Fleurs du Mal Magazine
Or see the index
An eine Landschaft
Verliere dein Geheimnis nicht vor mir,
Ich bitte dich, verbirg mir deine Reize,
Und wenn ich sehnlich nach Erkenntnis geize,
So schweige sphinxhaft meiner Wissbegier.
Erkennen heisst, ich hab’ es längst erkannt,
Die Welt in seine armen Grenzen pferchen;
Du lehre mich aus deinen hundert Lerchen,
Dass deine Schönheit kein Verstand umspannt.
Christian Morgenstern
(1871-1914)
Hans Hermans photos – Natuurdagboek 02-12
Gedicht Christian Morgenstern
fleursdumal.nl magazine
More in: Archive M-N, Christian Morgenstern, Expressionism, Hans Hermans Photos, Morgenstern, Christian
Traumwald
Des Vogels Aug verschleiert sich;
er sinkt in Schlaf auf seinem Baum.
Der Wald verwandelt sich in Traum
und wird so tief und feierlich.
Der Mond, der stille, steigt empor:
Die kleine Kehle zwitschert matt.
Im ganzen Walde schwingt kein Blatt.
Fern läutet, fern, der Sterne Chor.
Christian Morgenstern
(1871-1914)
Hans Hermans Natuurdagboek
Poem Christian Morgenstern
Photos Hans Hermans
March 2011
fleursdumal.nl magazine
More in: Archive M-N, Christian Morgenstern, Expressionism, Hans Hermans Photos, Morgenstern, Christian
Christian Morgenstern
(1871-1914)
Der zertrümmerte Spiegel
Am Himmel steht ein Spiegel, riesengroß.
Ein Wunderland, im klarsten Sonnenlichte,
entwächst berückend dem kristallnen Schoß.
Um bunter Tempel marmorne Gedichte
ergrünt geheimnisvoller Haine Kranz;
der Seen Silber dunkle Kähne spalten,
und wallender Gewänder heller Glanz
verrät dem Auge wandelnde Gestalten.
Wohl kenn ich dich, du seliges Gefild! . .
Doch was in heitrer Ruh erglänzt dort oben,
ist mehr als dein getreues Spiegelbild,
ist Irdisches zu Göttlichem erhoben.
Du zeigst ein friedsam wolkenloses Glück,
um das umsonst die Staubgebornen werben . . .
Und doch! Auch du bist nur ein Schemenstück!
Ein Hauch -: Du schläfst im Grund in tausend Scherben.
Ein Hauch! . . Von düstren Wolken löst ein Flug
sich von der Felskluft Schautribünenstufen.
Um meinen Gipfel streift ihr dumpfer Zug,
als hätte sie mein fürchtend Herz gerufen.
Hinunter weist beschwörend meine Hand,
indes mein Aug nach oben bittet «Bleibe!»
Umsonst! Ein Stoß zermalmt des Spiegels Rand,
und donnernd bäumt sich die gewaltige Scheibe
und stürzt, von tausend Sprüngen überzackt,
mit fürchterlichem Tosen in die Tiefen.
Der Abgrund schreit, von wildem Graun gepackt.
Blutüberströmt die Wolken talwärts triefen.
Fahlgrüner Splitterregen spritzt umher,
den Leib der Nacht zerschneidend und zerfleischend.
Mordbrüllend wühlt der Sturm im Nebelmeer
und heult in jede Höhle, wollustkreischend.
Der Berge Adern schwellen, brechen auf
und schäumen graue Fülle ins Geklüfte.
Ihr Flutsturz reißt verstreuter Scherben Hauf
unhemmbar mit in finstre Waldnachtgrüfte.
Es wogt der Forsten nasses Kronenhaar,
durchblendet von demantnem Pfeilgewimmel . .
Doch um die Höhen wird es langsam klar,
durch Tränen lächelt der beraubte Himmel.
Und bald verblitzt der letzten Scherbe Schein,
zum Grund gefegt vom Sturm- und Wellentanze.
Nur feiner Glasstaub deckt noch Baum und Stein
und funkelt tausendfach im Sonnenglanze . . .
Ich schau, ich sinne, hab der Zeit nicht acht -:
Den Tag verscheuchte längst der Schattenriese.
Und aus der Tiefe predigen durch die Nacht
die Fälle vom versunknen Paradiese.
Christian Morgenstern poetry
kempis poetry magazine
More in: Archive M-N, Archive M-N, Christian Morgenstern, Morgenstern, Christian
foto jefvankempen
In Memoriam Driek van Wissen (1943-2010)
Driek van Wissen werd in 1943 geboren in de stad Groningen, waar hij nog steeds woonachtig was. Hij studeerde er Nederlands aan de Rijksuniversiteit en van 1968 tot 2005 was hij werkzaam als docent Nederlands aan het Dr. Aletta Jacobs College te Hoogezand. Van 1975 tot 1977 was hij redacteur van het Groningse tijdschrift “De Nieuwe Clercke”. Vanaf 1976 verschenen bundels van zijn hand bij verschillende uitgeverijen.
Driek van Wissen was een vormvast dichter. Hij schreef onder meer kwatrijnen, rondelen en ollekebollekes, maar het sonnet had zijn bijzondere voorkeur. Zijn gedichten zijn over het algemeen vrij luchtig van toon, hij wordt dan ook meestal tot de light-verse-dichters gerekend. In 1987 werd Driek van Wissen onderscheiden met de Kees Stip Prijs voor light verse.
In 2005 werd Van Wissen verkozen tot Dichter des Vaderlands als opvolger van Gerrit Komrij. In 2009 werd hij opgevolgd door Ramsey Nasr.
Driek van Wissen overleed op 20 mei 2010 op 66-jarige leeftijd in Istanbul aan de gevolgen van een hersenbloeding.
Moeder en kind
Mijn moeder leefde voor zichzelf te lang;
Vandaar dat zij haar laatste grijze dagen
Veelal verdeed met mopperen en klagen,
Een vruchteloze, zure zwanenzang.
Toch schepte zij een kinderlijk behagen
In onze dagelijkse ommegang
Als ik weg uit het huis, uit haar gevang
Haar rondreed in haar invalidenwagen.
De vreugde was niet altijd onverdeeld:
Ik deed het half uit liefde, half verveeld,
Maar ik kwam in het park soms halverwege
Een moeder met een kinderwagen tegen
En zag dan het verdraaide spiegelbeeld
Hoe ik ooit in haar wagen had gelegen.
Driek van Wissen, uit: Voor het vaderland weg, 2009
Photo: kemp=mag 2005
fleursdumal.nl magazine
More in: Archive W-X, City Poets / Stadsdichters, LIGHT VERSE
Christian Morgenstern
(1871-1914)
Wolkenspiele
I
Eine große schwarze Katze
schleicht über den Himmel.
Zuweilen
krümmt sie sich zornig auf.
Dann wieder
streckt sie sich lang,
lauernd,
sprungharrend.
Ob ihr die Sonne wohl,
die fern im West
langsam sich fortstiehlt,
ein bunter Vogel dünkt?
Ein purpurner Kolibri,
oder gar
ein schimmernder Papagei?
Lüstern dehnt sie sich
lang und länger,
und Phosphorgeleucht
zuckt breit
über das dunkle Fell
der gierzitternden Katze.
II
Es ist, als hätte die Köchin
des großen Pan
– und warum sollte der große Pan
keine Köchin haben?
Eine Leibnymphe,
die ihm in Kratern
und Gletschertöpfen
köstliche Bissen brät
und ihm des Winters
Geysir-Pünsche
sorglich kredenzt? –
Als hätte diese Köchin
eine Schüssel mit Rotkohl
an die Messingwand
des Abendhimmels geschleudert.
Vielleicht im Zorn,
weil ihn der große Pan
nicht essen wollte . . .
III
Wäsche ist heute wohl,
große Wäsche,
droben im Himmelreich.
Denn seht nur, seht!
wie viele Hemdlein,
Höslein, Röcklein,
und zierliche Strümpflein
die gute Schaffnerin
über die blaue Himmelswiese
zum Trocknen breitet.
Die kleinen Nixen,
Gnomen, Elben,
Engelchen, Teufelchen,
oder wie sie ihr Vater nennt,
liegen wohl alle nun
in ihren Bettchen,
bis ans Kinn
die Decken gezogen,
und sehnlich lugend,
ob denn die Alte
ihren einzigen Staat,
ihre weißen Kleidchen,
nicht bald
ihnen wiederbringe.
Die aber legt
ernst und bedächtig
ein Stück nach dem andern
noch auf den Rasen.
IV
Wie sie Ballet tanzen,
die losen Panstöchter!
Sie machen Phoebus
den Abschied schwer,
daß er den Trab seiner Hengste
zum Schritt verzögert.
Schmiegsam, wiegsam
werfen und wiegen
die rosigen Schleier sie
zierlich sich zu,
schürzen sie hoch empor,
neigen sie tief hinab,
drehn sich die wehende
Seide ums Haupt.
Und Phoebus Apollo!
Bezaubert vergißt er
des heiligen Amts,
springt vom Gefährt
und treibt das Gespann,
den Rest der Reise
allein zu vollenden.
Er selber,
gehüllt in den grauen Mantel
der Dämmrung,
eilt voll Sehnsucht
zurück zu den
lieblichen, lockenden
Tänzerinnen.
Zügellos rasen
die Rosse von dannen.
Der Gott erschrickt:
Dort entschwindet
sein Wagen,
und hier –
haben die schelmischen
Töchter des Pan
sich in waschende Mägde
verwandelt.
Durch riesige Tröge
ziehen sie weiße,
dampfende Linnen
und hängen sie rings
auf Felsen und Bäumen
zum Trockenen auf
und legen sie weit
gleich einem Schutzwall
auf Wiesen und Felder.
Ratlos steht
der gefoppte Gott.
Und leise kichern
die Blätter im Winde.
V
Düstere Wolke,
die du, ein Riesenfalter,
um der abendrotglühenden Berge
starrende Tannen
wie um die Staubfäden
blutiger Lilien schwebst:
Dein Dunkel redet
vom Leid der Welt.
Welchen Tales Tränen
hast du gesogen?
Wie viel angstvoller Seufzer
heißen Hauch
trankst du in dich?
Düstere Wolke,
wohin
schüttest die Zähren
du wieder aus?
Schütte sie doch
hinaus in die Ewigkeit!
Denn wenn sie wieder
zur Erde fallen,
zeugen sie neue
aus ihrem Samen.
Nie dann
bleiben der Sterblichen
Augen trocken.
Ach! da wirfst du sie schon
in den Abgrund . . .
Arme Erde,
immer wieder aufs Neue
getauft
in den eigenen Tränen!
VI
Oh, oh!
Zürnender Gott,
schlage doch nicht
Deine himmlische Harfe
ganz in Stücke!
Dumpfe Donnerakkorde
reißt
herrisch
Dein Plektron.
Zick, zack
schnellen
die springenden Saiten
mit singendem Sausen
silbergrell
über die Himmel hin.
Holst Du auch manche
der Flüchtlinge
wieder zurück,
viele fallen doch
gleißend zur Erde nieder,
ragenden Riesen des Tanns
um den stöhnenden Leib
sich wirbelnd,
oder in zischender Flut
sich für ewig
ein Grab erkiesend.
Zürnender Gott!
Wie lange:
Da hast Du Dein Saitenspiel
kläglich zerbrochen,
und kein Sterblicher
denkt mehr Deiner,
des grollenden Rhapsoden
Zeus-Odhin-Jehovah.
Christian Morgenstern poetry
fleursdumal.nl magazine
More in: Archive M-N, Christian Morgenstern, Expressionism, Morgenstern, Christian
.jpg)
Ed Schilders over Cees Buddingh’
B L A U W B I L G O R G E L
Zijn vader was een porgel. Zijn moeder was een porulan. Als hij niet wokt of worgelt, dan ligt hij languit in de zon, en knoestert hij zijn knezidon. Hij lust alleen maar korgel. Behalve als de nachtuil krijst, dan eet hij riep en rimmelrijst. Hij is de oervader van de Nederlandse fabeldieren, en de eerste regel van zijn gedicht behoort volgens website allesopeenrij.nl tot de twintig bekendste dichtregels: ‘Ik ben de blauwbilgorgel.’ C. Buddingh’ (1918-1985) schreef dit vers en drie andere gorgelrijmen (De bozbezbozzel, De vogel Kraps, en De gringergoriaan) in de eerste maanden van 1943 tijdens zijn verblijf in een sanatorium, waar hij herstelde van tuberculose. En dus wordt de blauwbilgorgel dit jaar 65, een kroonjaar dat met name in Dordrecht, de stad waar Buddingh’ woonde en werkte, gevierd wordt. Maar ook in 2009 kan er reden tot gedenken zijn, want in 1944 verschenen die eerste vier gorgelrijmen voor het eerst in druk, clandestien, bij de Bezige Bij. Net als Kees Stips ‘Dieuwertje Diekema’ werden ze in de laatste oorlogsjaren zeer populair: gestencild, overgeschreven, uit het hoofd geleerd. En de troeteldieren van de Nederlandse poëzie zijn ze altijd gebleven.
Sindsdien heeft Buddingh’ de familie der gorgeldieren een rijk nageslacht bezorgd. Wim Huijser en Peter de Roos tellen in Raban! Raban! Raban! 79 soorten en ondersoorten (inclusief drie ongepubliceerde), en vertellen het levensverhaal van de jubilaris en zijn soortgenoten. Hun ontstaansgeschiedenis en hun plaats in de biografie van de dichter, hun rol als wegbereiders voor het nonsensvers binnen de moderne poëzie, en hoe ze beeldend kunstenaars en componisten geïnspireerd hebben. De Dordtse uitgeverij Liverse, bekend als uitgever van light verse, vroeg zesentwintig dichters een gorgelrijm te schrijven in navolging van Buddingh’. Dat leverde de bundel De Blauwbilgorgel 65 jaar!! op, een prachtig geïllustreerde hommage. Sommige dichters creëerden inderdaad een nieuw gorgeldier, zoals Cornelis Putemmer met ‘De Schavelpozem’: Een schavelpozem is precies/ Een strut, maar heeft een holle kies/ Zijn lange oren hangen los/ Net als bij een snorkelvos. Anderen begeven zich niet meer in de natuurlijke historie van het fabeldier, en maken er een stijloefening van. Ingmar Heytze bijvoorbeeld en zijn ‘Grammelalmanak’: Mijn zolder heeft een muffe hoek/ waar strint en gruifdier woekeren./ Daar ligt mijn grammelalmanak./ Ik mag er graag in koekeren.
Dankzij de bijdrage van Jehanne Hulsman weten we nu ook wat meer over de ouders van de blauwbilgorgel, vader porgel en moeder porulan. De derde strofe van ‘De ouders’ gaat zo: De Porgel lang en zacht behaard,/ verraste haar met zijn verpaard./ Zeer weerloos was zij voor zijn dreef,/ de letters die hij puntloos schreef./ Faleef, Faleef, Faleef!
Op het literair-historische ouderschap van ‘blauwbilgorgel’ doen Huijser en De Roos ondertussen geen nieuw licht schijnen. In interviews vertelde Buddingh’ steeds weer dat hij, toen hij in het sanatorium lag, van een vriendin een fragment kreeg toegestuurd uit een boek van de Engelse schrijfster Edith Nesbit. Daarin kwam het woord ‘bluebillgurgle’ voor, en dat ‘vertaalde’ Buddingh’ letterlijk: de blauwbilgorgel was geboren. ‘Ik heb het (Engelse) woord nooit in een woordenboek kunnen vinden’, zei Buddingh’ in een interview met Simon Vinkenoog. Het lijkt me niet uitgesloten dat het een samenstelling is van ‘bluebill’ en ‘gurgle’, een eendensoort met een blauwe bek, en het gorgelende of snaterende geluid. Het is tot nu toe niet ontdekt in welk boek van Nesbit ‘bluebillgurgle’ voorkomt. Ze schreef, las ik in een biografie op internet, vierenveertig romans en jeugdboeken, dus ik zou zeggen dat er werk aan de winkel is voor het Buddingh’ Genootschap. De status van Edith Nesbit (1858-1924) blijft bij Huijser en De Roos (die haar abusievelijk Nesbitt noemen) onderbelicht. Terwijl het toch om, zeg maar, de draagmoeder van de blauwbilgorgel gaat. Nesbits The Railway Children is een klassieker die nog steeds in druk is. Zeven van haar boeken vond ik terug in Manguel en Guadalupi’s Dictionary of Imaginary Places.
Als de ‘bluebillgurgle’ bestaat als missing link, dan denk ik dat hij dáár gezocht moet worden, op een van die fabelachtige plaatsen.
Raban! Raban! Raban!
Wim Huijser en Peter de Roos
Aspekt; 192 pagina’s; EURO 17,95
ISBN 978 90 5911 581 1
De Blauwbilgorgel 65 jaar!!
Uitgeverij Liverse; 60 pagina’s; EURO 17,50
ISBN 978 90 76982 46 5
Eerder gepubliceerd in de boekenbijlage CICERO van De Volkskrant
fleursdumal.nl magazine
More in: Buddingh', Cees, Ed Schilders, LIGHT VERSE
FRANK VAN PAMELEN
v i e r g e d i c h t e n
.jpg){kind=small}
S p i t s e n
Ze vormden altijd twee vertrouwde gidsen
De spitsen
Van vijfsprong naar het centrum op de fiets
Je kon ze in de zomerzon zien flitsen
De spitsen
Nu zie je in de Tuinstraat vrijwel niets
Op weg van Jack’s naar PickAlily schort er
Nog weinig aan de beide fenomenen
Maar dan worden de bakens nota bene
Ter hoogte van de Langestraat steeds korter
Totdat ze bijna weggezonken zijn
In heel dat nieuwe Pieter Vreedeplein
Het waren nooit echt van die hele blitse
De spitsen
Die horen bij de Heuvel en de kerk
Maar toch: ik adoreer ze en aanbid ze
De spitsen
Hoewel ik vrijwel niets meer van ze merk
Nog even wordt er één teruggevonden
Al rijdend langs Antonius z’n straat
Totdat ook deze kansloos ondergaat
In Tilburgs nieuwste grijsbetonnen zonde
Vanaf de fiets schuilt er nog veel venijn
In heel dat nieuwe Pieter Vreedeplein
I n e v e r
I never recalled
A when or a how
Til now
I never remembered
A where or a who
Til you
And I never saw
The future so clear
Til here
Cos I never went
So completely berzerk
Til burg
O n g e l o o f
Je kunt nu langs de hele Noordpool varen
Er is een man die over water loopt
En Maître Paul gebak kun je bewaren
Tot minstens twee jaar nadat je het koopt
Er zijn wel duizend miersoorten bekend
Een scharrelkip legt elke dag een eitje
Amerika dat krijgt zijn eerste zwarte president
En Willem II staat in het linkerrijtje
Er passen duizend foto’s op een stickje
Er was een grote knal aan het begin
En een gewoon gemiddeld colablikje
Daar zitten veertien suikerklontjes in
Een valk vliegt als een racewagen zo hard
En witte kool wordt zuurkool na een tijdje
De rijkste man ter wereld heeft zo’n zeventig miljard
En Willem II staat in het linkerrijtje
Soms gaat het mijn verstand al ver te boven
Het horen van zo’n onwaarschijnlijk feitje
Maar nu kan ik mijn oren helemaal niet meer geloven
Want Willem II staat in het linkerrijtje
D r a a i e n
Draaien, denkt ze, draaien, draaien
Op de kermis in het rond
Draaien gaat ze, draaien, draaien
Met haar ogen en haar kont
Draaien met haar naveltruitje
In de Breakdance en dan vlug
Met een jongen tongen draaien
En weer naar de Kets terug
Draaien, denkt hij, draaien, draaien
Draaien met een lekker ding
Draaien wil hij met haar, draaien
Draaien in de Efteling
Even draaien in de Droomvlucht
En dan rondjes van formaat
Onder Vogel Rokjes draaien
Tot hij weer naar Tilburg gaat
En dan ergens halverwege
Pythonrit en Heuvelring
Komen ze elkaar weer tegen
Bij het Huis van Körmeling
Waar ze voortaan verder draaien
Eeuwig samen, eeuwig speels
Kunst zet heel wat in beweging
Kunst zet liefdes op de rails
Frank van Pamelen: Vier gedichten
Het zijn er dertien. Natuurlijk. Want Tilburg
P a i n t i n g : I v o v a n L e e u w e n
Frank van Pamelen: Poet of the city of Tilburg 2007-2009
© F. van Pamelen & I. van Leeuwen
fleursdumal.nl magazine
More in: City Poets / Stadsdichters, Frank van Pamelen, Ivo van Leeuwen, LIGHT VERSE
P a l e i s
door Frank van Pamelen
Als fundering een vergeeld
“Katholiek Tilburg in Beeld”
En een zwaar beduimeld archeologieverslag van Kleij
Dan als buitenmuur een reeks
Heemartikelen van Beex
En haast alle Puk en Mukken op een rij
Afgevoegd met de memoires van de vakbondsman Van Pelt
En “De chirurgijnsfamilie Wijters” van Van Mosselveld
Verder nog het boek ”Roomsch Leven” om de kieren af te sluiten
En Frans Walchs biografie van Roothaert als een raam naar buiten
“Koning Willem II” van Steijns
En “De Zandgronden” van Crijns
Mengen zich met meters Peeters voor vertrekken en balkons
Met een bundeltje of twee
Van Piet Heerkens, S.V.D.
Ter bepleistering van muren en plafonds
“In de wol geverfd” van B. van Spaendonck als het dakbeschot
Met “De Paap van Gramschap” overkapt en “Lachen mag van God”
“Bij ons op de Heuvel “ is de toren links, van Ed. de Nève
En als toren rechts het liedboek “Ik zal zinge, hil men lèève”
Wie weet waar hij op het Willemsplein moet zoeken
Bouwt zich op één zondag een paleis van boeken
KEMP=MAG poetry
Paleis van Frank van Pamelen
Geschreven voor Stichting Dr PJ Cools msc Tilburg ter gelegenheid van de 11e editie van
BOEKEN ROND HET PALEIS TILBURG
op zondag 31 augustus 2008
tekst © frank van pamelen – foto’s © harrie janssens
More in: City Poets / Stadsdichters, Frank van Pamelen, LIGHT VERSE
C h r i s t i a n M o r g e n s t e r n
(1871-1914)
(an einige)
Ihr kennt den Trost, der enttrübt,
die fern den Schranken:–
Werden draußen Taten geübt,
entsenden sie–Gedanken.
(an manche)
Ihr kennt es, das harte Leid,
heißt es entsagen,
mitzuwirken im Sturm der Zeit
zu neuem Gottestagen.
(an viele)
Ihr kennt sie, die Leidenschaft,
die uns verbindet:
Helfen, helfen, mit einer Kraft,
die alles überwindet.
.jpg)
Der Kranke
Oft zu sterben wünscht ich mir …
Und wie dankbar bin ich doch,
daß ich leb und leide noch
im gesetzten Nun und Hier.
Bleibt mir doch damit noch Zeit,
abzubauen manch Gebrest,
komm ich nimmer auch zum Rest,
werd ich besser doch bereit.
Wenn ich jetzt nichtwirken kann,
helf ich also doch dem Mir,
das dereinst nach Nun und Hier
wirken wird im Dort und Dann.’
.jpg)
Du hast die Hand schon am Portal
Du hast die Hand schon am Portal
und tastest nach der Klinke Hand
(denn noch erhellt sie dir kein Strahl).
Du wirst erst wach, wenn sie sie fand,
sei’s dieses, sei’s das nächste Mal;–
dann wirst du weiß stehn wie die Wand,
davor du lange dumpf geirrt;
und wie ein Leichnam hinfällt, wird
dein Leib hinfallen in den Sand.
fleursdumal.nl magazine
More in: *Concrete + Visual Poetry K-O, Archive M-N, Christian Morgenstern, Expressionism, Morgenstern, Christian, Visual & Concrete Poetry
Thank you for reading Fleurs du Mal - magazine for art & literature