Fleurs du Mal Magazine
Or see the index
Theo van Doesburg (1883 – 1931)
was behalve beeldend kunstenaar ook criticus, tijdschriftredacteur, architect, dichter en wat al niet. en wat al niet.
Alles in zijn leven deed hij met een enorme gedrevenheid en doorzettingsvermogen. Steeds verkondigde hij luidruchtig zijn visie, en hij was niet gediend van tegenspraak.
Voortdurend was hij bezig zijn leven en dat van anderen richting te geven.
Als redacteur van De Stijl, het tijdschrift dat hij in 1917 met Piet Mondriaan en andere geestverwanten had opgericht, kwam hij in contact met iedereen die er in het modernistische Europa toe deed.
Over Van Doesburg zijn duizenden publicaties verschenen, maar deze monumentale biografie, waarvoor de auteurs talloze archieven in Europa en Amerika raadpleegden, is de eerste die alle facetten van dit veelkantige leven belicht.
Hans Renders (1957), verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, schreef de geruchtmakende biografie van Jan Hanlo en is als criticus werkzaam voor Het Parool en Vrij Nederland. In 2000 publiceerde hij bij De Bezige Bij het boek Braak, over het vermaarde tijdschrijft van de Vijftigers waarin onder meer Remco Campert en Lucebert publiceerden. In 2004 verscheen zijn biografie van Jan Campert, Wie weet slaag ik in de dood en een bloemlezing uit het dichterlijke oeuvre van Jan Campert. Datzelfde jaar verscheen de door hem samengestelde uitgave Gevaarlijk Drukwerk. Een vrije uitgeverij in oorlogstijd. Renders is mede-oprichter van de Jan Hanlo-Essayprijs, redacteur van ZL (Literair-Historisch Tijdschrift) en medewerker van Histoire des Médias; Revue d’histoire en American Journalism History.
Sjoerd van Faassen is geassocieerd onderzoeker bij rkd- Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis en werkte mee aan Van Doesburgs Oeuvrecatalogus. Hij bezorgde twee uitgaven met Van Doesburgs correspondentie, en publiceerde onder meer een monografie over Nederlands-Belgische modernistische netwerken in het interbellum. Hij is redacteur van het cultuurhistorische tijdschrift Rode Haring. Onder zijn redactie verscheen onder meer Roomse ruzie, over het literaire tijdschrift De Gemeenschap (1925-1941).
Ik sta helemaal alleen
Biografie Theo van Doesburg
Auteur(s): Hans Renders, Sjoerd van Faassen
ISBN: 9789403134314
NUR: 641
Type: Gebonden
Aantal pagina’s: 784
Uitgever: De Bezige Bij
Verschijningsdatum: 29-09-2022
Prijs: 49,99
• fleursdumal.nl magazine
More in: #Biography Archives, - Book News, Agnita Feis, Antony Kok, Antony Kok, Archive E-F, Archive Q-R, Constuctivisme, Dadaïsme, De Stijl, Doesburg, Theo van, Essays about Van Doesburg, Kok, Mondriaan, Schwitters, Milius & Van Moorsel, Evert en Thijs Rinsema, Kok, Antony, Kurt Schwitters, Piet Mondriaan, Theo van Doesburg, Theo van Doesburg, Theo van Doesburg (I.K. Bonset)
De eer.
t Is een
kanon.
‘t Is een
geweer….
Men schiet.
Men moordt:
Maar ‘t is
voor d’eer!
Men steekt
elkaar
een mes
in ‘t hart,
En zie
zoo’n daad
is wit,
niet zwart.
Want ‘t is
voor d’eer!
Men steelt.
Men brandt.
En zie
‘t is goed,
want ‘t is
voor ‘t land!
Vervloekt
die eer!
Vervloekt
dat land!
Vervloekt
de mensch!
Vervloekt
de hand,
die grijpt
naar ‘t zwaard,
die grijpt
naar d’eer,
die grijpt
in bloed.
Steeds meer.
Steeds weer.
Weg met
die eer!
Z’is voos!
Z’is rot!
Wat maakt
zij van
den mensch?
Een zot!
Agnita Feis
(1881 – 1944)
Uit: Oorlog. Verzen in Staccato (1916).
De eer
• fleursdumal.nl magazine
More in: *War Poetry Archive, Agnita Feis, Antony Kok, Archive E-F, De Stijl, Doesburg, Theo van, Feis, Agnita, Theo van Doesburg, Theo van Doesburg (I.K. Bonset), WAR & PEACE
De pijl uit de aero.
Daar gaat
er een.
Pas op
span goed.
Straks zien
we weer
dat rood,
dat bloed.
Hoera!
Mik goed.
Het hart
doorboord.
Of neen
hem niet
direct
vermoord!
‘k Heb spijt
dat staal
niet brandt
niet pijnt.
Eén steek:
‘t Is uit:
De dood
verschijnt.
Alweer
een dood!
Geen kik,
geen kreet.
Dat is
niet schoon!
Geen pijn!
Geen leed!
Daal neer!
Ik doe
‘t niet meer:
‘t Is flauw!
Bloed, bloed!
‘k Verkies
het zwaard!
De houw!
Agnita Feis
(1881 – 1944)
Uit: Oorlog. Verzen in Staccato (1916).
De pijl uit de aero
Portret: Theo van Doesburg
• fleursdumal.nl magazine
More in: *War Poetry Archive, Agnita Feis, Antony Kok, Archive E-F, De Stijl, Doesburg, Theo van, Feis, Agnita, Kok, Antony, Theo van Doesburg, WAR & PEACE
De verminkte.
De borst
verscheurd.
Het been
in gruis.
Hoera!
Lang leev’
het krijgs-
gedruisch!
Dat hinkt.
Dat kermt.
Dat stuipt.
Dat bloedt.
Hoera!
Hoera!
Die moord
is goed!
Agnita Feis
(1881 – 1944)
Uit: Oorlog. Verzen in Staccato (1916).
De verminkte
• fleursdumal.nl magazine
More in: *War Poetry Archive, Agnita Feis, Antony Kok, Archive E-F, De Stijl, Feis, Agnita, Theo van Doesburg, WAR & PEACE
Antony Kok
schrijver en experimenteel dichter
door Jef van Kempen
Antony Kok werd op 18 april 1882 in Rotterdam geboren, als zoon van Pieter Kok en Sophia Hagen. Zijn vader was adjunct-commies bij de Staatsspoorwegen. Antony Kok overleed op 29 oktober 1969 te Haarlem.
Het grootste deel van zijn jeugd woonde Antony Kok in het Limburgse Maasbree. Na zijn middelbare schooltijd trad hij in het voetspoor van zijn vader door in 1899 ook bij de Staatsspoorwegen te gaan werken. Na eerst in ‘s-Hertogenbosch en Oisterwijk als klerk-telegrafist te hebben gewerkt kwam hij in 1908 naar Tilburg, waar hij het na verloop van tijd tot chef-commies zou brengen.
De eerste tien jaar woonde Kok, die zijn hele leven ongehuwd bleef, op kamers boven slagerij De Brouwer in de Tuinstraat. Hij zou in Tilburg later nog vier maal verhuizen.
In 1914 raakte Antony Kok bevriend met de Amsterdamse schrijver en schilder Theo van Doesburg, die tijdens de mobilisatie in de omgeving van Tilburg was gelegerd. Samen organiseerden zij in 1915 tweemaal een Soiree Intime, waarbij Van Doesburg gedichten voordroeg en Kok piano speelde. Onder invloed van Van Doesburg experimenteerde Kok dat jaar, als een van de eersten in Nederland, met het schrijven van klankpoëzie.
In die tijd ontstonden ook plannen voor het oprichten van een eigen tijdschrift, waarin zij hun opvattingen over de moderne beeldende kunst en literatuur zouden kunnen ventileren. Dat tijdschrift werd De Stijl, dat van 1917 tot 1932 verscheen en ook internationaal gezien een van de belangrijkste organen zou blijken voor de vernieuwing van met name beeldende kunst en architectuur. Behalve Van Doesburg en Kok behoorden tot de oprichters ook de schilders Huszàr, Van der Leck en Mondriaan, en de architecten Oud en Wils. Zij wilden de beeldende kunst ontdoen van alle overbodige versieringen en zich beperken tot het gebruik van de rechte lijn en de primaire kleuren.
Antony Kok debuteerde in 1917 met zijn gedicht Excelsior in het tijdschrift Eenheid. In hetzelfde tijdschrift publiceerde hij later nog de gedichten De Rozelaar (1917) en Gods Licht (1918). Verder werd in 1917 Koks experimentele gedicht De Wisselwachter in het tijdschrift Holland Express afgedrukt.
In het eerste nummer van De Stijl van oktober 1917 nam Van Doesburg een beschouwing van zijn Tilburgse vriend op met de titel: De moderne schilderij in het interieur.
Antony Kok zou in de loop van de tijd meer beschouwend proza in De Stijl publiceren, zoals Scheppen (1918), Denkextracten. Over organische schoonheid en Kunst en ontroering. Synthetische analyse (1919).
Hij was ook een van de ondertekenaars van de door Stijl-medewerkers gepubliceerde manifesten over beeldende kunst (1918) en literatuur (1920). Van Kok werden in het tijdschrift De Stijl maar twee gedichten opgenomen: in 1921 Stilte + stem (Vers in W) en in 1923 het acht jaar eerder geschreven Nachtkroeg. De beide gedichten, die voor het grootste deel bestonden uit klanknabootsende woorden, werden niet alleen door Theo van Doesburg, maar ook door Piet Mondriaan en Kurt Schwitters beschouwd als een belangrijke bijdrage tot de vernieuwing van de dichtkunst.
Schwitters nam het gedicht Stilte + stem (Vers in W) ook op in zijn eigen tijdschrift Merz. Geïnspireerd door Schwitters schreef Kok in 1923 een aantal dadaïstische gedichten, die echter pas na zijn dood werden gepubliceerd. Het overlijden van Theo van Doesburg in 1931 betekende het einde van het tijdschrift De Stijl.
In 1932 zou er nog een laatste aflevering verschijnen met daarin een In memoriam van de hand van Kok; dat zou tevens zijn laatste publicatie zijn. De omvangrijke briefwisseling tussen Van Doesburg en Kok is een van de belangrijkste bronnen met betrekking tot de geschiedenis van de beweging rond het tijdschrift De Stijl.
Antony Kok stond bekend als een bedachtzaam en vrijgevig man. Hij was een groot kunstminnaar en een mecenas, niet alleen voor bijvoorbeeld Piet Mondriaan maar ook voor regionale kunstenaars. In de jaren na het overlijden van zijn vriend Theo van Doesburg schreef hij nog zelden gedichten, maar legde zich geheel toe op het schrijven van aforismen.Tot aan zijn dood zou hij er vele duizenden schrijven, die hijzelf echter nooit heeft gepubliceerd.
In 1942 ging Antony Kok met pensioen bij de spoorwegen. De jaren daarna zou hij zijn belangstelling voor het spiritisme en de filosofie verder cultiveren en zich in 1946 aansluiten bij de beweging van De Rozenkruisers. Ter wille van die beweging verhuisde hij in 1952 naar Haarlem. In deze stad maakte Kok kennis met de schilder Kees Verweij, die ruim veertig portretten van hem maakte. De tekeningen, die door Kok van een titel waren voorzien, werden tentoongesteld, onder andere in het Stedelijk Museum Amsterdam en het Van Abbemuseum in Eindhoven (1954-1955).
Op 29 oktober 1969 overleed Antony Kok op 87-jarige leeftijd. De meeste publicaties van en over zijn werk kwamen na zijn dood tot stand. Als gevolg van de toegenomen belangstelling voor zijn werk en zijn persoon, werd begin 1985 in de Stadsschouwburg/Kultureel Sentrum van Tilburg nog een grote tentoonstelling aan de ‘Dichter bij De Stijl‘ gewijd.
Meer informatie over Antony Kok op website: www.antonykok.nl
Dit artikel verscheen eerder in: J. van Oudheusden, e.a. (red.), Brabantse biografieën. Levensbeschrijvingen van bekende en onbekende Noordbrabanders. Deel 1, Amsterdam/Meppel, 1992.
Verder gepubliceerd op 14 september 2017 op de website Brabants Erfgoed: https://www.brabantserfgoed.nl/
Op 29 oktober 2019 is het precies 50 jaar geleden dat Antony Kok, schrijver en experimenteel dichter, overleed in een Haarlems ziekenhuisbed.
Tot en met 5 januari 2020 is er een expositie te zien in het Dordrechts Museum over de Haarlemse kunstschilder Kees Verwey, onder de titel: Kees Verwey en zijn idolen. Hier zijn ook 30 portretten te zien van Antony Kok (gemaakt door Verwey) uit de collectie van het Rijksmuseum.
Bij deze expositie in Museum Dordrecht, verscheen de publicatie: Kees Verwey en zijn idolen.
Één van de hoofdstukken heeft als titel: ‘Antony Kok had me te pakken’ en is geschreven door de Antony Kok biografen Hanneke van Kempen en Jef van Kempen.
Kees Verwey en zijn idolen
Dordrechts Museum
2019
ISBN 978-90-71722-30-1
Redactie: Laura van den Hout, Judith Spijksma, Linda Janssen
‘Antony Kok had me te pakken’ door Hanneke van Kempen en Jef van Kempen geeft een beeld van de gang van zaken rond de vriendschap van Antony Kok en de Haarlemse schilder Kees Verwey en is geïllustreerd.
https://www.dordrechtsmuseum.nl/
antonykok.nl magazine
fleursdumal.nl magazine
29 oktober 2019
More in: Agnita Feis, Antony Kok, Archive K-L, DADA, De Stijl, Essays about Van Doesburg, Kok, Mondriaan, Schwitters, Milius & Van Moorsel, Evert en Thijs Rinsema, Hanneke van Kempen, Jef van Kempen, Kurt Schwitters, Kurt Schwitters, Literaire sporen, Piet Mondriaan, Theo van Doesburg, Theo van Doesburg
De
verlaten
loopgraaf
Een wond
in d’ aard!
Een geul!
Een spleet!
Deed dat
de mensch,
die denkt,
die weet?
Arm, voet,
been, hoofd,
‘t ligt al
dooreen.
Men zoekt
een mensch!
Er is
er geen!
Slechts bloed!
slechts stank!
Slechts lijk!
Slechts dood!
Op, op!
Meer moord.
Uw land
blijv’ groot!
Agnita Feis
(1881 – 1944)
Uit: Oorlog. Verzen in Staccato (1916).
De verlaten loopgraaf
• fleursdumal.nl magazine
More in: *War Poetry Archive, Agnita Feis, Archive E-F, Doesburg, Theo van, Essays about Van Doesburg, Kok, Mondriaan, Schwitters, Milius & Van Moorsel, Feis, Agnita, Kok, Antony, WAR & PEACE
Menschenmateriaal.
Het is
maar bloed.
Het is
maar been.
Is ‘t heusch
maar stof?
Is ‘t stof
alleen?
Men schendt
natuur.
Men schendt
den geest.
Men is
geen mensch.
Men is
geen beest!
Werp maar
den mensch
in ‘t vuur!
Ga voort!
Maar ‘t is
ùw ziel,
die wordt
vermoord!
Agnita Feis
(1881 – 1944)
Uit: Oorlog. Verzen in Staccato (1916).
Menschenmateriaal
• fleursdumal.nl magazine
More in: *War Poetry Archive, Agnita Feis, Antony Kok, Archive E-F, De Stijl, Doesburg, Theo van, Feis, Agnita, Kok, Antony, Theo van Doesburg, Theo van Doesburg (I.K. Bonset), WAR & PEACE
Meer, meer!
Verwond, vermink,
Schiet dood, houw neer!
Roep legers op.
Steeds meer, steeds weer.
Vermorzel ze
Hak z’in elkaar!
Bedenk, het is
uw broeder maar.
Spreek ik zoo goed?
Is ‘t mooi zoo’n lied?..
De mensch sterft uit,
maar ‘t hindert niet!
Agnita Feis
(1881 – 1944)
Uit: Oorlog. Verzen in Staccato (1916).
Meer, meer!
• fleursdumal.nl magazine
More in: *War Poetry Archive, Agnita Feis, Antony Kok, Archive E-F, Feis, Agnita, Theo van Doesburg (I.K. Bonset), WAR & PEACE
De Soldaat.
Geen mensch.
Geen dier.
Geen plant:
Een ding.
Het mort
noch klaagt:
Zijn kracht
verging.
Het lijdt.
Het sjouwt.
Het torst
gewicht.
Geen vreugd.
Geen lach
op zijn
gezicht.
Vraag.
O mensch,
mijn vriend,
waar gaat
dat heen?
Antwoord.
Het vuur,
de dood,
‘t Is mij
heusch één!
Agnita Feis
(1881 – 1944)
Uit: Oorlog. Verzen in Staccato (1916).
De Soldaat
• fleursdumal.nl magazine
More in: *Concrete + Visual Poetry F-J, *War Poetry Archive, Agnita Feis, Antony Kok, Archive E-F, Archive E-F, DADA, De Stijl, Feis, Agnita, Theo van Doesburg (I.K. Bonset)
Oorlog!
Een volk.
Een land:
Het bloeit.
Het geurt.
Eén graf!
Eén brand!
Men rouwt.
Men treurt.
Agnita Feis
(1881 – 1944)
Uit: Oorlog. Verzen in Staccato (1916).
Oorlog
• fleursdumal.nl magazine
More in: *War Poetry Archive, Agnita Feis, Archive E-F, DADA, De Stijl, Doesburg, Theo van, Feis, Agnita, WAR & PEACE
De slag.
De zon.
Een woud.
Een veld.
Een vliet:
‘t Is geel,
groen, blauw,
maar rood
is ‘t niet.
Gerij.
Gedraaf.
Geschut.
Gedreun:
Gegil!
Gekerm!
Gezucht!
Gekreun!
Geen zon.
Geen woud.
Geen mensch!
Geen hart!
‘t Is bloed!
‘t Is rood!
‘t Is grijs!
‘t Is zwart!
Agnita Feis
(1881 – 1944)
Uit: Oorlog. Verzen in Staccato (1916).
De Slag
• fleursdumal.nl magazine
More in: - Book Stories, Agnita Feis, Archive E-F, Archive E-F, De Stijl, Feis, Agnita, Theo van Doesburg
Thank you for reading Fleurs du Mal - magazine for art & literature