Fleurs du Mal Magazine
Or see the index
.jpg)
Johann Wilhelm Ludwig Gleim
(1719-1803)
Das Blümchen
Da steht im Gras’ ein Blümchen schön;
Sieh’s an, sieh’s an, es lässt sich sehn,
Ein blau schön Blümchen, zart und fein;
Kein Blümchen wol mag schöner seyn!
Sieh’s an, sieh’s an, es spricht mit dir:
»Schön Mädchen du, bleib doch bei mir!«
Schön Mädchen geht, das Blümchen spricht:
»Schön Mädchen, ach! vergiß mein nicht!«
Hans Hermans Natuurdagboek Juni 2010
Photos: Hans Hermans – Gedicht :Johann Wilhelm Ludwig Gleim
► Website Hans Hermans Fotografie
kempis poetry magazine
More in: Archive G-H, Hans Hermans Photos, MUSEUM OF NATURAL HISTORY - department of ravens & crows, birds of prey, riding a zebra, spring, summer, autumn, winter
Betty Paoli
(Barbara Elisabeth Glück; auch: Branitz – 1814-1894)
Den Poesieverächtern
Ihr scheucht die Poesie
Von eu’rem Herde,
Und ahnet nicht, daß sie
Das Salz der Erde!
Daß Nebel nur und Rauch,
Was ihr beginnet,
Wenn’s nicht durch ihren Hauch
Bestand gewinnet!
Kein Traumbild, fremd und fern,
Entrückt dem Streben,
Sie ist der tiefste Kern
Von allem Leben!
Der Kern, deß Gluth und Licht
Es froh durchflammen!
Zermorschet er, dann bricht
Das Sein zusammen.
Betty Paoli poetry
kempis poetry magazine
.jpg)
More in: Archive A-B, Archive G-H, Archive O-P
Jan Frederik Helmers
(1767–1813)
James Cook
Lierzang
De zon gaat bloedrood schuil; een schrik beroert de wateren;
De orkaan barst met gehuil zijn’ zwarten kerker uit;
Vernieling zweeft hem na; de schorre donders klateren;
De bergen vlugten heen, voor ’t schrikkelijk geluid.
De lucht, de zee vermengt zich warr’lend met elkander;
De golven bruischen aan, en de een verzwelgt den ander,
En stort het krakend schip in ’safgronds wilden schoot.
Een stroem van vuur stort uit de ontvlamde wolken neder;
De masten slingeren, als rieten, heen en weder;
En ’t bleeke scheepsvolk ziet in ieder golf zijn’ dood.
De baren scheuren zich! elk gilt; slechts één blijft moedig!
Thans stijgt met naar gehuil uit de opgeruide zee
Een vreeslijk spook omhoog! zijn oog staat doods en bloedig,
En dreigt her magtloos schip met onverduurbaar wee.
’t Gefronste voorhoofd wordt door ’t bliksemlicht beschenen:
Het werpt de ijsbergen, als sneeuwvlokken, om zich henen:
Het zwaait een’ scepter, die de zee beroert of stilt.
Het zweeft verschriklijk aan; de ontstoken golven stijgen:
Het wenkt! de zee, de lucht, de orkaan , de donders zwijgen;
En ’t schuimende element erkent zijn magt – en trilt.
Het spreekt! – een nieuwe orkaan is ijlings losgebroken;
De zee bruischt bij zien stem met feller razernij!
Het spreekt! – „Wie durft mijn magt op d’oceaan befloken?
De geest der Zuidpool spreekt: vlugt uit mijn heerschappij:
„’k Omheinde niet vergeefs, met onafzienbre rotsen
„Van eeuwig ijs, mijn rijk: hij, die mijn magt durft trotsen,
„Mijn’ ongerepten vloed door zijne komst bevlekt,
„Verga, verga in ’t bloed ! gij, die mij aan durft randen,
„Vermetel sterfling! vlugt; ’k wacht u aan Sandwichsstranden.
„Vergeefs, dat ge u mijn wraak , mijn heerschappij onttrekt.”
De geest der Zuidpool zwijgt: maar langs de waterbanen
Rolt nog zijn donderstem, verkondigt angst en wee!
Hij vaart het schip voorbij omsluijerd met orkanen,
En stort zich met een rots in d’ afgrond van de zee.
Tot driewerf splijt, met kracht, een bliksemstraal de golven;
Tot driewerf wordt her schip in ’t schuimend nat bedolven;
En de afgrond werpt het weêr tot driewerf naar om hoog.
De wanhoop, de angst en dood zijn in elks oog te lezen:
Elk slaat door schrik versteend: slechts één is zonder vreezen:
Zijn groote en stoute ziel vertoont zich in zijn oog.
Wie is hij, die alleen dien Watergeest durft trotsen?
Bij ’t buldren van d’ orkaan, niet voor de orkanen zwicht?
En met zijn ranke kiel door klippen, velden, schotsen
Van eeuwig ijs, zijn koers onwrikbaar heeft gerigt?
Die, op de oneindigheid der waatren schier verloren,
Een nieuwe wereld, als Columbus, op durft sporen?
’t IJs, dat den toegang stuit, als kaf, verstuiven doet?
Natuur dwingt, haar geheim te onsluiren voor zijne oogen?
En, ’t onbetreden rijk der Zuidpool ingetogen,
Geen vrees, geen siddring kent op d’ ongemeten vloed?
’t Is COOK – Brittannia zwaait, voor het oog der volken,
Fier op den grooten man, geteeld op haren grond,
Met meerder klem haar’ staf op Nereus woeste kolken:
Haar wimpel voert zijn’ naam, zijn’ roem de wereld rond.
Vergeefs: waar zij met kracht haar’ drietand ook mag vesten; Aan
Noord- of Zuiderpool, in ’t Oosten of in ’t Westen,
Zijn naam, zijn roem, zijn deugd is haar vooruit gesneld.
Hij deed de nevelen van d’Oceaan verschijnen;
Zijn wenk deed volken uit het hart der zee verschijnen!
En als een Watergod zweeft hij op ’t pekelveld.
De wijsbegeerte spreekt: „Een nacht bedekt de polen;
„Een nieuwe wereld ligt misschien aan ’s aardrijks end,
„Maar woest, maar onbeschaafd, voor ons gezigt verscholen.
„Snel heen; maak met Euroop’ dat werelddeel bekend.
„Herken, bespied de star der blijde Mingodinne,
„Daar zij, met vlugge vaart, en blakende van minne,
„Den blonden Zonnegod vermoeid in de armen snelt.
„Dring tot de Zuidpool door; braveer gehuil der winden;
„Tracht door een’ korter’ weg het Oost aan ’t West te binden;
„En dat des aardbols vorm door u ons kenbaar word’.”
Europa hoort haar stem; de menschlijkheid stort tranen;
Zij denkt met siddering aan Spanje in vroeger eeuw
Zij ziet de schimmen der vermoorde Amerikanen
Opdondren uit het graf, met gillend wraakgeschreeuw;
Ziet de aard met bloed bemest; door uitgevaste honden
Geheele volken op Pizarro’s wenk verslonden;
Gansch Mexico in vlam, en Cuba uitgemoord.
Zij – gilt: „ Barbaren! staakt, laat af meer bloed te zwelgen!
Zal weêr uw dorst naar goud een werelddeel verdelgen,
Dat noch Europes naam noch gruwlen heeft gehoord?
Schrei niet, o menschlijkheid! geen traan besproeije uw wangen!
Daar zweeft hij aan, die, vol van uw geheiligd beeld,
Schoon hij in lagen stand het daglicht heeft ontvangen,
Zijn’ roem, zijn’ adel door zijn deugden heeft geteeld!
Daar komt hij! zijn gezigt schiet flonkerende stralen!
Hij schijnt op d’ Oceaan alreeds te zegepralen,
Het bruischend element te teuglen met zijn hand.
Hij ziet het krijtgebergt’ reeds achter zich verdwijnen,
Maar vóór zich in een wolk de onsterflijkheid verschijnen:
De roem bekranst zijn hoofd, als de eer van ’t Vaderland.
Die Genius bezield en spoort hem aan! zijn krachten
Verdubblen zich; hij zweeft den stomnen in ’t gezigt:
Gelijk der vooglen Vorst, op onbezweken schachten,
Zijn’ onnaspeurbren togt door ’t ruim des hemels rigt,
Door donderwolken boort, daar moedig aâm durft halen,
De aard voor zich vlugten ziet, den gloed van Febus stralen
Braveert, en aan zijn zij’ door d’ether rustig rent,
Dan uit die zoo van vuur weêr zweeft naar lager perken,
Vol onuitputbre kracht, met klapperende vlerken,
Op rots of Stranden daalt, voor dezen onbezocht.
Zoo zweeft, zoo zwerft ook Cook, op de eeuwig woeste baren,
Hij komt; geen steile muur van glinstrend diamant
Weêrhoudt zijn’ togt; hij durft door deze rotsen varen:
Die vlottende Alpen zijn nier voor zijn kracht bestand. –
De Zuidpool, om haar rijk aan zijn gezigt te onttrekken,
Moet met een’ dikken nacht en nevel zich bedekken:
Hij, die meer Zuidwaarts drong, dan iemand had bestaan,
Roept thans Europa toe: „Laat af, ô Stervelingen!
„Het noodlot weigert u hier verder door te dringen:
„Geen vijfde werelddeel beslaat op d’ Oceaan. –
Toen Newton zich verhief, Europa’s aandacht wekte,
Descartes vindingen te rug stortte in heur’ nacht,
En ’t eerst de aantrekkings – en verwijdringskracht ontdekte
En orde en schoonheid in ons zonnestelsel bragt;
Deed hij, gelijk een God, langs vastgeflelde palen,
De waereldbollen, op zijn’ wenk, door ’t ijdel dwalen,
En wees aan elk zijn’ loop, zijn grootheid, orde en stand.
Zoo zien de eilanden thans, door Cook Euroop’ gegeven,
Door hem zich orde stand en grootheid voorgeschreven;
Columbus waerelddeel klemt hij aan ’t vaste Land.
Ik voel uw tooverkracht, uw goddelijk verrnogen,
Verbeelding! ja, ik volg; mijn geest neemt stouter vaart –
Waar ben ik? is Euroop’ reeds mijn gezicht onttogen? –
Zweef ik met d’Adelaar of Cook naar ’t eind der aard? –
Wat woest gewest! ’k hoor in de Orkaan de golven klotsen.
ô Kerkers van den storm, ’k treed siddrend op uw rotsen.
Natuur is dood, is woest, verschrikklijk en misvormd:
De mensch, beneden ’t peil der menschlijkheid verzonken,
Stort op zijn’ medemensch uit name moordspelonken,
En volgt her tijgerras, door honger aangestormd.
Daar rijst een jeugdig Land, naauw zigtbaar, uit de golven,
Moerassig, wild, de lucht door vuilen damp verpest: –
Ginds ligt een werelddeel in sneeuw en ijs bedolven,
Waar op de Wintergod zijn’ woesten zetel vest.
Geen enkle bloem ontsloot zijn knopje ooit aan dees streken;
Geen menschelijke stem weêrgalmde ooit in dees streken;
Nooit schreeuwde een raaf of gier dit schriklijk eiland rond:
Verbeelding, voer mij weg, ontscheur mij aan dees stranden! –
Gij hoort mij ; ’k snel met Cook naar meer gewenschte landen;
Mijn borst haalt ruimer aâm, ô Tanna, op uw’ grond.
U groet ik, zalig oord! Cook voert mij in uw dalen,
ô Paradijs der aard, verblijf van vrede en rust!
Hoe zuiver is uw lucht, hoe helder Febus stralen!
Hoe wappert en verkwikt elk kooltje me aan uw kust!
Hier dartlen op uw’ grond de jonge maagdenreijen,
Slechts door natuur gekleed, in welige valleijen,
Of sluimren aan de beek, die door het boschje stroomt.
De Horen * heerschen hier in altoos groene dreven;
Elk boschje wasemt vreugd, en wellust, kracht en leven;
De zuivre tortel kirt in ’t hooggetopt geboomt’.
Het ongeploegde land schenkt welig Ceres schatten;
Waar, naast de vruchtbre olijf, de bruine vijg ontspruit,
De zilvren visschen blij langs bloemrijke oevers spatten,
En de echo’s luisteren naar de opgeheven uit.
De broodboom steekt zijn kruin hier moedig uit de waatren,
En hoort aan zijnen voet de blijde landjeugd schaatren:
Geen beer begromt het vee, dat ’s avonds stulpwaarts snelt;
Geen adder blaast in ’t gras; geen hevige onweêrbuijen
Bestoken dezen grond; het drooge amechtig zuijen
Roost nooit hot hijgend vee in ’t klaverrijke veld.
Hier heerscht Saturnus eeuw, het droeve Europe ontweken;
Astréa siert zich hier met eeuwig frisch gebloemt’:
’k Verlaat met smart uw’ grond, verrukkelijke streken,
In blijder eeuw ontdekt, en Amsteldam genoemd! –
Ja, Amstel! daar herreest ge uit Nereus wilde kolken:
Maar toen waart gij de roem, de steun of schrik der volken;
Toen blonk de scheepskroon nog onkwetsbaar op uw hoofd:
Thans drukt de smart haar merk op de ingegroefde wangen;
Als een geknakte bloem, laat gij het hoofd nu hangen,
Verdrukt , verlamd, misvormd , van moed en kracht beroofd.
Uw stedekroon is weg; de wandlaar zal u zoeken
Maar vinden U niet meer, zoo als gij eertijds waart.
Zoo snelt een echtgenoot van ’s aardrijks verste hoeken,
De morgenzon voorbij, naar d’ ouderlijken haard.
Hij komt, hij zoekt zijn ga’ – vergeefs! op gindsche heiden
Ziet hij een Lijkcipres zijn vale blaadren spreiden!
Dáár, dáár wacht hem zijn gade, in ’t stil verblijf des doods!
Zijn vaderlijke hut ligt in het stof vertreden,
Zijn vrienden zijn niet moor! met sidderende schreden
Schreit, onbekend, zijn kroost hem aan, om luttel broods.
Vlugt, schriklijk denkbeeld, vlugt! ’k volg Cook, naar Sandwich stranden!
’k Zweef op de oneindigheid der waatren met hem voort:
Hij slaat geen weêrloos volk in Europeesche banden,
Noch plant den kruisstandaard bij roof en bloed en moord.
Triptolemus van ’t Zuid, schenkt hij haar Ceres schatten:
Nieuw Zeeland ziet voor ’t eerst het graan uit halmen spatten!
De kunsten van Euroop’ voert hij naar ’t eind der aard’.
Roem, Argos! roem niet meer op uwe waterhelden,
Die Colchis gulden vlies den Griek in handen stelden:
Zij zijn door roof en moord – Cook is door deugd vermaard.
Wat woest, wat naar gehuil klinkt dondrend in mijne ooren!
Vlugt Cook! ontscheur u ’t Land, daar u de moorddolk wacht!
Vergeefs dreeft gij bier ’t eerst het kouter door de voren;
Vergeefs hebt gij hier ’t ros, het runddier aangebragt;
Vergeefs zaagt gij uw hoofd door Mayors zelv’ geheiligd;
Vergeefs heeft u Neptuun op d’Oceaan beveiligd:
Helaas! war baat u thans, dot gij door rotsen boort?
Tot driewerf, met de zon, den aardbol om durft streven?
Gij boet de gruwlen, door de Cortessen bedreven;
De vriend van ’t menschdom wordt door wilden wreed vermoord.
Ik hoor het woest getier, ja ’k zie hen zamenhorten;
Elk zwaait zijn legerknods! laat af; ’t is Cook, houdt stand:
Vergeefs; ’k zie hem bedwelmd aan d’oever nederstorten;
Hij rigt zich op, stort weêr, en sneeft, aan Sandwichs strand.
Hij sterft verr’ van het Land, wiens luister hij vergrootte,
Verr’ van zijn jeugdig kroost en minnende echtgenoote;
Geen hand vol vreedzame aard bedekt zijn kil gebeent’.
Zoo zaagt go, ô Spanje! eertijds, aan woeste ongastvrije oorden,
Door een verwoede horde uw’ Magellaan vermoorden,
Toen hij het Oost en West had door zijn Straat vereend.
Cook sterft! Europa schreit, en met haar alle volken;
Neptunus werpt zijn’ staf uit zijn gevreesde hand.
Een nare rouwgalm stijgt weemoedig tot de wolken,
Van Ulitéa’s grond tot aan het Noordsche strand. –
Wanneer der Kunsten rei, Europa’s grond ontweken,
Haar’ zetel stichten zal, ô Sandwich! aan uw beken,
Rijz’ door een Zuil, waar op her nakroost lezen zal:
„Hier sneefde Cook, die ’t eerst den Landbouw ons ontdekte,
„Het schuldloos offer van der Vaadren drift verstrekte;
„Zijn lijk behoort aan ons, zijn deugd en roem ’t heelal.
J.F. Helmers gedicht
kempis poetry magazine
More in: Archive G-H
P.C. Hooft
(1581-1647)
Leonoor
Leonoor, mijn lieve licht,
Voor uw oog de zonne zwicht
Met haar blonde stralen,
Die gansch niet, in mijn gezigt,
Bij zijn glorie halen.
Vonken, foelie aan die git,
Gitjes met uw gouden pit,
Bliksemt niet zoo fellik
Dat het hart, dat u aanbidt,
Te eenemaal verwellik.
Lieve Leonoor, gij moordt,
‘t Harte dat u toebehoort,
Met die lieve lonken,
Zoo mij niet een troostig woord
Komt in ‘t hart geklonken.
Woordjes kunt gij duizend smên,
Die daar geestig, aardig, heen-
Vliên als minnegoodjes.
Maar tot troost en komt er geen
Uit de ivoren slootjes.
Houdt uw eigen slaaf te râ.
Zalig kunt ge’em maken dra,
Zoo gij slechts laat slippen
Op zijn bede een gunstig ja
Uit die lieve lippen.
P.C. Hooft gedicht
kempis poetry magazine
More in: Archive G-H
Piet Paaltjens
(François HaverSchmidt, 1835-1894)
De zelfmoordenaar
In het diepst van het woud
– ‘t Was al herfst en erg koud –
Liep een heer in zijn eentje te dwalen.
Och, zijn oog zag zoo dof!
En zijn goed zat zoo slof!
En hij tandknerste, als was hij aan ‘t malen.
“Harriot!” dus riep hij verwoed,
“‘k Heb een adder gebroed,
Neen, erger, een draak aan mijn borst hier!”
En hij sloeg op zijn jas,
En hij trapte in een plas;
‘t Spattend slik had zijn boordjes bemorst schier.
En meteen zocht zijn blik
Naar een eiketak, dik
Genoeg om zijn lichaam te torschen.
Daarna haalde hij een strop
Uit zijn zak, hing zich op,
En toen kon hij zich niet meer bemorsen.
Het werd stil in het woud
En wel tienmaal zo koud,
Want de wintertijd kwam. En intusschen
Hing maar steeds aan zijn tak,
Op zijn doode gemak,
Die mijnheer, tot verbazing der musschen.
En de winter vlood heen,
Want de lente verscheen,
Om opnieuw voor den zomer te wijken.
Toen dan zwierf – ‘t was erg warm –
Er een paar arm in arm
Door het woud. Maar wat stond dát te kijken!
Want, terwijl het, zoo zacht
Koozend, voortliep en dacht:
Hier onder deez’ eik is ‘t goed vrijen,
Kwam een laars van den man,
Die daar boven hing, van
Zijn reeds lang verteerd linkerbeen glijen.
“Al mijn leven! van waar
Komt die laars?” riep het paar,
En werktuigelijk keek het naar boven.
En daar zag het met schrik
Dien mijnheer, eens zo dik
En nu tot een geraamte afgekloven.
Op zijn grijzende kop
Stond zijn hoed nog rechtop,
Maar de rand was er af. Al zijn linnen
Was gerafeld en grauw.
Door een gat in zijn mouw
Blikten mieren en wurmen en spinnen.
Zijn horloge stond stil,
En één glas van zijn bril
Was kapot en het ander beslagen.
Op den rand van een zak
Van zijn vest zat een slak,
Een erg slijmrige slak, stil te knagen.
In een wip was de lust
Om te vrijen gebluscht
Bij het paar. Zelfs geen woord dorst het te spreken.
‘t Zag van schrik zóó spierwit
Als een laken, wen dit
Reeds een dag op het gras ligt te bleeken.
Piet Paaltjens (François HaverSchmidt) gedicht
• fleursdumal.nl magazine
More in: # Classic Poetry Archive, Archive G-H, Archive O-P, Archive O-P, Suicide
.jpg)
V i c t o r H u g o
(1802-1885)
S o i r
Dans les ravins la route oblique
Fuit. – Il voit luire au-dessus d’eux
Le ciel sinistre et métallique
A travers des arbres hideux.
Des êtres rôdent sur les rives ;
Le nénuphar nocturne éclôt ;
Des agitations furtives
Courbent l’herbe, rident le flot.
Les larges estompes de l’ombre,
Mêlant les lueurs et les eaux,
Ébauchent dans la plaine sombre
L’aspect monstrueux du chaos.
Voici que les spectres se dressent.
D’où sortent-ils ? que veulent-ils ?
Dieu ! de toutes parts apparaissent
Toutes sortes d’affreux profils !
Il marche. Les heures sont lentes.
Il voit là-haut, tout en marchant,
S’allumer ces pourpres sanglantes,
Splendeurs lugubres du couchant.
Au loin, une cloche, une enclume,
Jettent dans l’air leurs faibles coups.
A ses pieds flotte dans la brume
Le paysage immense et doux.
Tout s’éteint. L’horizon recule.
Il regarde en ce lointain noir
Se former dans le crépuscule
Les vagues figures du soir.
La plaine, qu’une brise effleure,
Ajoute, ouverte au vent des nuits,
A la solennité de l’heure
L’apaisement de tous les bruits.
A peine, ténébreux murmures,
Entend-on, dans l’espace mort,
Les palpitations obscures
De ce qui veille quand tout dort.
Les broussailles, les grès, les ormes,
Le vieux saule, le pan de mur,
Deviennent les contours difformes
De je ne sais quel monde obscur.
L’insecte aux nocturnes élytres
Imite le cri des sabbats.
Les étangs sont comme des vitres
Par où l’on voit le ciel d’en bas.
Par degrés, monts, forêts, cieux, terre,
Tout prend l’aspect terrible et grand
D’un monde entrant dans un mystère,
D’un navire dans l’ombre entrant.
.jpg)
Victor Hugo poetry
fleursdumal.nl magazine
More in: Archive G-H, Archive G-H, Hugo, Victor, Victor Hugo
.jpg)
P. A. d e G é n e s t e t
(1829 – 1861)
Naar de natuur
Ik zie een graf gedolven
Op ’t kerkhof te Bloemendaal;
De lijkbaar staat te wachten
Vlak bij het kerkportaal.
De schooljeugd – het is vakantie,
Iets zeldzaams in de week,
Maar Meester is uitgetogen
In ’t zwart, met een grooten steek –
De schooljeugd – zij vindt haar genoegens
Op ’t kerkhof als overal –
Loopt saam: er wordt begraven,
Dat is een aardig geval!
Zij komen nieuwsgierig, en kijken
En keuvelen met elkaêr;
Zij klimmen op ’t hek van het kerkhof
En duikelen over de baar.
Zij peilen den gapenden grafkuil
Met onbezorgden zin.
De een zegt: Het is een diepert:
En de ander: Durf jij er in?
Een derde neemt een vuistvol
Van ’t opgedolven zand,
En laat het als een fonteintje
Weer vloeien uit zijn hand.
Nu gaan ze krijgertje spelen
Rondom het open graf;
Ook ranslen twee vechtersbazen
Elkander eens eventjes af.
Maar Teunis zit met Klaartje
Al op den grafkuilrand,
Naar ’t schijnt, een deuntje te vrijen
Op kinderlijken trant.
Zij spelen – in verwachting
Van ’t geen er komen zal;
Daar wordt er een begraven,
Dat is een aardig geval!
Zij spelen – daar nadert langzaam
De statie het wachtend graf….
Zij steken de hoofden te zamen,
En nemen de petjes af.
.jpg){kind=small}
P.A. de Génestet gedichten
k e m p i s p o e t r y m a g a z i n e
More in: Archive G-H, Génestet, P.A. de
V i c t o r H u g o
(1802-1885)
Les pauvres gens
Il est nuit. La cabane est pauvre, mais bien close.
Le logis est plein d’ombre et l’on sent quelque chose
Qui rayonne à travers ce crépuscule obscur.
Des filets de pêcheur sont accrochés au mur.
Au fond, dans l’encoignure où quelque humble vaisselle
Aux planches d’un bahut vaguement étincelle,
On distingue un grand lit aux longs rideaux tombants.
Tout près, un matelas s’étend sur de vieux bancs,
Et cinq petits enfants, nid d’âmes, y sommeillent
La haute cheminée où quelques flammes veillent
Rougit le plafond sombre, et, le front sur le lit,
Une femme à genoux prie, et songe, et pâlit.
C’est la mère. Elle est seule. Et dehors, blanc d’écume,
Au ciel, aux vents, aux rocs, à la nuit, à la brume,
Le sinistre océan jette son noir sanglot.
II
L’homme est en mer. Depuis l’enfance matelot,
Il livre au hasard sombre une rude bataille.
Pluie ou bourrasque, il faut qu’il sorte, il faut qu’il aille,
Car les petits enfants ont faim. Il part le soir
Quand l’eau profonde monte aux marches du musoir.
Il gouverne à lui seul sa barque à quatre voiles.
La femme est au logis, cousant les vieilles toiles,
Remmaillant les filets, préparant l’hameçon,
Surveillant l’âtre où bout la soupe de poisson,
Puis priant Dieu sitôt que les cinq enfants dorment.
Lui, seul, battu des flots qui toujours se reforment,
l s’en va dans l’abîme et s’en va dans la nuit.
Dur labeur ! tout est noir, tout est froid ; rien ne luit.
Dans les brisants, parmi les lames en démence,
L’endroit bon à la pêche, et, sur la mer immense,
Le lieu mobile, obscur, capricieux, changeant,
Où se plaît le poisson aux nageoires d’argent,
Ce n’est qu’un point ; c’est grand deux fois comme la chambre.
Or, la nuit, dans l’ondée et la brume, en décembre,
Pour rencontrer ce point sur le désert mouvant,
Comme il faut calculer la marée et le vent !
Comme il faut combiner sûrement les manoeuvres !
Les flots le long du bord glissent, vertes couleuvres ;
Le gouffre roule et tord ses plis démesurés,
Et fait râler d’horreur les agrès effarés.
Lui, songe à sa Jeannie au sein des mers glacées,
Et Jeannie en pleurant l’appelle ; et leurs pensées
Se croisent dans la nuit, divins oiseaux du coeur.
III
Elle prie, et la mauve au cri rauque et moqueur
L’importune, et, parmi les écueils en décombres,
L’océan l’épouvante, et toutes sortes d’ombres
Passent dans son esprit : la mer, les matelots
Emportés à travers la colère des flots ;
Et dans sa gaine, ainsi que le sang dans l’artère,
La froide horloge bat, jetant dans le mystère,
Goutte à goutte, le temps, saisons, printemps, hivers ;
Et chaque battement, dans l’énorme univers,
Ouvre aux âmes, essaims d’autours et de colombes,
D’un côté les berceaux et de l’autre les tombes.
Elle songe, elle rêve. – Et tant de pauvreté !
Ses petits vont pieds nus l’hiver comme l’été.
Pas de pain de froment. On mange du pain d’orge.
– Ô Dieu ! le vent rugit comme un soufflet de forge,
La côte fait le bruit d’une enclume, on croit voir
Les constellations fuir dans l’ouragan noir
Comme les tourbillons d’étincelles de l’âtre.
C’est l’heure où, gai danseur, minuit rit et folâtre
Sous le loup de satin qu’illuminent ses yeux,
Et c’est l’heure où minuit, brigand mystérieux,
Voilé d’ombre et de pluie et le front dans la bise,
Prend un pauvre marin frissonnant, et le brise
Aux rochers monstrueux apparus brusquement.
Horreur ! l’homme, dont l’onde éteint le hurlement,
Sent fondre et s’enfoncer le bâtiment qui plonge ;
Il sent s’ouvrir sous lui l’ombre et l’abîme, et songe
Au vieil anneau de fer du quai plein de soleil !
Ces mornes visions troublent son coeur, pareil
A la nuit. Elle tremble et pleure.
IV
Ô pauvres femmes
De pêcheurs ! c’est affreux de se dire : – Mes âmes,
Père, amant, frère, fils, tout ce que j’ai de cher,
C’est là, dans ce chaos ! mon coeur, mon sang, ma chair ! –
Ciel ! être en proie aux flots, c’est être en proie aux bêtes.
Oh ! songer que l’eau joue avec toutes ces têtes,
Depuis le mousse enfant jusqu’au mari patron,
Et que le vent hagard, soufflant dans son clairon,
Dénoue au-dessus d’eux sa longue et folle tresse,
Et que peut-être ils sont à cette heure en détresse,
Et qu’on ne sait jamais au juste ce qu’ils font,
Et que, pour tenir tête à cette mer sans fond,
A tous ces gouffres d’ombre où ne luit nulle étoile,
Es n’ont qu’un bout de planche avec un bout de toile !
Souci lugubre ! on court à travers les galets,
Le flot monte, on lui parle, on crie : Oh ! rends-nous-les !
Mais, hélas ! que veut-on que dise à la pensée
Toujours sombre, la mer toujours bouleversée !
Jeannie est bien plus triste encor. Son homme est seul !
Seul dans cette âpre nuit ! seul sous ce noir linceul !
Pas d’aide. Ses enfants sont trop petits. – Ô mère !
Tu dis : “S’ils étaient grands ! – leur père est seul !” Chimère !
Plus tard, quand ils seront près du père et partis,
Tu diras en pleurant : “Oh! s’ils étaient petits !”
V
Elle prend sa lanterne et sa cape. – C’est l’heure
D’aller voir s’il revient, si la mer est meilleure,
S’il fait jour, si la flamme est au mât du signal.
Allons ! – Et la voilà qui part. L’air matinal
Ne souffle pas encor. Rien. Pas de ligne blanche
Dans l’espace où le flot des ténèbres s’épanche.
Il pleut. Rien n’est plus noir que la pluie au matin ;
On dirait que le jour tremble et doute, incertain,
Et qu’ainsi que l’enfant, l’aube pleure de naître.
Elle va. L’on ne voit luire aucune fenêtre.
Tout à coup, a ses yeux qui cherchent le chemin,
Avec je ne sais quoi de lugubre et d’humain
Une sombre masure apparaît, décrépite ;
Ni lumière, ni feu ; la porte au vent palpite ;
Sur les murs vermoulus branle un toit hasardeux ;
La bise sur ce toit tord des chaumes hideux,
Jaunes, sales, pareils aux grosses eaux d’un fleuve.
“Tiens ! je ne pensais plus à cette pauvre veuve,
Dit-elle ; mon mari, l’autre jour, la trouva
Malade et seule ; il faut voit comment elle va.”
Elle frappe à la porte, elle écoute ; personne
Ne répond. Et Jeannie au vent de mer frissonne.
“Malade ! Et ses enfants ! comme c’est mal nourri !
Elle n’en a que deux, mais elle est sans mari.”
Puis, elle frappe encore. “Hé ! voisine !” Elle appelle.
Et la maison se tait toujours. “Ah ! Dieu ! dit-elle,
Comme elle dort, qu’il faut l’appeler si longtemps!”
La porte, cette fois, comme si, par instants,
Les objets étaient pris d’une pitié suprême,
Morne, tourna dans l’ombre et s’ouvrit d’elle-même.
VI
Elle entra. Sa lanterne éclaira le dedans
Du noir logis muet au bord des flots grondants.
L’eau tombait du plafond comme des trous d’un crible.
Au fond était couchée une forme terrible ;
Une femme immobile et renversée, ayant
Les pieds nus, le regard obscur, l’air effrayant ;
Un cadavre ; – autrefois, mère joyeuse et forte ; –
Le spectre échevelé de la misère morte ;
Ce qui reste du pauvre après un long combat.
Elle laissait, parmi la paille du grabat,
Son bras livide et froid et sa main déjà verte
Pendre, et l’horreur sortait de cette bouche ouverte
D’où l’âme en s’enfuyant, sinistre, avait jeté
Ce grand cri de la mort qu’entend l’éternité !
Près du lit où gisait la mère de famille,
Deux tout petits enfants, le garçon et la fille,
Dans le même berceau souriaient endormis.
La mère, se sentant mourir, leur avait mis
Sa mante sur les pieds et sur le corps sa robe,
Afin que, dans cette ombre où la mort nous dérobe,
Ils ne sentissent pas la tiédeur qui décroît,
Et pour qu’ils eussent chaud pendant qu’elle aurait froid.
VII
Comme ils dorment tous deux dans le berceau qui tremble !
Leur haleine est paisible et leur front calme. Il semble
Que rien n’éveillerait ces orphelins dormant,
Pas même le clairon du dernier jugement ;
Car, étant innocents, ils n’ont pas peur du juge.
Et la pluie au dehors gronde comme un déluge.
Du vieux toit crevassé, d’où la rafale sort,
Une goutte parfois tombe sur ce front mort,
Glisse sur cette joue et devient une larme.
La vague sonne ainsi qu’une cloche d’alarme.
La morte écoute l’ombre avec stupidité.
Car le corps, quand l’esprit radieux l’a quitté,
A l’air de chercher l’âme et de rappeler l’ange ;
Il semble qu’on entend ce dialogue étrange
Entre la bouche pâle et l’oeil triste et hagard :
– Qu’as-tu fait de ton souffle ? – Et toi, de ton regard ?
Hélas! aimez, vivez, cueillez les primevères,
Dansez, riez, brûlez vos coeurs, videz vos verres.
Comme au sombre océan arrive tout ruisseau,
Le sort donne pour but au festin, au berceau,
Aux mères adorant l’enfance épanouie,
Aux baisers de la chair dont l’âme est éblouie,
Aux chansons, au sourire, à l’amour frais et beau,
Le refroidissement lugubre du tombeau !
VIII
Qu’est-ce donc que Jeannie a fait chez cette morte ?
Sous sa cape aux longs plis qu’est-ce donc qu’elle emporte ?
Qu’est-ce donc que Jeannie emporte en s’en allant ?
Pourquoi son coeur bat-il ? Pourquoi son pas tremblant
Se hâte-t-il ainsi ? D’où vient qu’en la ruelle
Elle court, sans oser regarder derrière elle ?
Qu’est-ce donc qu’elle cache avec un air troublé
Dans l’ombre, sur son lit ? Qu’a-t-elle donc volé ?
IX
Quand elle fut rentrée au logis, la falaise
Blanchissait; près du lit elle prit une chaise
Et s’assit toute pâle ; on eût dit qu’elle avait
Un remords, et son front tomba sur le chevet,
Et, par instants, à mots entrecoupés, sa bouche
Parlait pendant qu’au loin grondait la mer farouche.
“Mon pauvre homme ! ah ! mon Dieu ! que va-t-il dire ? Il a
Déjà tant de souci ! Qu’est-ce que j’ai fait là ?
Cinq enfants sur les bras ! ce père qui travaille !
Il n’avait pas assez de peine ; il faut que j’aille
Lui donner celle-là de plus. – C’est lui ? – Non. Rien.
– J’ai mal fait. – S’il me bat, je dirai : Tu fais bien.
– Est-ce lui ? – Non. – Tant mieux. – La porte bouge comme
Si l’on entrait. – Mais non. – Voilà-t-il pas, pauvre homme,
Que j’ai peur de le voir rentrer, moi, maintenant !”
Puis elle demeura pensive et frissonnant,
S’enfonçant par degrés dans son angoisse intime,
Perdue en son souci comme dans un abîme,
N’entendant même plus les bruits extérieurs,
Les cormorans qui vont comme de noirs crieurs,
Et l’onde et la marée et le vent en colère.
La porte tout à coup s’ouvrit, bruyante et claire,
Et fit dans la cabane entrer un rayon blanc ;
Et le pêcheur, traînant son filet ruisselant,
Joyeux, parut au seuil, et dit : C’est la marine !
X
“C’est toi !” cria Jeannie, et, contre sa poitrine,
Elle prit son mari comme on prend un amant,
Et lui baisa sa veste avec emportement
Tandis que le marin disait : “Me voici, femme !”
Et montrait sur son front qu’éclairait l’âtre en flamme
Son coeur bon et content que Jeannie éclairait,
“Je suis volé, dit-il ; la mer c’est la forêt.
– Quel temps a-t-il fait ? – Dur. – Et la pêche ? – Mauvaise.
Mais, vois-tu, je t 1 embrasse, et me voilà bien aise.
Je n’ai rien pris du tout. J’ai troué mon filet.
Le diable était caché dans le vent qui soufflait.
Quelle nuit ! Un moment, dans tout ce tintamarre,
J’ai cru que le bateau se couchait, et l’amarre
A cassé. Qu’as-tu fait, toi, pendant ce temps-là ?”
Jeannie eut un frisson dans l’ombre et se troubla.
“Moi ? dit-elle. Ah ! mon Dieu ! rien, comme à l’ordinaire,
J’ai cousu. J’écoutais la mer comme un tonnerre,
J’avais peur. – Oui, l’hiver est dur, mais c’est égal.”
Alors, tremblante ainsi que ceux qui font le mal,
Elle dit : “A propos, notre voisine est morte.
C’est hier qu’elle a dû mourir, enfin, n’importe,
Dans la soirée, après que vous fûtes partis.
Elle laisse ses deux enfants, qui sont petits.
L’un s’appelle Guillaume et l’autre Madeleine ;
L’un qui ne marche pas, l’autre qui parle à peine.
La pauvre bonne femme était dans le besoin.”
L’homme prit un air grave, et, jetant dans un coin
Son bonnet de forçat mouillé par la tempête :
“Diable ! diable ! dit-il, en se grattant la tête,
Nous avions cinq enfants, cela va faire sept.
Déjà, dans la saison mauvaise, on se passait
De souper quelquefois. Comment allons-nous faire ?
Bah ! tant pis ! ce n’est pas ma faute, C’est l’affaire
Du bon Dieu. Ce sont là des accidents profonds.
Pourquoi donc a-t-il pris leur mère à ces chiffons ?
C’est gros comme le poing. Ces choses-là sont rudes.
Il faut pour les comprendre avoir fait ses études.
Si petits ! on ne peut leur dire : Travaillez.
Femme, va les chercher. S’ils se sont réveillés,
Ils doivent avoir peur tout seuls avec la morte.
C’est la mère, vois-tu, qui frappe à notre porte ;
Ouvrons aux deux enfants. Nous les mêlerons tous,
Cela nous grimpera le soir sur les genoux.
Ils vivront, ils seront frère et soeur des cinq autres.
Quand il verra qu’il faut nourrir avec les nôtres
Cette petite fille et ce petit garçon,
Le bon Dieu nous fera prendre plus de poisson.
Moi, je boirai de l’eau, je ferai double tâche,
C’est dit. Va les chercher. Mais qu’as-tu ? Ça te fâche ?
D’ordinaire, tu cours plus vite que cela.
– Tiens, dit-elle en ouvrant les rideaux, lès voilà!”
.jpg)
Victor Hugo poetry
fleursdumal.nl magazine
More in: Archive G-H, Archive G-H, Hugo, Victor, Victor Hugo
.jpg)
Gerard Manley Hopkins
(1844-1889)
Spring and Fall
To a young child
Margaret, are you grieving
Over Goldengrove unleaving?
Leaves, like the things of man, you
With your fresh thoughts care for, can you?
Ah! as the heart grows older
It will come to such sights colder
By and by, nor spare a sigh
Though worlds of wanwood leafmeal lie;
And yet you will weep and know why.
Now no matter, child, the name:
Sorrow’s springs are the same.
Nor mouth had, no nor mind, expressed
What heart heard of, ghost guessed:
It is the blight man was born for,
It is Margaret you mourn for.
.jpg){kind=small}
Gerard Manley Hopkins poetry
fleursdumal.nl magazine
More in: # Classic Poetry Archive, 4SEASONS#Spring, Archive G-H, Archive G-H, Hopkins, Gerard Manley
.jpg)
V i c t o r H u g o
(1802-1885)
Mes poèmes !
Mes poèmes ! soyez des fleuves !
Allez en vous élargissant !
Désaltérez dans les épreuves
Les coeurs saignants, les âmes veuves,
Celui qui monte ou qui descend.
Que l’aigle plonge, loin des fanges,
Son bec de lumière en vos eaux !
Et dans vos murmures étranges
Mêlez l’hymne de tous les anges
Aux chansons de tous les oiseaux !
.jpg)
Victor Hugo poetry
fleursdumal.nl magazine
More in: Archive G-H, Archive G-H, Hugo, Victor, Victor Hugo
V i c t o r H u g o
(1802-1885)
L’art et le peuple
I
L’art, c’est la gloire et la joie.
Dans la tempête il flamboie ;
Il éclaire le ciel bleu.
L’art, splendeur universelle,
Au front du peuple étincelle,
Comme l’astre au front de Dieu.
L’art est un champ magnifique
Qui plaît au coeur pacifique,
Que la cité dit aux bois,
Que l’homme dit à la femme,
Que toutes les voix de l’âme
Chantent en choeur à la fois !
L’art, c’est la pensée humaine
Qui va brisant toute chaîne !
L’art, c’est le doux conquérant !
A lui le Rhin et le Tibre !
Peuple esclave, il te fait libre ;
Peuple libre, il te fait grand !
II
Ô bonne France invincible,
Chante ta chanson paisible !
Chante, et regarde le ciel !
Ta voix joyeuse et profonde
Est l’espérance du monde,
Ô grand peuple fraternel !
Bon peuple, chante à l’aurore,
Quand le soir vient, chante encore !
Le travail fait la gaîté.
Ris du vieux siècle qui passe !
Chante l’amour à voix basse,
Et tout haut la liberté !
Chante la sainte Italie,
La Pologne ensevelie,
Naples qu’un sang pur rougit,
La Hongrie agonisante …
Ô tyrans ! le peuple chante
Comme le lion rugit !
.jpg)
Victor Hugo poetry
fleursdumal.nl magazine
More in: Archive G-H, Archive G-H, Hugo, Victor, Victor Hugo
.jpg)
INGMAR HEYTZE GEDICHTEN
Je rijdt in een auto en de weg wordt je gewezen door de stem van de dame uit het navigatiesysteem. Zulke stemmen hebben namen (bijvoorbeeld Eva en Lucie bij TomTom), zelfs een silhouetje, en de automobilist vormt onvermijdelijk zijn eigen beeld achter het ‘hou links aan’, en ‘neem de afslag’. Ingmar Heytze beoogt in het poëto-prozaïsche ‘TomTom’ echter een ander soort intimiteit. De damesstem zegt dan: ‘Links voorsorteren. Beleg in Nederlandse wijn. Je vaatwasser gaat binnen afzienbare tijd kapot. Kies de middelste deur bij de spelshow.’ Wie het leest, zal nooit meer onbevangen naar Eva of Lucie – of Bram – luisteren, en zich misschien, net als Heytze in de slotregel, ‘een eenzame cowboy’ gaan voelen.
De titel zegt het al. Ingmar Heytze’s dichtbundel, Elders in de wereld is een poëtisch navigatiesysteem door een werkelijkheid die steeds werkelijker wordt dankzij, of door toedoen van de TomToms en Google Earths onder ons. Het is geen aanklacht maar een pleidooi. Om die eenzame cowboy te blijven als Eva zegt: ‘Probeer om te draaien’, en dan toch rechtdoor te rijden. Heytze laat de lezer omdraaien naar de nostalgie van de jeugdjaren, naar de romantiek van prille liefde op de linker rijbaan. Zijn favoriete ‘Bestemming bereikt’, is ‘Toch weer een verhaaltje over de dood’. In ‘Bruiloft’ navigeert er iemand die ‘het bos/ in loopt, glas in de hand, en nooit/ meer wordt gezien.’ In de zwart-romantische fabel ‘Ober’ worden de gasten van een grand café door een personeelslid omgeleid: ‘geen idee ook wie zich later naar de keel grijpt,/ de toiletten zoekt, de kelder in verdwijnt.’
Heytze’s beste gedichten zijn spannende gedichten. Omdat hij ons welbewust laat omrijden door zijn fabuleuze werkelijkheid. En omdat daar altijd hoop blijkt te zijn. Zelfs voor de gangster die in beton wordt ingemetseld, en die tegen zijn liefje zegt: ‘…ooit rijd je/ langs, dan breek ik vrij, zien wij elkaar terug.’
Ed Schilders
Elders in de wereld – Ingmar Heytze – Podium – ISBN 978 90 5759 049 8
Eerder gepubliceerd in De Volkskrant
Ed Schilders over Ingmar Heytze
fleursdumal.nl magazine
More in: Archive G-H, Ed Schilders, Heytze, Ingmar
Thank you for reading Fleurs du Mal - magazine for art & literature