Fleurs du Mal Magazine
Or see the index
Emma Crebolder’s bundel Verzoenen (2014) heeft een ‘ lekker stoute’ ondertoon net als haar bundels Vallen (2010) en Vergeten (2010). Deze drie titels stralen samen een ouderdomsproblematiek uit. Zo ’n thema is echter een te voor de hand liggende gemene deler. Er zit veel meer in deze bundels, want er heerst namelijk een erotische geladenheid die je als lezer niet vanzelfsprekend verwacht. Crebolder vrijt talig bij voorkeur in de zee en met grote ogen gericht op andere levende wezens zoals een aardworm, eekhoorns, naaktslakken en chimpansees.
De verandering van naam zodra een vrouw in het huwelijk treedt is iets waar ook zij zich mee moest verzoenen als vrouw van haar tijd. Een naamsverandering is een talige en soms dramatische ingreep in het privé leven waar mannen zich weinig bij kunnen voorstellen. Crebolder verzoent zich hier heel verleidelijk mee. Ze schrijft op p.27 in Verzoenen:
Door aanhuwen werd ik verdoopt
zoals mijn moeder en haar moeder
andermans naam gingen dragen.
Ik leef met de naam, lig erop, hang
hem over mijn schouders, verleid
hem zich thuis te voelen.
Ook in Vergeten (eerste bundel in deze serie, p.13) schreef ze al:
… Wat we verloren raakten is
geen naam, het zijn bijeengedreven veren.
Er hoort een woord omheen dat zit als
een condoom, strak denk ik. Ruim voorin.
Hoe erotisch, hoe seksueel kan een naam zijn – verzoening met haar eigen naam maar ook het terugvinden van vergeten namen. Verleiding is een merkteken van Crebolder. Waar wil je een betere “pick up line” vinden dan in de volgende regel uit Vergeten (p.45)?:
Wat moet ik je geven om je aan
mij uit te lenen?
In het slot van hetzelfde gedicht zijn de chimpansees een metafoor voor haar en haar gerenommeerde metgezel als ze zich herinnert:
Later zou het vlooien beginnen
en het tuiten van de lippen.
Eerder in Vergeten beschrijft Crebolder de naaktslakken als obscene kronkeltuigen die haar Oost-Indische kers vreten. Even aards gaat het eraan toe in de jongste bundel Verzoenen. Ze schrijft dat ze bij een aardworm wil liggen om goed voor eeuwig te kunnen slapen. In de wereld van de oudjes zag ze dat een kus als een hommel tegen een raam aan vliegt. Ze roept iedereen op hun kikkervisjes te delen. Ze hoort een meerkoet blurb (een van vele neologismen in haar woordenschat), terwijl de wind in de populieren jachtig tekeer gaat. Parende eekhoorns in Vallen worden in haar ogen spookacrobaten waar alleen zij van weet, maar die ze nooit zag. Crebolder beschrijft deze onderbuik activiteiten in de dierenwereld als getuigschriften.
Dezelfde verholen onderbuik gevoelens draagt ze over op de vormen van wolken, een losgeslagen tak en zelfs op de wind in Verzoenen, p.11:
Zoals bij het verholen vrijen
de contouren wijken, dijen
de lijnen uit…
Een van de laatste gedichten in Vergeten op p. 53 is ultiem erotisch. Le petit mort dringt tijdens de climax door tot in de oogballen van het vrijende paar. De ontnuchtering is zo na aan de roes.
… We schuiven als paar in
elkaar tot de oogbol verschiet. Terwijl
het nog zacht nasneeuwt onder ons vel
ligt het juk al klaar. Misleid zijn we wel.
In alle drie de bundels zijn de laatste gedichten op pagina vijf en vijftig. Het slotgedicht in Vallen gaat ook over verleiding en vooral over de onverwachte vormen van verleiding. Dit resoneert door de bundel.
Het wordt niet neervallen
maar paarsgewijs wentelen.
Uiteindelijke is het vooral de stem van de zee die alle taalvermogens waarover Crebolder beschikt, uitdaagt. De zee is er bij eb en de zee is er bij vloed. Zwem- en waterbeelden stromen door deze bundels. In Vergeten (p.41) herinnert ze zich hoe het is om als kind in de zee te zwemmen:
De zee weet niet wat ze met ons deed.
Ze spreidt een waaier van schuim
over ons. We bewegen als kikkers
in haar.
Het is alsof de zee haar alfa en omega is. Cyclussen als getijden, geboorte en dood, dat zijn de ijkpunten van de liefde uit de zee die overgaat op het land in Verzoenen (p. 19):
Zeezout heb ik ingenomen
en watervruchten afgepeld.
In zeewier ben ik verzonken
toen langszij kleine vissen
onverstoorbaar verder zwommen.
Vanuit mijn vooronder kan ik nu
eindelijk het verre bovenlicht begroeten.
En ergens verholen zoekt nog één tentakel na haar verholen schacht. De dood kondigt zich aan op p.49. Misschien als een herinnering aan de oorsprong?
Definitief de zee in lopen
en vervluchtigen in de geliefde.
Dit gedicht doet me denken aan Ingrid Jonker die doodongelukkig in de liefde de zee inliep bij Drieankerbaai. Zij was een talentvolle Afrikaanstalige dichter en stierf voortijdig op 35-jarige leeftijd. Bij Crebolder is het echter geen wanhoopsdaad. Nee. Bij haar wordt de liefde verzoend met het zout; is liefde, is erotiek een vorm van verzilting.
…Mijn uitvaart
stel ik me soms zo voor.
…Aan scherven verwond ik me.
Ik kom. Zijn zout zal me genezen.
Niet alle erotische verwijzingen in haar laatste drie bundels zijn hiermee besproken. De liefdevolle energie en vitaliteit siddert na om haar te voeren naar weer nieuwe getijden met “de oude zee verderop” die nog steeds “in vloeiende zinnen” spreekt. Crebolder opponeert met hartstocht het contrapunt van het leven: niet een “sadder but wiser girl”, maar vrolijk ‘wiser and wetter’.
Carina van der Walt
Carina Van der Walt: Erotiek in de poëzie van Emma Crebolder. Fotoportret van Emma Crebolder door Carina van der Walt (2014)
fleursdumal.nl magazine
More in: Archive C-D, Archive W-X, Carina van der Walt, Crebolder, Emma, Walt, Carina van der
Literaire Salon in’t Wevershuisje het op woensdag 20 Augustus sy tweede aflewering in Tilburg beleef. Die eerste aflewering was op 30 Junie 2013 met die Afrikaanse digteres Heilna du Plooy as hoofgas. Intussen het haar nuutste digbundel, Die stilte opgeskort (2014) by Protea Boekhuis verskyn. Die salon wens haar graag as vorige gas geluk met hierdie mooi ontwikkeling. Op die oomblik lyk dit asof hierdie privaat inisiatief een maal per jaar aangebied sal word.
Vanjaar was die hoofgas die Afrikaanse digter Charl-Pierre Naudé.
Literaire Salon in’t Wevershuisje bly getrou aan sy doel om ’n klein en intieme ontmoetingsruimte te skep ter wille van kontak en inspirasie tussen digters, kortverhaal- of kinderboekskrywers uit drie lande: Suid-Afrika, Nederland en België. Tot dusver is nog net digters uitgenooi – vanjaar ses. Tuis by Carina van der Walt en haar man, Geno Spoormans, word méér as voorlesings uit eie werk verwag. Dit is die waarderende deel. In deel twee van die program word daar van die deelnemers verwag om mekaar se werk te vertaal. Dit is die inspirerende deel. Vertalings sal deur die loop van die volgende jaar op hierdie webwerf gepubliseer word en ook in Ambrozijn – ’n Belgiese literêre blad uit Ieper.
Links Charl-Pierre Naudé en Carina van der Walt. Rechts, zittend, Willy Martin
In kleiner kring is die publikasie van Charl-Pierre Naudé se volgende bundel hier vooruit gevier. Al die lieflike dade (2014) sal in September by uitgewery Tafelberg verskyn. Op die oomblik werk Naudé as as een van die organisasie DAAD se beurshouers in Berlyn. Die Nederlandse gas was K. Michel uit Amsterdam. Albei die digters het gedigte voorgelees wat nog nie in bundels verskyn het nie. Van hierdie gedigte word nou vertaal.
Die derde stadsdigter van Tilburg, Frank van Pamelen, het onderweg terug van sy nuwe uitgewer vinnig ingeval by die Literaire Salon in’t Wevershuisje om ekstra luister daaraan te verleen. Sy ervaring op die podium het na die ander digters toe deurgesyfer en het gesorg vir ’n gemoedelike stemming. Die interessante ooreenkoms tussen Naudé en Van Pamelen is dat albei op die oomblik hulle digterskap uitbrei na ’n ander genre. Naudé werk aan ‘n roman en Van Pamelen se eerste riller sal in die voorjaar van 2015 verskyn.
Digteres Emma Crebolder was vir die tweede agtereenvolgende jaar op besoek by die Literaire Salon in’t Wevershuisje. Nommer drie van haar trilogie Vergeten (2010), Vallen (2012) en nou Verzoening (2014) by uitgewery Nieuw Amsterdam word op 12 September in boekwinkel De Tribune bekend gestel in Maastricht. Uit België was die digter uit Leuven, Willy Martin, ook vir die tweede agtereen voldende jaar op besoek. Nuus vars uit die oond is dat Martin en Van der Walt pas te hore gekry het dat hulle ’n klein, maar bekende uitgewer met ’n goeie reputasie gekry het vir hulle eksperimentele duobundel. Die lang pad wat voorlê is die bevestiging van reeds beloofde borge en redaksionele afronding. Dit demp nie hulle opgewondenheid nie! Webmeester Jef van Kempen uit Tilburg was as waarnemer en as deelnemende digter ook vir ’n tweede maal teenwoordig. Alle vertalings wat voortkom uit Literaire Salon in’t Wevershuisje sal in ’n nuwe stroom publikasies op fleursdumal.nl verskyn.
Laaste maar beslis nie die minste nie was die optrede van Cora van Lierop. As violis reis sy die wêreld rond en is pas terug uit Tsjeggië, waar sy die afgelope agt jaar ’n intensiewe tiendag kursus saam met ander simfonie orkeslede uit Europa gevolg het. Van Lierop het die Literaire Salon in’t Wevershuisje geopen met ’n Siciliaanse dans van Vivaldi. Aan die einde van de middag se eerste deel het Van Lierop en Van der Walt saam twee gedigte onder vioolbegeleiding uitgevoer: Wevershuisje saam met Drobnosti van Antonín Dvořák en Welkom saam met Romanza, ook van Antonín Dvořák.
Dvořák was ’n Tsjeggiese komponis wat Amerika toe geëmmigreer het en lieflike miniature vol heimwee en verlange terug na sy vaderland toe gekomponeer het. Dit het die stemming van die salon pragtig saamgevat. Op 31 Augustus speel Van Lierop as simfonie-orkeslid die nuut gekomponeerde stuk Horses, a gift to mankind. Dit is gekomponeer deur Paul van Gülick na aanleiding van War Horse en die herdenking van die eerste wêreldoorlog. Die uitvoering sal in die Laurentius-kerk in Ulvenhout plaasvind.
Die Literaire Salon in’t Wevershuisje sidder van kreatiewe energie. Van der Walt en Spoormans hoop om in die toekoms hierdie salon én sy besonder inspirerende karakter in stand te kan hou.
fleursdumal.nl magazine
More in: Carina van der Walt, Charl-Pierre Naudé, Crebolder, Emma, Frank van Pamelen, Jef van Kempen, Literaire Salon in 't Wevershuisje, TRANSLATION ARCHIVE, VERTAALVRUCHT, Willy Martin
Literaire Salon in’t Wevershuisje 5
Emma Crebolder vertaalt Heilna du Plooy
Reis
Als het dan midwinter was
en ’s nachts het Hogeveld tot poeder
wordt geschroeid in koude en ijl rijp,
dan wilde Pa graag reizen
naar waar het warmer was.
Als wij in het donker nog vertrokken
werden wij in warme dekens toegestopt;
Buiten waren de gekende vormen onbekend
en vreemder nachtblauw bij het verder rijden.
Pa wijst waar de Drie Koningen staat,
Orion, en ook het Zuiderkruis.
Wij kijken steeds maar naar de lucht
verbaasd dat ook de maan kan ondergaan.
Als het lichter wordt,
de zon kogel kleurig rond verschijnt
dan moeten wij om ons heen kijken
en vertellen wat wij zien verdwijnen.
Pa geeft doorlopend les,
aardrijkskunde, plantkunde, dierkunde
en ook geschiedenis komt aan bod:
Kijk, hier begint het landschap te breken-
het binnenland is werkelijk een groot plateau.
Let op, wij rijden nu veel minder omhoog
dan omlaag. Kijk naar de heuvelige
glooiingen daar, de vogels, de soorten gras,
de bomen, hun schors en bladeren:
Als de ochtend gevorderd is, dan
zegt Pa: Voel, het is veel warmer hier.
En dan kijk ik, het Hogeveldse kind,
voorbij de koude en bekende
bleekheid in mijn hoofd
verrukt naar het nieuw gebied:
Langs de weg lange lanen van kersthulst
met grote slappe bloemen schelrood
tegen het groen, en her en der grote
massieve hopen kleur
waar bougainvillias hoog opklimmen
en dan omlaag regenen in roze en paars.
We hebben het land zo leren kennen
en door dat kennen ook lief gekregen.
Met die liefde liggen we nu overhoop:
We zijn met alles wat we zijn:
-dat voel ik in de politieke lucht hangen
een stigma, alleen verleden, vreemd, terloops.
Maar in mijn hoofd zijn de beelden gegrift
zoals in de genen waaruit ik stam:
Nooit hoor ik op een andere plek
zoals op deze, zelfs bij verstek.
Heilna du Plooy
(vertaald van het Zuid-Afrikaans in het Nederlands door Emma Crebolder)
Vertaalvrucht (nr 5): Emma Crebolder vertaalt Heilna du Plooy
Literaire Salon in’t Wevershuisje 5, foto Carina van der Walt
fleursdumal.nl magazine
More in: Archive C-D, Crebolder, Emma, Heilna du Plooy, Literaire Salon in 't Wevershuisje, VERTAALVRUCHT
Emma Crebolder (R) & Heilna du Plooy (L)
Literaire Salon in ’t Wevershuisje 4
Heilna du Plooy vertaalt Emma Crebolder
Ons vruchtbaarst verleden
1.
Ons vruchtbaarst verleden lag
in geschriften en bij rivieren, op
keien of stenen aan Schelde of Waal.
De stroming sleepte ons mee.
We moesten de verhalen vinden.
Schorrevaar is achtergebleven. Ze
speelt met uitgeklapte vleugels voor
boek. Ze omvangt de meeuw en
gooit haar trots mijlenver op en wijst,
kijk daar: vriendin van schorrevaar.
2.
Alle lemuren en slingerapen
leren het grijpfijne in
oerbossen. Wij op het asfalt
worden getroffen door
breukzak en wervelzwakte.
Prijsdier Taal, je wordt zo vaak
misvat. Laat ons liever toch
gebaren. Een opgestoken hand
ontwapent hoe graag een mens ook
het brullen na zou willen apen.
Emma Crebolder
Ons vrugbaarste verlede
1.
Ons vrugbaarste verlede is op papier
en langs riviere vasgelê, op die keie
of klippe langs die Schelde of die Waal.
Die stroming het ons meegevoer.
Ons moes na die verhale soek.
Waterraaf het agtergebly. Sy flap
haar vlerke soos ’n boek wyd oop.
Sy omhels die meeu en gooi haar
trots hoog op in die lug en wys,
kyk daar: die vriendin van waterraaf.
2.
Die lemurs en die slingerape
leer almal fyngryp in
die oerbos. Ons hier
op die teer word getref deur
breuke en werwelverweer.
Skoudier Taal, jy word gereeld
verkeerd verstaan. Dan maar liewer
gebare gebruik. ‘n Uitgestrekte hand
ontwapen ook al sou ’n mens
graag ‘n gebrul wou na-aap.
Heilna du Plooy
Vertaling gedicht Emma Crebolder naar het Zuidafrikaans
Vertaalvrucht (nr 4): Emma Crebolder & Heilna du Plooy
Literaire Salon in’t Wevershuisje 4, foto Carina van der Walt
fleursdumal.nl magazine
More in: Archive C-D, Crebolder, Emma, Heilna du Plooy, Literaire Salon in 't Wevershuisje
Emma Crebolder (R) & Heilna du Plooy (L)
Vertaalvrucht (nr 3): Emma Crebolder & Heilna du Plooy
Literaire Salon in’t Wevershuisje 3
Ons vruchtbaarst verleden
Ons vruchtbaarst verleden lag
in geschriften en bij rivieren, op
keien of stenen aan Schelde of Waal.
De stroming sleepte ons mee.
We moesten de verhalen vinden.
Schorrevaar is achtergebleven. Ze
speelt met uitgeklapte vleugels voor
boek. Ze omvangt de meeuw en
gooit haar trots mijlenver op en wijst,
kijk daar: vriendin van schorrevaar.
Emma Crebolder
Ons vrugbaarste verlede
Ons vrugbaarste verlede is op papier
en langs riviere vasgelê, op die keie
of klippe langs die Schelde of die Waal.
Die stroming het ons meegevoer.
Ons moes na die verhale soek.
Waterraaf het agtergebly. Sy flap
haar vlerke soos ’n boek wyd oop.
Sy omhels die meeu en gooi haar
trots hoog op in die lug en wys,
kyk daar: die vriendin van waterraaf.
Heilna du Plooy
Vertaling naar het Zuidafrikaans
Vertaalvrucht (nr 3): Emma Crebolder & Heilna du Plooy
Literaire Salon in’t Wevershuisje 3, foto Carina van der Walt
Gedicht en vertaling eerder gepubliceerd in Literair Tijdschrift Ambrozijn, Brugge
fleursdumal.nl magazine
More in: Archive C-D, Crebolder, Emma, Heilna du Plooy, Literaire Salon in 't Wevershuisje, LITERARY MAGAZINES
Thank you for reading Fleurs du Mal - magazine for art & literature