Fleurs du Mal Magazine
Or see the index
Lezing en voordracht van The Raven van E.A. Poe in Museum Meermanno / Huis van het boek, Den Haag
Op zaterdag 30 augustus spreekt Johan Vandendriessche over ‘The Raven’ van Edgar Allan Poe en draagt hij het gedicht voor.
‘The Raven’ van Edgar Allan Poe (1809 – 1849) is één der meest beklijvende gedichten uit de Amerikaanse literatuur. Wat zit er achter de symboliek? Hoe breng je dit gedicht uit 1845 vandaag, in het Nederlands, met respect voor de originele versie? Wat doet dit gedicht met een mens, die er lang mee bezig is? En welke dualiteit spookte door het brein van Poe? Johan Vandendriessche (Bibliotheek Permeke – Antwerpen) duikt samen met de raaf in een tolvlucht naar de kern van het gedicht.
Na de lezing en voordracht van het gedicht is er gelegenheid voor vragen. De lezing wordt afgesloten met koffie en thee. Tevens kunt u de tentoonstelling ‘Vogels. Duizenden vogels in honderden boeken’ bezoeken en de nieuwe aanwinsten van het museum met onder meer een geïllustreerde uitgave van ‘The Raven’ door de Cheloniidae Press met etsen en houtgravuren van kunstenaar Alan James Robinson.
De lezing is van 14.00 tot 15.00 uur, waarna koffie en thee wordt geserveerd. (Inloop vanaf 13.30)
Kosten en aanmelden: de lezing kost € 5,- exclusief museumentree. Zie voor meer informatie over lezing, tentoonstelling en andere activiteiten: www.meermanno.nl
Huis van het boek
Museum Meermanno
Prinsessegracht 30
2514 AP Den Haag
T 070 34 62 700
info@meermanno.nl
www.meermanno.nl
fleursdumal.nl magazine
More in: Archive O-P, Art & Literature News, Poe, Edgar Allan, Tales of Mystery & Imagination
Tentoonstelling Vodou,
kunst & mystiek
31 oktober 2008 t/m 10 mei 2009
T r o p e n m u s e u m A m s t e r d a m
Bezoekers van het Tropenmuseum kunnen deze winter kennismaken met vodou: de volksreligie van Haïti. Meer dan 250 (kunst)voorwerpen geven een beeld van de intrigerende goden- en geestenwereld van vodou. Ze zijn gemaakt voor vodou-tempels en geheime genootschappen. De objecten maken deel uit van de belangrijkste vodou-collectie van Haïti: de privé verzameling van Marianne Lehmann. Veel van deze voorwerpen zijn nog nooit buiten Haïti getoond.
Kleurrijke ceremoniële vlaggen, levensgrote Bizango-krijgers, reusachtige spiegels en complete altaren zijn in de tentoonstelling te zien. De bezoeker van het Tropenmuseum maakt kennis met een religie die rijk is aan historie en traditie, met unieke rituelen en fascinerende kunstvoorwerpen. De expositie laat vodou zien op een indringende manier, die voorbij gaat aan de extreme clichébeelden van Hollywood.
De volksreligie vodou ontstond met de onvrijwillige vestiging van Afrikaanse slaven op Haïti. Vodou is een mengeling van verschillende door hen meegenomen Afrikaanse religies, aangevuld met aspecten van katholieke rites. Als geloof van de massa’s en de onderdrukten heeft vodou een cruciale rol gespeeld in de geschiedenis van Haïti, vanaf de eerste slavenopstand die het in 1804 tot een onafhankelijke zwarte republiek maakte, tot aan de dag van vandaag. Ondanks lange periodes van onderdrukking is vodou een levende religie gebleven, beleden door miljoenen Haïtianen in Haïti en daarbuiten. Het is een complexe maar ook flexibele religie zonder dogma of hiërarchie die haar gelovigen veel vrijheden biedt, ook op artistiek gebied.
Een groot deel van de expositie in het Tropenmuseum is gewijd aan de beelden en voorwerpen van geheime Bizango-genootschappen. Deze gaan terug tot de tijd van slavernij en de gewelddadige vrijheidsstrijd. De levensgrote beelden die tientallen Bizango-geesten verbeelden, herinneren op beklemmende wijze aan deze oorsprong van chaos en strijd, en zijn tegelijkertijd indrukwekkend door hun artistieke waarde.
Bijna alle objecten in de tentoonstelling zijn gewijd aan de Lwa’s: de talloze goden en geesten die het vodou-pantheon bevolken. Vaak worden deze Lwa’s uitgebeeld als de katholieke heiligen met wie ze geïdentificeerd worden. Lwa’s worden ook weergegeven door vévé’s: grafische tekens. De geborduurde vlaggen, sculpturen, bewerkte kruiken en spiegels hebben zelf vaak een sacrale betekenis of zijn ‘geladen’ met magische krachten.
De rijk geïllustreerde tentoonstellingscatalogus ‘Vodou, kunst & mystiek uit Haïti’ is samengesteld door Jacques Hainard, Philippe Mathez en Olivier Schinz en wordt uitgegeven door KIT Publishers. ISBN 9789068327441, € 24,50, 176 pagina’s.
fleursdumal.nl magazine
More in: African Art, Tales of Mystery & Imagination
H A N S H E R M A N S P H O T O S
The LOCH NESS Mystery
part 2
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Hans Hermans Photos: The Loch Ness Mystery – part 2
fleursdumal.nl magazine
More in: Hans Hermans Photos, Tales of Mystery & Imagination
H A N S H E R M A N S P H O T O S
The LOCH NESS Mystery
part 1
.jpg)
.jpg)
.
Hans Hermans Photos: The Loch Ness Mystery – part 1
(to be continued)
fleursdumal.nl magazine
More in: Hans Hermans Photos, Tales of Mystery & Imagination
fleursdumal magazine
More in: Edgar Allan Poe, Tales of Mystery & Imagination
VERBANNEN NAAR HET EINDE VAN DE WERELD
Door Jef van Kempen
Toon d’n Dwerg liep alles drie keer. Toon was schaapsherder en dreef een handeltje, al weet niemand meer waarin. Op zijn zwerftochten door De Peel zeulde hij altijd twee pakken koopwaar mee. Omdat die voor hem te zwaar waren, legde hij eerst een pak honderd meter verderop neer en ging dan het andere pak ophalen. Toon is zonder twijfel de meest legendarische dwerg uit De Peel. Hij heeft zelfs een eigen monument in Oploo.
Het onmetelijke, ruige landschap van De Peel is het toneel van de verhalen van Antoon Coolen en Toon Kortooms. En van de vaak eeuwenoude volksverhalen over dwaallichtjes en weerwolven, geesten en spoken, heksen en elfjes, reuzen en kabouters. Soms komen die volksverhalen in een ander licht te staan, zoals de verhalen over reuzen. De reuzen van De Peel waren misschien wel de ondergedoken deserteurs van een Pruisisch regiment van uitsluitend lange mensen, het reuzenregiment, waarvan men nog overblijfselen heeft gevonden. Is na de recente ontdekking van het bestaan van een kleine mens van nauwelijks een meter lang op het Indonesische eiland Flores, de kabouter nog fictie? De kabouters die boer Wullum Roosen heeft ontmoet, waren niet de verzonnen kabouters van Rien Poortvliet en Anton Pieck, maar kabouters van vlees en bloed: : “Ik schatte ze tussen de veertig en vijftig jaar, maar ik denk dat ze er meestal ouder uitzagen dan ze waren. Ze hadden zo’n hoge mutsjes op. Zo’n rode mutsjes. Voor de rest droegen ze gewone kleren. Gewoon als een werkman. Donkere kleren. Hier en daar een scheur erin.”
Ton van Reen (Waalwijk 1941) is een van onze laatste grote volksschrijvers. Hij publiceerde de afgelopen veertig jaar meer dan vijftig romans, verhalenbundels en boeken voor de jeugd. In februari verschijnt een verzamelbundel van zeven van zijn ‘roomse romans’. Van Reen woont al bijna zijn hele leven aan de Limburgse kant van De Peel. Een van zijn meest tot de verbeelding sprekende boeken is: Klein volk. De geschiedenis van de kabouter.
Duivel
Tussen Kessel en Helden liggen de gehuchten Donk, Onder en Het Eindt. Het Eindt werd omzoomd door eindeloze bossen waar niemand een voet durfde te zetten. De bossen waren het terrein van de heidenen en de wolven. In de buurt van Helden werden in 1829 nog drie kinderen door wolven verscheurd. Het Eindt was niet meer of minder dan het einde van de wereld. Er woonden door de eeuwen heen hooguit tien tot twintig gezinnen in armetierige lemen boerderijtjes, omgeven door een verschansing. Zelden kwamen de mensen uit hun verschansing. Ze trouwden binnen het eigen gehucht, vaak met neven en nichten, soms zelfs met eigen broers en zusters. De invloed van de katholieke kerk was in dit afgelegen gebied gering. De meeste dorpen hadden voor 1900 zelfs geen kerk. De inteelt had de geboorte van veel kinderen die leden aan het syndroom van Down tot gevolg, vele malen meer dan in de dorpen en steden. Ton van Reen herinnert zich uit zijn jeugd nog een gezin met zeven zwakzinnige kinderen.
Wat niet gaaf was, was zeker niet gaaf in de ogen van God en moest verstoten worden. In het volksgeloof hadden de mongooltjes het uiterlijk van de duivel. De duivel zou de vader zijn en om die reden konden ze niet worden gedoopt. Tijdens de heksenprocessen in de Zestiende en Zeventiende Eeuw zijn veel van deze kinderen, samen met hun moeders, op de brandstapel omgebracht. Omdat ook een mongoloïde kind kon werken in deze door armoede en honger geteisterde gehuchten, werden ze zo lang mogelijk thuis gehouden. Als ze groter werden en onhandelbaar, werden ze alsnog verstoten en naar de kobolds of de kabouters, zoals ze in de volksmond werden genoemd, in het bos gebracht. Maar ze bleven wel werken in de boerderijen, meestal ’s nachts. In de door Van Reen opgetekende verhalen is een steeds terugkerend thema de boer die vraagt: “Waar kom je vandaan?” Waarop de kabouter antwoordt: “Weet je dan niet dat ik in hetzelfde bed geboren ben als jij?”
Galg
Met Ton van Reen sta ik bij Het Eindt op een kruispunt van vier wegen, naar Kessel, Helden, Baarlo en Maasbree. Achter ons het kabouterbos en voor ons de Heiespoos, de heidense plaats waar eeuwenlang de galg heeft gestaan. Dit was het einde van een wereld, waar de heidenen een halt werd toegeroepen. Wie verder ging, liep het risico te worden gegrepen en opgehangen. Het was een handelsplaats voor de verstotelingen, de marskramers en de zigeuners. Van de zigeuners die hier bivakkeerden zouden de kabouters hebben geleerd hoe ze ketels moesten lappen, ook een steeds terugkerend thema in de volksverhalen.
Van Reen hoorde de verhalen over het kabouterbos al in de jaren vijftig van zijn grootmoeder. In die jaren begon hij, samen met landbouwvoorlichter Graad Engels die kind aan huis was bij de boeren, de verhalen te verzamelen. Zo kwamen de plaatsen boven water waar de kabouters hebben gewoond. Bij hoge uitzondering mag ik die bezoeken, want uit angst voor vandalisme geven Van Reen en andere ingewijden zo weinig mogelijk details. De uitgegraven kuilen waarop de kabouters hun plaggenhutten bouwden, liggen in de luwte van een aantal heuveltjes. Een ooggetuige: “Die zaten met acht manskerels in zo’n hol. En daar waren drie vrouwen bij. Drie van die kleine vrouwen.” Het is er oorverdovend stil. Op deze plaats zouden tijdens de Tweede Wereldoorlog ook onderduikers hun kamp opslaan. Er zijn in deze omgeving meer sporen van de kabouters terug te vinden, zoals de nabijgelegen zestiende-eeuwse boerderij Lormans. In de schuur werkten de kabouters ’s nachts en kregen door een nog steeds te bezichtigen luikje eten en drinken toegeschoven.
Aan de andere kant van het bos zo’n tien kilometer van Het Eindt, bij de Eikenpeel, is ook een Heiespoos. De galgenberg was het hoogst
e punt van de omgeving. Hier heeft men uitzicht op een eeuwenoude verschansing die als uitkijkpost heeft gediend voor de soldaten, die probeerden het gebied rond De Maas te controleren tijdens de twisten tussen de heren van Kessel en Horn. Achter deze galgenberg leefden de verstoten kinderen van Baarlo, Kessel en Neer. Er zijn waarschijnlijk vier van deze kolonies geweest in deze bossen. Ton van Reen wijst op achtergebleven afval in de kuilen waar de kabouters en onderduikers hebben gewoond. Afgelopen zomer verbleven hier nog illegale landarbeiders uit Oost-Europa, de verstotelingen van onze tijd. De geschiedenis herhaalt zich keer op keer.
Eerdmennekes
Frits Engels (1917), broer van Graad Engels, woont al zijn hele leven in Het Eindt op een steenworp afstand van het kabouterbos. Hij is de laatste die de kabouters nog in levende lijve heeft gezien. Als kind durfde hij nooit de bossen in. De kabouters waren niet makkelijk, vertelden de ouderen, daar kon je beter wegblijven. Frits Engels spreekt liever over Eerdmennekes, net als zijn vader. In de winter van 1929, op Aswoensdag, was hij met zijn moeder, broer en zus in de vroege ochtend in Helden naar de mis geweest. Het vroor dat het kraakte, alles was met sneeuw bedekt en het was aardedonker. Bij het Schanskruis op een kruispunt tussen Het Eindt en Onder verstijfde hij van schrik. “In het veld, bij het Schanskruis, kwamen we ze onverwacht tegen. Drie kleine mannen, net als wij met elke pas wegzakkend in de hoge sneeuw. Ze waren kleiner dan ik en zagen er oud uit. Ze hadden lange grijze baarden en gewone werkmanskleren aan. Ze schrokken van ons en keken recht voor zich uit.” Frits Engels heeft ze later nooit meer teruggezien.
In het be
gin van de Twintigste Eeuw ontstond het ene klooster na het andere, ook in de dorpen. Veel congregaties van broeders en zusters zouden zich toe gaan leggen op het onderwijs en de verpleging. Er werden gestichten gebouwd om de verstandelijk gehandicapten op te vangen. De ene na de andere kabouter werd uit het bos geplukt. Vooral de jongeren. De ouderen zouden nog lang rondzwerven. In de jaren dertig waren de kabouters van De Peel nagenoeg uitgestorven. Bij boer Sef Bruynen was nog wel ooit zomaar een kabouter komen aanlopen. Die heeft nog jaren met hart en ziel voor de schapen gezorgd. Buurtgenoot Graad van de Beucken herinnert zich: “Hoe oud die kabouter was, weet ik niet. Hij is jaren bij Bruynen geweest. Maar hij was totaal versleten. Hij kon haast niet meer lopen” Wat er met die kabouter is gebeurd weet niemand zeker. De overlevering wil dat hij is afgevoerd naar een gekkenhuis.
Ton van Reen: Klein volk. De geschiedenis van de kabouter
Uitgeverij De Geus. ISBN 90 445 02220 EUR 17,50
In februari 2005 verschijnen bij De Geus de zeven roomse romans van Ton van Reen in één band:
Rijke levens. ISBN 90 445 05734 EUR 24,90
(Gepubliceerd in: Het Brabants Dagblad, 8-9 januari 2005)
foto’s: jef van kempen fdm
• fleursdumal.nl magazine
More in: - Book News, - Book Stories, Archive K-L, Archive Q-R, Art & Literature News, Jef van Kempen, Natural history, Reen, Ton van, Reen, Ton van, Tales of Mystery & Imagination, Ton van Reen
Thank you for reading Fleurs du Mal - magazine for art & literature