijt zal tintlen door uw aâren;
Geen eeuwigheid van wraak u volgen nat het Graf:
Hy nam die doemschuld weg, en droeg uw zondenstraf.
Geen aaklig niet (en ô wat denkbeeld!) zal de zielen,
Zal d’adem van Gods mond, zal wat Hy schiep, vernielen,
Neen, ’t ZIJN is Godlijk, niet verliesbaar, maar ’t houdt stand;
’t Is onontbindbaar; geen u ooit te ontvreemden pand.
Gy zult niet zwerven, neen, niet om de tomben zwieren,
Niet zuchten by ’t gewormt’ zich mestende aan uw spieren;
By ’t aaklig uilgeknap, in halfverbleekte maan,
De zwakke harten niet met huivrende ijzing slaan.
Niet zwerven, neen ô neen; gevestigd is uw woning,
Ze is aan uws Heilands voet! voor ’t aanschijn van uw Koning!
Daar wacht ze u, daar vebeidt u ’t heilig Englental.
Dat by de ontwaking u in d’arm omvangen zal.
Daar zult ge uw Heiland zien en smelten aan zijn voeten
In liefde en dankbaarheid; daar, al uw dierbren groeten
En weêr omhelzen, van geheiligd licht omstraald,
Met heel den welkomkreet des Hemels ingehaald.
Neen, Christen, vrees niet, neen: al is de doorgang donker,
Betrouw; en zoeke uw oog geen ijdel dwaalgeflonker!
Gods Bode leidt u, ja waar ’t bloedspoor van genâ
Zich heenstrekt; gan gerust en Godbetrouwend, ga!
Schud ’s warelds stof vrij van uw voeten by ’t verlaten
Des gruwelpoels van hun die God en Jezus haten!
Ga, in uws Heilands naam, en sterf dien naam ter eer:
Wy, Christnen, volgen u, en zien u juichend weêr.

1824.

Willem Bilderdijk gedichten

k e m p i s p o e t r y m a g a z i n e

Lola Ridge: Manhattan

Lola Ridge
(1873-1941)

Manhattan

Out of the night you burn, Manhattan,
In a vesture of gold –
Span of innumerable arcs,
Flaring and multiplying –
Gold at the uttermost circles fading
Into the tenderest hint of jade,
Or fusing in tremulous twilight blues,
Robing the far-flung offices,
Scintillant-storied, forking flame,
Or soaring to luminous amethyst
Over the steeples aureoled –

Diaphanous gold,
Veiling the Woolworth, argently
Rising slender and stark
Mellifluous-shrill as a vender’s cry,
And towers squatting graven and cold
On the velvet bales of the dark,
And the Singer’s appraising
Indolent idol’s eye,
And night like a purple cloth unrolled –

Nebulous gold
Throwing an ephemeral glory about life’s vanishing points,
Wherein you burn…
You of unknown voltage
Whirling on your axis…
Scrawling vermillion signatures
Over the night’s velvet hoarding…
Insolent, towering spherical
To apices ever shifting.

kempis poetry magazine

James Joyce: In the Dark Pine-Wood

James Joyce

(1882-1941)

In the Dark Pine-Wood

In the dark pine-wood
I would we lay,
In deep cool shadow
At noon of day.

How sweet to lie there,
Sweet to kiss,
Where the great pine-forest
Enaisled is!

Thy kiss descending
Sweeter were
With a soft tumult
Of thy hair.

O unto the pine-wood
At noon of day
Come with me now,
Sweet love, away.

James Joyce poetry

kempis poetry magazine

Georg Trakl: Abendland

Georg Trakl

(1887-1914)

Abendland

Else Lasker-Schüler in Verehrung

Mond, als träte ein Totes
Aus blauer Höhle,
Und es fallen der Bluten
Viele über den Felsenpfad.
Silbern weint ein Krankes
Am Abendweiher,
Auf schwarzem Kahn
Hinüberstarben Liebende.

Oder es läuten die Schritte
Elis’ durch den Hain
Den hyazinthenen
Wieder verhallend unter Eichen.
O des Knaben Gestalt
Geformt aus kristallenen Tränen,
Nächtigen Schatten.
Zackige Blitze erhellen die Schläfe
Die immerkühle,
Wenn am grünenden Hügel
Frühlingsgewitter ertönt.

So leise sind die grünen Wälder
Unsrer Heimat,
Die kristallene Woge
Hinsterbend an verfallner Mauer
Und wir haben im Schlaf geweint;
Wandern mit zögernden Schritten
An der dornigen Hecke hin Singende
im Abendsommer, In heiliger Ruh
Des fern verstrahlenden Weinbergs;
Schatten nun im kühlen Schoß
Der Nacht, trauernde Adler.
So leise schließt ein mondener Strahl
Die purpurnen Male der Schwermut.

Ihr großen Städte
Steinern aufgebaut
In der Ebene! So sprachlos folgt
Der Heimatlose
Mit dunbler Stirne dem Wind,
Kahlen Bäumen am Hügel.
Ihr weithin dämmernden Ströme!
Gewaltig ängstet
Schaurige Abendröte
Im Sturmgewölk.
Ihr sterbenden Völker!
Bleiche Woge
Zerschellend am Strande der Nacht,
Fallende Sterne.

Georg Trakl poetry

kempis poetry magazine

Fleurs du Mal Magazine

In this category:

All categories

FLEURSDUMAL POETRY LIBRARY – classic, modern, experimental & visual & sound poetry, poetry in translation, city poets, poetry archive, pre-raphaelites, editor’s choice, etc.

Hans Sachs: Die Zeichen des Regenwetters

William Shakespeare: Sonnet 049

Franz Kafka: Ein Traum

Jan Gielkens: Hellevaart

Ed Schilders: Pietro Aretino. De geschiedenis van een reputatie (7)

Eugene Marais: Mabalêl

Eelke van Es: 2 Gedichten

Ludwig Uhland: Schwere Träume

Willem Bilderdijk: De Dood

Lola Ridge: Manhattan

James Joyce: In the Dark Pine-Wood

Georg Trakl: Abendland