Fleurs du Mal Magazine
Or see the index
Poem
African Dream
(meeting Alf Khumalo:
“call me Alf” he said with a wink)
take of in Cape Town at dawn
the horizon is an oyster
the mountain table
is ready for breakfast
next to me an elderly man
sits with his camera
adjusting different lenses
– he looks happy
I open my lab top
to type a few words trying
to catch the peacefulness
of this early morning flight
above Kimberley we fly
through various cumuli
he lifts his camera – I ask
“What are you doing sir?”
he explains the softness & asks
“What are you doing lady?”
I put what you see
through your lens in words
like the mushrooms on our plates
he looks surprised asks when & where
he can buy my first collection
there is none so far & he has left me
leaving his work in my heart
c.w.
• fleursdumal.nl magazine
More in: # Archive S.A. literature, #Editors Choice Archiv, Archive K-L, Archive W-X, Carina van der Walt, FDM in Africa, Photography
Desmond Tutu se laaste vlug
in sy laaste tyd sweef hy geluidloos oor die water
die wind hou asem op oor die stroomversnellings
geen Woord meer ontsnap uit sy snawel nie
hy is visarend aartsbiskop vader man
sy oë speur stroomop & stroomaf
na dubbele reënboë soos poorte op die horison
salf wierook mirre was woorde vir sy kinders ook vuur
nou verswart & skeur sy kleed as sy roep die stilte breek
met uitgestrekte kloue in ’n laaste seëngroet duik hy verloor
sy kruis & vang hy ’n 
vir sy vlug onder deur ’n reënboog
Carina van der Walt
Desmond Tutu se laaste vlug*
Farewell poem
* In Greek and Roman times, the Eagle was referred to as a God or “The King of Birds”. In many cultures the Eagle is known as a symbol of power and resurrection,
Desmond Tutu was a South African Anglican bishop and theologian, known for his work as an anti-apartheid and human rights activist. In 1984 Tutu won the Nobel Peace Prize.
Tutu died from cancer at the Oasis Frail Care Centre in Cape Town on 26 December 2021, at the age of 90. The funeral took place on 1 January 2022 at St. George’s Cathedral, Cape Town.
Carina van der Walt moved from Klerksdorp in South Africa to the Netherlands in 2007. In Klerksdorp she was a high school teacher during apartheid. After the death of her first husband she took up her studies in literature. She came to Tilburg University for an exchange and met her future husband. The same city (Klerksdorp recently renamed to Matlosana) was the birthplace of archbishop Desmond Tutu. He qualified as a teacher and taught there for the first years of his professional life until a law on Bantu education made it impossible for him to fulfil his work. He resigned and moved to London to get educated to become a priest. They share the same backdrop, the dry half desert part of the North West province with the beautiful acacia trees. Parenthood was an important part of both their lives.
Van der Walt met Tutu once in 2012. He came to The Hague to unveil the statue Long Walk to Freedom in celebration of Nelson Mandela. He made a massive impression on her. Carina van der Walt now lives in Tilburg in The Netherlands. She works as a writer, poet and editor.
• fleursdumal.nl magazine
More in: # Archive S.A. literature, Apartheid, Archive W-X, Carina van der Walt, In Memoriam, Walt, Carina van der
Op 9 Augustus sal dit presies vyfhonderd jaar wees dat die middeleeuse skilder Hieronymus Bosch oorlede is. Sy nalatenskap tel vierentwintig skilderye, twintig tekeninge en om nou maar ’n wilde sprong te maak: enkele Afrikaanse gedigte. Kenners kloof nogal hare oor die aantal skilderye en sketse. Versamelaars en museums se aansien en geld styg en val erger as op die aandelebeurs. Kontroversie en roem sorg daarvoor dat die 75 000 kaartjies wat gedruk is vir die tentoonstelling “Jheronimus Bosch – Visioenen van een genie” in ’s Hertogenbosch (Den Bosch) reeds uitverkoop is. Dié tentoonstelling duur tot 8 Mei. Op 31 Mei open die Nasionale Museum Prado in Madrid, met “Bosch – The Centenary Exhibition”.
As onderdeel van die vyfhonderd jaar vierings van Bosch se kunstenaarskap het sy Nederlandse geboortestad en die Noord-Brabants Museum saamgewerk om die Bosch Research and Conservation Project (BRCP) op te rig. Dit is hier waar wetenskap en kuns saamkom. En dít sorg vir beroering. Die BRCP is vyf jaar terug uit nood gestig om as ruilmiddel te dien vir soveel moontlik van Jeroen Bosch se oorspronklike werk met die oog op “ – Visioenen van een genie”. Daarvoor moes minstens museums soos die Prado, die Louvre in Parys en die National Art Gallery in London benader word. Dit was van die begin af duidelik dat Prado nie “De tuin der Lusten” – Bosch se meesterwerk – sou afstaan vir ´n tentoonstelling in Nederland of op enige ander plek nie. Te kwesbaar, was hulle verskoning. Bosch is eintlik ´n Spaanse skilder in hulle oë. Hulle noem hom El Bosco.
D.J. Opperman het gelukkig al in die bundel “Engel uit die klip” (1950) oor “De tuin der Lusten” geskryf en dit toeganklik gemaak vir Afrikaanse poësielesers, al het JEROEN BOSCH nooit so bekend geword soos “Draaikewers” en “Sproeireën” nie. Hy het die skildery as ’n onontkombaar bekoorlike nagmerrie beskryf. Vandag kan die detail van “De tuin der Lusten” op internet bestudeer word. Dan verstaan mens sommer baie beter Opperman se verwysings na “stekelige plante, voëls en mens” en “laat ons vlug uit die gebras / en skuil in mossel” en na “sweef in belle glas”. Hierdie aanhalings uit Opperman se gedig is almal bo-aan die artikel in ’n uitsnede van “Die tuin der Lusten” afgebeeld. Dis moeilik om ´n mens se oë daarvan los te skeur wanneer Bosch duiwelsadvokaat speel. Hy vra as kluisenaar en absolute eenling aandag vir die verval van morele waardes in sy tyd.
JEROEN BOSCH
Ydel is die wêreld, maar ydeler my gees,
wat om die dertig nagte in nagmerries
van stekelige plante, voëls en mens genees.
Uit ou en nuwe streke van die aarde kies
die duiwel al hoe lustiger vir my, vir jou,
vir die derduisende kostuum en mombakkies.
Dit trek stoete, kermis om die Kruis, wissel
van gedaante deur die eeue; maar die spel
bly steeds dieselfde in monnike, masjiene of dissel.
En ewig in die kringloop van die lus gevang
ry ons en kap die lieste van die hingste
om en om die kraaie op kaal vrouens in die dam.
Ag, Liefste! Kom dan, laat ons vlug uit die gebras
en skuil in mossel, horingpeul – en ver bokant
die kermis van die bose sweef in belle glas.
Want in my is die swaap, die visgelipte sot
wat elke toertjie van ’n towenaar befluit …
maar wonderwerke en Sy kruisiging bespot;
en, as ek God saam met Antonius aanroep,
is hy reeds daar wat van ’n nuwe geilte
roekeloos die eerste swaeltjies deur ’n tregter poep.
In strofe 4 fokus Opperman op die deel regs, skuins bokant die eerste gedetailleerde afbeelding. Dit word die Moredans genoem. Die dans vind plaas om die dam met die kaal vrouens en kraaie.
Bogenoemde twee afbeeldings is onderdele van die middelste paneel van “De tuin der Lusten”, wat eintlik ´n drieluik is. Die linkerkantste luik beeld die skepping van Adam en Eva uit. Die middelste luik beeld die aardse lewe as ´n tuin vol verleidings met eksotiese plante en diere, kaal mense, fabelagtige wesens en pienk fonteine uit. Dis hierdie luik wat die oorkoepelende naam “De tuin der Lusten” dra en waardeur Opperman verlei is om sy gedig JEROEN BOSCH te skryf. Die regterkantste luik beeld die hel uit. Die slotreël van die gedig verwys na ´n onderdeel uit die hel en word in die volgende afbeelding uitgebeeld.
Opperman se verwysing na Antonius roep die skildery “De verzoeking van de heilige Antonius” op. Dit is één van die werke wat ´n opskudding veroorsaak het. Die BRCP het ´n nuwe sisteem ontwikkel waarmee hulle die egtheid van al die Bosch-skilderye getoets het. Daarvolgens is “De verzoeking van de heilige Antonius” in Prado ´n vervalsing. Tegelykertyd het die BRCP het ook ´n egte skilderytjie uit 1500 – 1510 met dieselfde naam ontdek. Dit het in die Nelson-Atkins Museum of Art in Kansas City, Missouri, gehang, maar is nou op bruikleen in Den Bosch. Die BRCP het onder andere skildertegnieke vergelyk. Jeroen Bosch se handtekening is sigbaar gemaak met behulp van infrafrooi fotografie. Die Spanjaarde is woedend. Hulle het geweier om die bruikleenkontrak met die Noord-Brabantse Museum volledig uit te voer en twee skilderye teruggehou: “De verzoeking van de heilige Antonius” en “De Keisnijding”. Die twee weergawes van “De verzoeking van de heilige Antonius” verskil nogal. Hieronder is ´n afbeelding van die ontdekking in Missouri: net 38,6 by 25,1 sentimeter groot.
Gelukkig het Prado “De hooiwagen” (’n ander drieluik van Bosch) wél in bruikleen aan die Nederlandse museum toegestaan, maar ook hier was daar ´n slang in die gras. In plaas van om dit direk na die Noord-Brabantse Museum in Den Bosch toe te stuur, gaan maak “De hooiwagen” eers vir drie maande ´n draai in Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam! Dit het weer vir groot teleurstelling gesorg by die Noord-Brabants Museum, maar hulle hande was afgekap. Boijmans van Beuningen besit kosbaarder ruilware vir so ´n tipe transaksie as die BRCP.
Johan van Wyk se gedig oor “De hooiwagen” is in sy bundel “Deur die oog van die luiperd” (1976) gepubliseer. In hieronymus bosch se koringwa word die linkerkantste paneel in die eerste vyf strofes beskryf. Wat Van Wyk herkenbaar verwoord, is “die rebelse insekte swem in ’n boeg af” en ook “’n markvrou / tussen vrugtebome, God trou / adam en eva”.
Van Wyk gebruik aan die einde van strofe 2 ’n aanhaling van die relatief onbekende digter Gert Strydom. Dit is ’n intertekstuele standpunt in kontras met Breytenbach se beginreël “Dat pyn bestaan is onnodig Heer” uit breyten bid vir homself. Betrek Van Wyk ook in strofes 3 en 4 in die langer aanhaling vir Strydom? Of skryf hy eintlik die standpunt van Bosch neer wat die verdorwenheid van sy eie tyd uitbeeld in ewe verleidelike as bedreigende beelde? Wie is “God se raadgewer”? Waar die lang aanhaling met die eietydse opmerking “dis demokraties heer” vandaan kom, is onduidelik.
Net soos by “De tuin der Lusten” dra die middelste paneel die naam van die hele drieluik “De hooiwagen”. Op hierdie paneel begin Van Wyk se beskrywing regs onder by “die vet monnik” wat met ’n wynbeker in die hand sit en kyk na “die nonne wat die sakke… / vol koring maak”. Sentraal voor die koringwa in dié deel is ’n “broer wat sy broer keel- / af sny”. Eietyds interpreteer Van Wyk die karakters aan die linkerkant as “ministers met politieke kommentators” wat intertekstueel kan verwys na TT Cloete se gedig Behoefte aan ongunstige weers- en ander omstandighede. Ook die “vraatsugtiges wat onder die wiel omkom” en die “skare ongediertes” wat die koringwa in die hel in trek, is sigbaar op die middelste paneel.
hieronymus bosch se koringwa
die rebelse insekte swem in ’n boeg af
na die maagdrots, ’n markvrou
tussen vrugtebome, God trou
adam en eva, oproeriges word verban
na die aarde die paradys
terwyl hulle daal
kyk hulle met blitsende oë na die vrou, kaal
en dom, “dat pyn bestaan is nodig heer”
byt God se raadgewer hom in die oor,
“mag ons hulle kennis gee
dis demokraties heer, mag hulle naak
mekaar se vrugte aanraak
en vinnig die drif probeer toemaak met bak
hande, blare en lap, mag hulle pyn
hê, heer, en mag hulle inmekaar saak
in die stof, straf ons so, heer”
die hartseer engel met die swaard
jaag hulle uit, nog met skrik en slaap
in die oë, so het dit gekom dat almal loop
agter die koringwa: die nonne wat die sakke van die vet monnik
vol koring maak, ’n broer wat sy broer keel-
af sny, ministers met politieke kommentators
wat betaamlik volg en vraatsugtiges wat onder die wiele omkom
’n skare ongediertes leitrek die mensdom na die hel
dit is elke mens vir homself, met homself
selfs seks is net vir self, die wederhelf
word in die liefdestransaksie ingedans
en “ena gee raad” psigosofeer oor wat
ons moet maak met probleme
elke heerser is ’n antichris wat omsien
na sy mense se belange en sorg dat die wa van onenigheid
nie uit sig raak nie, en niemand
behalwe ’n engel kyk op na God
op ’n wolk bo al die gewoel, in die hel
is elkeen bang hy word nie meer verkrag of gemartel nie
want, dat pyn bestaan is nodig
Ook ander Afrikaanse digters soos W.E.G. Louw het oor Jeroen Bosch se werk geskryf.
Dat digters vandag nog in die ban van Bosch se skilderye nuwe gedigte skryf, is te verstane as mens na al hierdie afbeeldings kyk. Digters laat hulle bewustelik of onbewustelik verlei. ’n Gedig van ’n stadsgenoot wat verlede jaar op die tafel beland het by die “Literaire Salon in’t Wevershuisje”, is nié geskryf na aanleiding van ’n skildery van Bosch nie, maar verwoord baie tipiese Jeroen Bosch-beelde. Net soos Opperman beskryf Jef van Kempen ’n droomwêreld aan die nagmerrie-agtige kant in sy volgende gedig:
Theater
Stel je voor: een toneel van dolende nachtvogels
boven een doorweekte woestijn, in een duister
hospitaal voor koortsige landlopers.
Stel je voor: een opera van rondborstige gedrochten,
verwekt in een glazen stolp, amechtig lispelend,
op kromme stelten strompelend, in een vuile
sneeuwjacht van de diepe winter.
Eind goed al goed vonden de trage doden hun draai
en bestegen, tegen de keer, het paard van Troje
en maakten hun dromen waar.
In die uitsnede van “De tuin der Lusten” hierbo is duidelik in strofe 1 ’n “dolende nachtvogel-” in die gedaante van ’n vet uil te sien (met alle simboliek verbonde aan uile soos erotiek en dwaasheid in die Middeleeue). Is hierdie mense op die afbeelding nie belustig – koorsig van lus en wellus, hoop en wanhoop nie? Strofe 3 begin met “verwekt in een glazen stolp”. Inderdaad. In die middel is drie mense onder ’n soort deurskynende klokkie met mekaar besig. Selfs die Moredans wat Opperman ook beskryf het, kry ’n plekkie in Van Kempen se gedig met “Eind goed al goed vonden de trage doden hun draai / en bestegen, tegen de keer, het paard van Troje” (Strofe 4-5).
Bernard Odendaal het die gedig van Van Kempen in Afrikaans vertaal. Vertalings is vir digters soos toonlere vir komponiste. Oefenlopies. Woorde soos “landlopers” en “amechtig” moes vir Odendaal nogal moeite gekos het. Deur vertalings soos hierdie word die Afrikaanse poësie verryk.
Teater
Stel jou voor: ’n toneel van dolende nagvoëls
bokant ’n deurweekte woestyn, in ’n donker
hospitaal vir koorsige boemelaars.
Stel jou voor: ’n opera van rondborstige gedrogte
verwek onder ’n glasstolp, uitasem lispelend,
op krom stelte strompelend, morsig aan die
jag in die diepwintersneeuw.
Einde goed alles goed kry die trae dooies hul draai
en bestyg, dwarstrekkerig, die perd van Troje
en maak hulle drome waar.
Laat digters na Afrikaans toe vertaal en verhinder hulle kinderlike verwondering en bemoeienis nié. Speel ek duiwelsadvokaat?
CARINA VAN DER WALT
Carina van der Walt over Jeroen Bosch
Thursday, March 31st, 2016
Eerder gepubliceerd in: Versindaba – ‘n Kollektiewe weblog vir die Afrikaanse digkuns –
http://versindaba.co.za/2016/03/31/carina-van-der-walt-jeroen-bosch-se-skilderye/
Carina van der Walt – Jeroen Bosch – D.J. Opperman – Johan van Wyk – Gert Strydom – Breyten Breytenbach – W.E.G. Louw – TT Cloete – Jef van Kempen – Bernard Odendaal
fleursdumal.nl magazine for art & literature
More in: # Archive S.A. literature, Bernard Odendaal, Breyten Breytenbach, Carina van der Walt, DICTIONARY OF IDEAS, Jef van Kempen, Jheronimus Bosch, Kempen, Jef van, Literaire Salon in 't Wevershuisje, T .T. Cloete, VERTAALVRUCHT, Walt, Carina van der
Ingrid Jonker – André Brink
Vlam in de sneeuw
Van de jonggestorven, iconische dichter Ingrid Jonker is bekend dat ze mannen het hoofd op hol wist te brengen. Een van hen was de onlangs gestorven schrijver André Brink. Tot kort voor Ingrids zelfgekozen dood, op haar eenendertigste, was hij haar vurige minnaar. Op geografische afstand, wat voor de literatuurgeschiedenis nu een zegen blijkt. Want het noodde hen tot een jarenlange, ongekend intense liefdescorrespondentie. Vlam in de sneeuw biedt allereerst een intieme blik op de jonge levens van twee veelbelovende schrijvers die, nog zoekende naar hun plek in de wereld, tot over hun oren verliefd op elkaar worden. Maar ze delen niet alleen hun liefde voor elkaar, ook delen ze hun twijfels over hun schrijverschap en hun diepste overtuigingen over geloof, literatuur en politiek. Het is met grote trots dat wij deze tot vurige woorden gestolde passie, kort na verschijning in Zuid-Afrika, nu voor de Nederlandse lezer mogen ontsluiten.
512 pagina’s
omslag: Studio Ron van Roon
ISBN: 978 90 5759 775 6
Nur: 320
originele titel: Vlam in die sneeu
vertaler: Karina van Santen, Rob van der Veer en Martine Vosmaer
€ 34,90
uitgeverij Podium
fleursdumal.nl magazine
More in: # Archive S.A. literature, - Book News, André Brink, Archive A-B, Archive I-J, Ingrid Jonker, Ingrid Jonker
Breyten Breytenbach in Rotterdam: Van 7 t/m 11 oktober a.s. is Breyten Breytenbach te gast in Rotterdam. De Zuid-Afrikaanse dichter, schrijver en schilder trad tussen 1971 en 1996 vaak op tijdens het Poetry International Festival. Tijdens een van die bezoeken doopte hij de grote plataan aan de Westersingel om tot ‘Graf van de onbekende dichter’, in de volksmond ook wel ‘Breytenbachboom’ of Poetree’ genoemd. Breytenbach is in Rotterdam op uitnodiging van het CBK dat onlangs de restauratie van zijn schildering in de Gaffelstraat heeft afgerond. Op 9 oktober gaat Ernest van der Kwast in Z-files met de kunstenaar Breytenbach in gesprek. Op 8 oktober organiseert Poetry International met Boekhandel Van Gennep een poëzielezing met de dichter en de onthulling van de officiële plaquette ‘Graf van de onbekende dichter’ bij de Platanus x hispanica.
Muurschilderingen:Aan de Gaffelstraat in de Rotterdamse wijk het Oude Westen prijken al sinds jaar en dag twee bijzondere muurschilderingen van bijzondere makers. In de muurschildering van de Zuid-Afrikaanse dichter en schilder Breyten Breytenbach (1992) komen kunst en politiek bij elkaar. Het werk verbeeldt een gevangen schrijver die verlangt naar de vrijheid. Naast de beeltenis staat een rijtje namen van schrijvers die in verband met hun werk gevangen werden gezet. Deze schildering heeft alles te maken met het poëzie festival Poetry International dat destijds jaarlijks een ereprijs toekende aan een dichter die om zijn literaire activiteiten gevangen werd gehouden. Diens naam werd toegevoegd aan de ornamentenlijst en doorgehaald wanneer hij vrij kwam. Breyten Breytenbach kreeg de prijs in 1981; een jaar later werd hij na een gevangenschap van zeven jaar vrij gelaten. Elke prijswinnaar kreeg destijds een werk in de openbare ruimte.
De schildering van Lucebert – Het verhaal is zo goed dat het nog lang niet uit is (1994) – is voorzien van een regel uit zijn gedicht Tijdstafel en geslachtstabel. Lucebert sprak zich uit voor de vrijheid van meningsuiting, in het bijzonder die van schrijvers. Lucebert en Breytenbach leerden elkaar kennen op het Poetry International Festival en werden hechte vrienden.
Kunst in de openbare ruimte: Openbare Kunst & Openbare Ruimte (BKOR) zorgt met regelmaat voor het voorzien van de ornamentenlijsten in de stad van nieuwe werken en voor het herstellen van de oude klassiekers. Onlangs werden de werken van Lucebert en van Breytenbach gerestaureerd. Dit was een directe aanleiding om een editie van het programma Z-Files, Kunst en de Stad te wijden aan de beide dubbeltalenten: Lucebert en Breytenbach waren beide zowel schilder als dichter. Poetry International en CBK Rotterdam nodigden Breyten Breytenbach voor deze gelegenheid uit om naar Rotterdam te komen. Hij zal de eregast zijn op deze bijzondere avond.
Platanus x hispanica / Graf van de Onbekende Dichter
woensdag 8 oktober, 17:00 uur
“Elk mens is een verborgen dichter”, met deze woorden doopte dichter Breyten Breytenbach tijdens het Poetry International Festival in 1986 de grote, statige plataan aan de Westersingel tot monument voor vrije gedachten. De boom werd omgedoopt tot ‘Graf van de Onbekende Dichter’. Bijna 30 jaar later, plaatst Poetry International een plaquette bij de boom waarmee de boom de status van officieel monument krijgt. Op 8 oktober om 17.00 uur wordt – in aanwezigheid van Breyten Breytenbach – de plaatsing van de plaquette gevierd. Aansluitend is er een feestelijk programma in boekhandel Van Gennep aan de Oude Binnenweg.
Breytenbach schreef tijdens zijn gevangenschap in Zuid-Afrika (1975-1982) een verhaal waarin hij sprak over ‘het graf van een dichter’. Een soort ontmoetingsplek waarnaar dichters een ‘pelgrimstocht’ konden ondernemen om er te ‘mediteren’. Want, zo was zijn gedachte, elk mens is een verborgen dichter. Er moet dus ergens op de wereld een plek zijn waar men zijn of haar gedachten de vrije loop kan laten. Na zijn vrijlating kon het verhaal van Breytenbach in samenwerking met de organisatie van Poetry International een plek krijgen aan de Westersingel.
Z-Files, Kunst en de Stad: Lucebert en Breyten Breytenbach
Met: Breyten Breytenbach en Kamagurka, gastheer: Ernest van der Kwast
Donderdag 9 oktober, 17:00 uur / WORM
Ernest van der Kwast praat met Breyten Breytenbach en andere gasten over het werk van Lucebert. Deze Z-Files wordt georganiseerd naar aanleiding van de renovatie van de muurschilderingen van zowel Lucebert als Breytenbach; beiden in de Gaffelstraat te Rotterdam.
The Z-Files, Kunst en de Stad is serie programma´s van SIR en BKOR (beiden onderdeel van het CBK Rotterdam) waarin kunst, openbare ruimte en de stad aan bod komen door middel van lezingen, presentaties en excursies. Doel van het programma is het onder de aandacht brengen van de bijzondere collectie kunstwerken in de openbare ruimte van Rotterdam en het belichten van actuele ontwikkelingen in de stad.
# Meer informatie op website Poetry International
fleursdumal.nl magazine
More in: # Archive S.A. literature, Archive A-B, Art & Literature News, Poetry International
In Memoriam South African author
Nadine Gordimer
Nadine Gordimer (20 Nov.1923 -13 July 2014) the South African Nobel Prize-winning author, has died in Johannesburg aged 90.
The writer was one of the literary world’s most strong voices against apartheid. She was a leading member of the African National Congress (ANC) and fought for the release of Nelson Mandela.
In 1974 Gordimer won the Booker Prize and she was awarded the Nobel Prize for Literature in 1991.
Bibliography Nadine Gordimer
2007 Beethoven Was One-Sixteenth Black, Bloomsbury
2005 Get A Life, Bloomsbury
2004 Telling Tales, editor, Bloomsbury
2003 Loot, Bloomsbury
2001 The Pickup, Bloomsbury
1999 Living in Hope and History: Notes On Our Century, Bloomsbury
1998 The House Gun, Bloomsbury
1996 Harald, Claudia and Their Son Duncan, Bloomsbury Birthday Quid, Bloomsbury
1994 Writing and Being, Harvard University Press
1994 None to Accompany Me, Bloomsbury
1992 Why Haven’t You Written?: Selected Stories 1950-1972, Penguin
1991 Three in a Bed: Fiction, Morals and Politics, Bennington College (USA)
1991 Jump and Other Stories, Bloomsbury
1991 Crimes of Conscience: Selected Short Stories, Heinemann
1990 My Son’s Story, Bloomsbury
1988 The Essential Gesture: Writing, Politics and Places, Cape
1987 A Sport of Nature, Cape
1986 Reflections of South Africa: Short Stories, Systime (USA)
1986 Lifetimes: Under Apartheid, with David Goldblatt, Cape
1986 A Correspondence Course and Other Stories, Eurographica (Iceland)
1985 The Tanner Lectures on Human Values, Cambridge University Press
1984 Something Out There, Cape
1981 July’s People, Cape
1980 What Happened to Burger’s Daughter Or How South African Censorship Works, Taurus (South Africa)
1980 Town and Country Lovers, Collectors Edition, Sylvester and Orphanos (USA)
1980 A Soldier’s Embrace, Cape
1979 Burger’s Daughter, Cape
1975 Some Monday for Sure, Cape
1975 Selected Stories, reissued as “No Place Like: Selected Stories”, Penguin, 1975, Cape
1974 The Conservationist, Cape
1973 The Black Interpreters: Notes on African Writing, Spro-Cas/Ravan (South Africa)
1973 On the Mines, with David Goldblatt, C. Struik (South Africa)
1972 Livingstone’s Companions: Stories, Cape
1972 African Literature: The Lectures Given on This Theme at the University of Cape Town’s Public Summer School, February 1972, University of Cape Town (South Africa)
1971 A Guest of Honour, Cape
1970 Penguin Modern Stories, contributor, Penguin
1967 South African Writing Today, co-editor with L. Abrahams, Penguin
1966 The Late Bourgeois World, Gollancz
1965 Not for Publication, Gollancz
1963 Occasion for Loving, Gollancz
1960 Friday’s Footprint, Gollancz
1958 A World of Strangers, Gollancz
1956 Six Feet ofthe Country: Short Stories, Gollancz
1953 The Soft Voice of the Serpent and Other Stories, Gollancz
1953 The Lying Days, Gollancz
1949 Face to Face: Short Stories, Silver Leaf Books (South Africa)
fleursdumal.nl magazine
More in: # Archive S.A. literature, Apartheid, Archive G-H, In Memoriam, REPRESSION OF WRITERS, JOURNALISTS & ARTISTS
Nijmegen 19 okt 2011
Gert Vlok Nel Tribute Night
Wintertuin en Doornroosje organiseren als afsluiting van zijn residency een verrassingsavond voor Gert Vlok Nel! Nijmeegse singer-songwriters Roy Santiago en Marten de Paepe brengen een muzikale ode aan de Zuid-Afrikaanse grootheid, geïnspireerd op zijn werk. De dichters Anneke Claus, Erik Jan Harmens, Andy Fierens, Bart FM Droog en Jan Klug (De Dichters uit Epibreren) en Daan Doesborgh brengen naast eigen poëzie, ook de prachtige gedichten van Gert Vlok Nel ten gehore. Uiteraard treedt Gert Vlok Nel zelf ook op deze avond.
Locatie: Merleyn, Nijmegen
Aanvang: 21.00 uur
Entree: € 7,50 normaal / € 5,- student
fleursdumal.nl magazine
More in: # Archive S.A. literature, Gert Vlok Nel, Vlok Nel, Gert
Gert Vlok Nel
Artist in Residence in Nijmegen
Op uitnodiging van Wintertuin zal de Zuid-Afrikaanse dichter, singer-songwriter en beeldend kunstenaar Gert Vlok Nel als Artist in Residence in Nijmegen verblijven. In september en oktober 2011 vestigt hij zich in het Besiendershuis aan de Waalkade.
De Zuid-Afrikaanse dichter en zanger Gert Vlok Nel (Beaufort-West, 1963) werd in 1993 bekend bij het literaire publiek door zijn debuutbundel Om te lewe is onnatuurlik, waarvoor hij de Ingrid Jonker Prize ontving. Gerrit Komrij plaatst acht van zijn gedichten in zijn bundel De Afrikaanse poëzie in 1000 en enige gedichten. De bundel bevat een reeks mooie, even persoonlijke als pijnlijke gedichten. De Zuid-Afrikaanse schrijver Etienne van Heerden noemde Vlok Nel “een van onze mooiste talenten”. In 2007 werd er een Nederlandse editie van deze bundel uitgebracht, met een voorwoord van de Zuid-Afrikaanse dichteres Antjie Krog.
Gert Vlok Nel’s debuutalbum Beaufort Wes Se Beautiful Woorde kwam in Zuid-Afrika in 1998 uit. Zijn grote muzikale doorbraak bij het Nederlandse publiek was in 2006, nadat de VPRO de documentaire Beautiful in Beaufort-Wes uitzond. Een week na deze uitzending kwam de bijbehorende CD ‘Beaufort-Wes se beautiful woorde’ op nummer 59 binnen in de Album top 100. Door de ritmische en klankrijke teksten is de literaire achtergrond duidelijk hoorbaar in zijn muziek. De ingetogen en fluisterrijke manier waarop hij zijn muzikale repertoire brengt is een interessante toevoeging aan de hedendaagse liedcultuur.
Gert Vlok Nel is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een zeer gewaarde muzikant, die vanwege zijn samenspel tussen muziek en poëzie een inspiratiebron vormt voor veel Nederlandse dichters en muzikanten. Zijn poëtische teksten en eenvoudige muzikale begeleiding doet denken aan het werk van Bob Dylan en de Zuid-Afrikaanse troubadour Koos du Plessis. Zelf zegt hij met name Tom Waits en Bruce Springsteen te bewonderen.
In het zestiende-eeuwse Besiendershuis aan de Waalkade in Nijmegen is in 2010 ‘Artist in Residence (A.I.R.-) Besiendershuis / Straight Flow’ gestart. Nijmeegse kunst- en cultuurorganisaties worden uitgenodigd om gedurende twee maanden gastheer te zijn en een special guest uit te nodigen voor verblijf. Hierbij worden kwaliteitsvolle programma’s gerealiseerd die tevens de kunst en cultuur van de stad Nijmegen versterken en als zodanig over haar grenzen zal uitstralen.
Literair Productiehuis Wintertuin is aangesteld als gastheer voor september en oktober. Wintertuin maakt producties die zich op het snijvlak begeven van literatuur en andere kunstdisciplines. Omdat Gert Vlok Nel zowel zijn sporen heeft verdiend met zijn poëzie als met zijn muziek, is hij een zeer inspirerende gast die past binnen het kader van de zogenoemde meervoudige geletterdheid. Het werk van Vlok Nel is een voorloper van de veranderingen binnen de literaire cultuur en heeft invloed uitgeoefend op de jonge Nederlandse poëzie en singer-songwritercultuur. Hij maakt bijzondere producties die de grenzen tussen poëzie en muziek doen vervagen.
Programma
zo 11 sept – concert
Gert Vlok Nel opent zijn residency met een (zit)concert in LUX, Nijmegen. Dit concert is een samenwerking tussen Wintertuin, poppodium Doornroosje en LUX.
Gastcollege
Gert Vlok Nel zal ook een gastcollege verzorgen bij de opleiding Creative Writing, aan ArtEZ hogeschool voor de kunsten te Arnhem.
Uitgave
Literair Productiehuis Wintertuin interviewt Gert Vlok Nel over poëzie, het maakproces, muziek, schilderkunst en Zuid-Afrika. Dit interview wordt verwerkt tot een bijzondere uitgave; een uitvouwbare tweezijdige A1-poster, met aan de ene kant een mooi vormgegeven weerslag van het interview en aan de andere kant een illustratie door Gert Vlok Nel.
Gesprekken
Tijdens de residency zullen in het Besiendershuis een reeks kleine gesprekken georganiseerd worden, waarbij telkens vanuit een andere invalshoek op het werk van Gert Vlok Nel wordt ingegaan. Houd de website Wintertuin in de gaten voor de data.
Expositie
Naast poëzie en muziek is Gert Vlok Nel op dit moment veel bezig met schilderen. Tijdens zijn residency zal hij schilderijen maken met het Nijmeegse/ Nederlandse landschap als uitgangspunt. In oktober zal een selectie van deze werken getoond worden.
“Ergens aan de andere kant van de wereld, op de zuidpunt van een mij onbekend continent, bevond zich iemand die mij met halve woorden, een mespuntje ritme en verder alleen zijn stem wist te ontroeren, is het een wonder of niet? Er gaat niets boven muziek. Koop die plaat, en geef u over.” – Martin Bril, de Volkskrant
Hillside lullaby
ek bly hier in die dorp waar die treine fluit
& die sjanters nag na nag die treine op
spore skuif
& ek is heel allright
onthou die dag toe jy by my sou bly…
hoe het ons storie toe verder verloop?
Treine wat sjant, treine wat bly
treine wat altyd hier in kringe ry.
droom van my & laat my vry vannag
(…)
Gert Vlok Nel
fleursdumal.nl magazine
More in: # Archive S.A. literature, Archive U-V, Gert Vlok Nel, Vlok Nel, Gert, Writer in Residence
.jpg)
Ingrid Jonker (1933-1965)
Film Black Butterflies op 31 maart in de bioscoop
Black Butterflies gaat over het leven van de jonge Zuid-Afrikaanse kunstenares Ingrid Jonker, een gevoelige en rebelse geest die haar vrije ideeën over kunst, liefde en politiek met een kleine groep gelijkgestemde schrijvers en kunstenaars in Zuid-Afrika deelde, de Sestigers. Tegen de achtergrond van verzet tegen de censuur van de Nasionale Party, leeft Ingrid Jonker haar jonge leven tot het uiterste en wordt haar werk steeds bekender en meer gewaardeerd. De grote liefde in het leven van Ingrid Jonker, de schrijver Jack Cope, kan haar niet het geluk en de gemoedsrust geven waar ze naar op zoek is. Met haar vader Abraham Jonker, een rechtse minister voor de Nasionale Party tijdens het Apartheidsregime, heeft ze een moeizame relatie. Politieke onenigheid drijft vader en dochter steeds verder uiteen. Het belang van het werk van Ingrid Jonker voor de Zuid-Afrikaanse cultuur wordt pas erkend nadat Nelson Mandela haar gedicht ‘Die Kind’ voordraagt bij zijn eerste rede voor het Zuid-Afrikaanse Parlement in 1994.
Regisseur: Paula van der Oest
Carice van Houten (Ingrid Jonker)
Liam Cunningham (Jack Cope)
Rutger Hauer (Abraham Jonker)
Nicholas Pauling (Eugene Maritz)
Graham Clarke (Uys Krige)
► Website BLACK BUTTERFLIES
Ingrid Jonker poetry
fleursdumal.nl magazine
More in: # Archive S.A. literature, Apartheid, Archive I-J, Ingrid Jonker, Ingrid Jonker, Jonker, Ingrid
Nieuwe film over het leven van de Zuid-Afrikaanse dichteres
Ingrid Jonker:
Black Butterflies
31 maart in de bioscoop
Ingrid Jonker (1933-1965) was een van de meest invloedrijke Zuid-Afrikaanse dichters van haar generatie. Vaak wordt ze vanwege haar grote talent, haar schoonheid en eeuwige hunkering naar liefde vergeleken met Virginia Woolf, Sylvia Plath en Marylin Monroe.
Tijdens haar korte leven was ze al een zeer gewaardeerd schrijfster, maar pas nadat Nelson Mandela haar beroemde gedicht ‘Het Kind’ voordroeg, tijdens de opening van het parlement in 1994, krijgt Ingrid de waardering van het grote publiek die ze verdient. Mandela noemt haar zowel een Afrikaner als een Afrikaan en Ingrid groeit uit tot een waar icoon. Haar werk wordt tot op de dag van vandaag door miljoenen Zuid-Afrikaners gelezen en op scholen onderwezen.
Nog voor de geboorte van Ingrid verlaat haar vader, Abraham Jonker, het gezin en laat ze met niets achter. Ingrid groeit op bij haar grootouders en ziet daar hoe haar geesteszieke moeder steeds depressiever wordt en uiteindelijk zelfmoord pleegt als Ingrid tien jaar is. Haar grootmoeder is niet in staat om voor Ingrid en haar zus Anna te zorgen en de meisjes moeten bij hun vader en zijn nieuwe gezin gaan wonen. Abraham Jonker accepteert zijn dochters met moeite en maakt duidelijk onderscheid tussen Ingrid en Anna en zijn andere kinderen, iets wat Ingrid niet kan en wil begrijpen en het begin is van de moeilijke relatie met haar vader.
Ingrid is een zeer gevoelig kind en stopt al het verdriet in haar gedichten. Al op dertienjarige leeftijd maakt ze haar eerste gedichtenbundel getiteld Na die Somer. Als ze later in contact komt met de bekende Zuid-Afrikaanse dichter D.J. Opperman vindt ze in hem de mentor die ze nodig heeft. De relatie met haar vader daarentegen verslechtert. De erkenning die Ingrid als dochter van hem wil, krijgt ze niet en met haar vrijgevochten ideeën raakt ze steeds verder van hem verwijderd.
In 1956 trouwt Ingrid met schrijver Pieter Venter en verhuist naar Johannesburg. Ook wordt haar eerste officiële bundel, Ontvlugting, gepubliceerd. Het huwelijk met Pieter is geen succes. Ingrid vindt niet de liefde en zekerheid die ze nodig heeft en is diep ongelukkig in Johannesburg. Na een aantal jaar scheiden ze en Ingrid keert met hun dochtertje Simone terug naar Kaapstad.
In Kaapstad wordt Ingrid de ster van de ‘Sestigers’, een groep artiesten rondom dichter Uys Krige die strijden tegen het conservatisme en zich vrijelijk mengen met Afrikaanse kunstenaars. Ze heeft tegelijkertijd een heftige verhouding met de schrijvers Jack Cope en André Brink. Beiden sleept ze mee in haar passionele liefde, maar beiden durven zich door haar onvoorspelbaarheid niet aan haar te binden. De publicatie van een tweede bundel van Ingrid stuit op veel weerstand door het duidelijke standpunt dat Ingrid met de Sestigers in neemt tegen de Apartheid en wordt tegengehouden door de nieuwe censuurcommissie, waar haar vader deel van uit maakt. Vader en dochter staan lijnrecht tegenover elkaar. Voor de gevoelige Ingrid is dit te veel, ze belandt in een depressie. In 1961 wordt ze kort opgenomen in de psychiatrische inrichting Valkenburg, dezelfde kliniek waar haar moeder een einde aan haar leven maakte. Nadat ze is ontslagen uit de kliniek, lijken er betere aan te breken. Eindelijk wordt haar tweede bundel Rook en Oker gepubliceerd. De bundel wordt met lovende kritieken ontvangen door schrijvers en dichters.
Rook en Oker wordt in 1964 bekroond met de prestigieuze Afrikaanse Pers-Boekhandel Prijs en Ingrid vertrekt naar Europa voor een lange reis. De reis brengt haar niet wat ze ervan had verwacht en eenmaal terug in Zuid-Afrika wordt ze weer opgenomen. In de nacht van 18 op 19 juli 1965 loopt Ingrid de zee in bij Drieankerbaai. Ingrid Jonker was 32 jaar en liet een klein maar indrukwekkend oeuvre achter.
Uitgeverij Podium geeft een nieuwe editie uit van de bundel ‘Ik herhaal je’ met een selectie van het werk van Ingrid Jonker, vertaald door Gerrit Komrij, en een biografie van Henk van Woerden.
Het verhaal van Black Butterflies
Black Butterflies gaat over het leven van de jonge Zuid-Afrikaanse kunstenares Ingrid Jonker, een gevoelige en rebelse geest die haar vrije ideeën over kunst, liefde en politiek met een kleine groep gelijkgestemde schrijvers en kunstenaars in Zuid-Afrika deelde, de Sestigers. Tegen de achtergrond van verzet tegen de censuur van de Nasionale Party, leeft Ingrid Jonker haar jonge leven tot het uiterste en wordt haar werk steeds bekender en meer gewaardeerd. De grote liefde in het leven van Ingrid Jonker, de schrijver Jack Cope, kan haar niet het geluk en de gemoedsrust geven waar ze naar op zoek is. Met haar vader Abraham Jonker, een rechtse minister voor de Nasionale Party tijdens het Apartheidsregime, heeft ze een moeizame relatie. Politieke onenigheid drijft vader en dochter steeds verder uiteen. Het belang van het werk van Ingrid Jonker voor de Zuid-Afrikaanse cultuur wordt pas erkend nadat Nelson Mandela haar gedicht ‘Die Kind’ voordraagt bij zijn eerste rede voor het Zuid-Afrikaanse Parlement in 1994.
The child who was shot dead by soldiers in Nyanga
The child is not dead
the child raises his fists against his mother
who screams Africa screams the smell
of freedom and heather
in the locations of the heart under siege
The child raises his fists against his father
in the march of the generations
who scream Africa scream the smell
of justice and blood
in the streets of his armed pride
The child is not dead
neither at Langa nor at Nyanga
nor at Orlando nor at Sharpeville
nor at the police station in Philippi
where he lies with a bullet in his head
The child is the shadow of the soldiers
on guard with guns saracens and batons
the child is present at all meetings and legislations
the child peeps through the windows of houses and into the hearts of mothers
the child who just wanted to play in the sun at Nyanga is everywhere
the child who became a man treks through all of Africa
the child who became a giant travels through the whole world
Without a pass
© Translation: 2007, Antjie Krog & André Brink – From: Black Butterflies – Publisher: Human & Rousseau, Cape Town, 2007
Regisseur: Paula van der Oest (1965) studeerde in 1988 af aan de Nederlandse Film en Televisie Academie en begon haar carrière als regie-assistente en later als regisseuse bij de VPRO. Haar speelfilmdebuut kwam in 1996 met de film DE NIEUWE MOEDER, waarmee ze meteen een nominatie voor Beste Film op het Nederlands Film Festival in de wacht sleepte en de Holland Film Award voor Beste Film won. In 2001 maakte Van der Oest de overstap naar het grote publiek met ZUS EN ZO, die genomineerd werd voor de Oscar voor Beste Buitenlandse Film. Time Magazine benoemde haar tot de “Woody Allen van Amsterdam”. Na dit succes volgde de Engelstalige thriller MOONLIGHT, waarmee ze de Hollywood Discovery Award voor Beste Europese Film won. Andere films van Paula van der Oest zijn MADAME JEANETTE, VERBORGEN GEBREKEN, TIRAMISU en WIJSTER.
Carice van Houten (Ingrid Jonker) – Liam Cunningham (Jack Cope) – Rutger Hauer (Abraham Jonker) – Nicholas Pauling (Eugene Maritz) – Graham Clarke (Uys Krige)
fleursdumal.nl magazine
magazine for art & literature
More in: # Archive S.A. literature, Apartheid, AUDIO, CINEMA, RADIO & TV, Ingrid Jonker, Ingrid Jonker, Jonker, Ingrid, Sylvia Plath
Thank you for reading Fleurs du Mal - magazine for art & literature