Fleurs du Mal Magazine
Or see the index
Met zijn eerste worp wist Azurri al direct een flink stuk van het land van Céleste te winnen. Maar bij zijn tweede worp leek hij te overmoedig. Het mes sloeg in buiten de landen. De cafémeid greep het mes en mikte nauwkeurig. En waar niemand op rekende, lukte haar. Met de volgende worpen drong ze steeds dieper in het land van Azurri door, tot ze zoveel veroverd had dat er geen plaats meer voor zijn koning was. Met de punt van het mes mikte ze de koning het land uit, veegde het lemmet schoon en knipte het mes dicht. Azurri was woedend. Voor hem bestond er geen grotere schande dan te verliezen van een vrouw. Hij wilde haar het mes uit de hand rukken. De omstanders hielden hem echter tegen. Céleste liep terug naar de meidoorn, waar Kaffa en Angela nog steeds waren. Josanna liep met haar mee. Werktuiglijk streelde Céleste het kind, voelde haar warme gezicht. Voor het eerst begreep ze iets van de weerbarstigheid van de kleine heks.
Week was het kind nu, terwijl het nog steeds de dode vogel droeg. Céleste begreep dat het meisje meer aandacht nodig had. Ze zou voortaan wat meer tijd aan haar moeten besteden. Met zachte stem praatte de kleine heks. Ze vertelde dat ze de volgende dag de vogel zou begraven. Ze moest toch echt van het dier gehouden hebben, ook al had niemand er ooit iets van gemerkt. Céleste voelde zich triest. Overdonderd door deze dag, die haar altijd bij zou blijven. Een afschuwelijke, boze droom. De dag waarop ze de jongen had moeten achterlaten. Het kind dat nu van iedereen verlaten in de kerk verbleef, tussen dode heiligen en een slapende God. Ze dacht aan Elysee, die meer wist over haar dan hij zei. In de schuur van Chile had hij haar daarmee op stang gejaagd. Misschien durfde hij haar niet te vertellen over al die ellende waar hij van wist. Ze zag hoe Kaffa tegen de meidoorn zat, zijn gezicht naar de lucht en met open ogen. De haren hingen verward rond zijn kop. Hij had de dekenzak uit de meidoorn gehaald en drukte hem krachtig tegen zijn buik. Angela stond naast hem. Paniekerig. Ze wist niet wat te doen.
Céleste liep naar Kaffa toe, bukte zich over hem heen en streelde zijn gezicht. `Kom’, zei ze zacht en ze trok hem overeind. Ze voelde dat zijn handen vanbinnen zacht waren. Zonder eelt, als de handen van een kind. Kaffa sloeg de dekenzak over zijn schouder. Ze begreep dat hij wegging. Hij kon niet langer in Solde blijven. De koning had het spel verloren. Hij had zijn land aan het dorp verspeeld. Hij zou er nooit meer tot rust kunnen komen. In Solde was geen plaats voor een onttroonde koning. `Hier is je mes’, zei Céleste. Hij stak het bij zich. Hand in hand liepen ze het donker in. De meisjes Azurri bleven alleen achter onder de meidoorn. Hun moeder stond voor de deur van haar huis. De mond open. Sprakeloos. Haar hoofd vol woelende gedachten over haar dromen, waar ze maar geen wijs uit kon worden. De hond, die niet alleen wilde blijven, schoot blaffend het café uit en rende Céleste achterna. In het dorp kon men hem nog lang horen. Steeds verder weg. Schijnbaar keerde de rust terug in het dorp. De geluiden van het land kregen de overhand. Konijnen die, aangetrokken door de nalatende gloed van de loofvuren, erin gesprongen waren, vlam hadden gevat en levend verbrandden. Vonkend rolden ze door het zand en ze gilden als kinderen.
EINDE
Ton van Reen: Landverbeuren (74)
fleursdumal.nl magazine
More in: - Landverbeuren, Reen, Ton van
Ze zag dat hij zijn vuisten kapot had geslagen. Het zweet stond dik op zijn voorhoofd. Zijn hele lijf trilde. Ze liep met hem het plein op, terug naar zijn plaats onder de meidoorn. Angela zat daar nog steeds. Met zijn drieën bleven ze in het donker zitten. Wakker geschrokken zag de buizerd dat al het volk zich verzameld had in de caféhof om naar het drietal onder de boom te kijken. Hij vloog van zijn plek uit de meidoorn en streek neer op de kop van de pompbak. De timmerman zag hoe de vogel binnen zijn bereik kwam. Zo dichtbij had hij dat beest nog nooit gehad. Hij greep een stuk hout en gooide het naar de vogel.
Nog voor de buizerd in de gaten had wat er gebeurde en weg kon vliegen, trof het projectiel hem tegen de kop. Hij viel van de pomp op de grond. De kleine heks Josanna holde naar de buizerd om hem te redden. Maar de timmerman was al bij het dier. Hij greep de buizerd bij de strot en draaide hem de nek om, briesend van geluk omdat hij met de rover had afgerekend. De kleine heks raapte de dode vogel op. De tranen schoten haar in de ogen toen ze het slappe lichaam voelde. Ze huilde, hoewel de buizerd nooit erg vriendelijk voor haar was geweest. Ze had hem te vaak gepest. Zoals ze iedereen treiterde van wie ze hield. Haar moeder kwam naar buiten om het kind te troosten, maar ze bleef vlak voor de deur van haar huis in het donker staan, alsof ze bang was voor al die mensen in de caféhof. De vrouwen uit de straatjes, die ‘s avonds zelden of nooit hun huis uit kwamen, liepen nu het plein op en trachtten hun kerels over te halen om mee naar huis te gaan. Ze waren bang dat Kaffa opnieuw in razernij zou uitbarsten. Met die gek wist je het nooit. Hij was net als onweer. Zijn wilde buien verdwenen maar waren onberekenbaar en konden zich snel herhalen. Deze nacht zou het dorp in de ban van de angst gaan slapen. Alleen de slager hield zich groot. Hij daagde de anderen uit een partijtje landverbeuren tegen hem te spelen. Plotseling zag Céleste dat Azurri het mes toonde dat hij van Kaffa gewonnen had. Hij wilde laten zien dat hij geen angst had voor de gek. Eén ogenblik bleef de cafémeid kijken, maar ze maakte zich zo kwaad dat ze opsprong en woedend op Azurri afging. Vol verbazing hoorden de cafégasten dat ze de slager toeriep dat hij Kaffa het mes moest teruggeven. Azurri was echter helemaal niet van plan het mes af te staan. Het was een goed mes. Het heft was met paarlemoer ingelegd en het lag uitstekend in de hand. Hij zei tegen de meid dat hij het mes gewonnen had en dat hij er niet aan dacht het die zwerver terug te geven.
Woedend voegde Céleste hem toe dat ze om het mes wilde spelen. De verbazing kende geen grenzen. Een vrouw die speelde om een mes? En dan nog wel tegen Azurri, die zich voor de nieuwe kampioen uitgaf? De slager probeerde vrolijk te lachen. Zijn grote bek trok tot zijn oren open. Het was niet meer dan een vuile grijns. Toen hij zijn twee dochters tussen het volk zag, brulde hij tegen hen dat ze naar huis moesten gaan. De twee meisjes weken alleen een beetje terug in het donker. De vrouw van de slager, die nog altijd buiten stond, deed een paar passen naar voren, om alles beter te kunnen zien. Terwijl hij het gezicht van de cafémeid goed in de gaten hield, tekende Azurri een grote cirkel in het zand en deelde hem in twee gelijke delen. Hij liet het mes tussen zijn vingers tollen, wierp het hoog in de lucht, ving het handig op en gooide het in dezelfde beweging naar Céleste, om haar te verrassen. Ze ving het mes op aan het heft. De mannen die rond hen kwamen staan, zagen verbaasd hoe handig ze met het mes omging. Azurri legde twee koningen in de landen. Twee lucifers. De eerste worp van Céleste was niet goed. Ze won slechts een klein deel van het land van de slager en was vlug af. Azurri vond het een beetje gênant om tegen een meid te spelen. Het zag er te gemakkelijk voor hem uit. Die verrekte griet. Waarom haalde ze zich zulke dingen in het hoofd? Welke meid speelde tegen een vent? Ze vroeg erom op haar nummer te worden gezet. Moest ze het maar voelen ook. Dan zou ze eens en voor altijd van haar kuren genezen zijn.
Ton van Reen: Landverbeuren (73)
wordt vervolgd
fleursdumal.nl magazine
More in: - Landverbeuren, Reen, Ton van
Hij merkte wel dat al die mensen naar hem stonden te kijken, maar dat deed hem niets, helemaal niets. Toen werd zijn dansen plotseling verstoord. Een dier trad uit de duisternis. De ezel van de waarzegger kwam naar voren, de kop laag hangend. In het donker zag hij er veel gevaarlijker uit dan hij was. Met zijn kop vlak bij de grond leek hij te willen aanvallen. Kaffa stond stil. De muziek viel weg. Zo stil was het op het plein en in de kroeg dat men op de velden de roep kon horen van beesten die door de gloed van de loofvuren naderbij waren gelokt of die in de bosranden samenschoolden.
Kaffa was geschrokken. De ezel had hem uit zijn trance gehaald. De roes viel van hem af. De werkelijkheid keerde terug. Eén moment stond hij sprakeloos naar het dier te kijken. Zijn ogen werden groot. Hij liet een schreeuw horen. De ezel, die naar het leek zo graag in de nabijheid van mensen was, voelde zich bedreigd en zette het op een lopen, terug het donker in. Even stond Kaffa daar, alsof hij naar lucht hapte, rillend op zijn benen als een slapend paard. Toen begon hij woest tegen de stam van de meidoorn te slaan. Hij sloeg zijn knokkels kapot. Alle spanningen die hij vandaag had moeten opkroppen, braken los. Allen die in de caféhof stonden, weken achteruit. Alleen Angela Azurri bleef onder de meidoorn zitten. Ze voelde haar hart hoog kloppen en besefte dat ze bang was. Maar ze wilde niet bij de mensen horen die Kaffa gevaarlijk vonden. Ze voelde aan dat ze op dit moment meer de anderen dan Kaffa moest trotseren. Kaffa was in gevecht met het grote dier waarvan híj alleen het bestaan wist. Zijn gedachten trokken dicht. Het leek of de onverzettelijkheid van de boomstam zijn woede aanwakkerde.
Hij raapte een knuppel op, rende het plein af, holde de steegjes in en viel de huizen aan, zoals hij meestal deed wanneer hij in woede uitbrak. Met het hout beukte hij op de deuren en sloeg de klinken van de raamluiken. Kinderen werden huilend wakker. Vrouwen begonnen uit angst te schreeuwen. Als een bezetene ging Kaffa van deur tot deur. De mannen in het café overwogen de gek aan te pakken en hem het dorp uit te gooien. Dit was godverdomme al de zoveelste keer dat hij deuren en ruiten vernielde. Daar moest een eind aan worden gemaakt. Hoe vastbesloten ze ook waren, allen bleven staan. Ze kenden Kaffa’s kracht. Uit angst met zijn vuisten kennis te maken bleven ze liever waar ze waren tot hij was uitgeraasd. Was vanochtend de timmerman niet aan de dood ontsnapt toen Kaffa hem een mes in zijn lijf wilde gooien? Als Céleste er niet tussen was gekomen, zou de timmerman nu zaliger zijn geweest. Alleen de cafémeid was in staat Kaffa te temmen. Alleen naar haar zou hij willen luisteren. Geschrokken van Kaffa’s woede was Céleste hem achternagelopen.
Ze begreep het waarom van zijn drift niet. Zou ze hem laten uitrazen? Ze hoorde de mannen achter haar rug roepen dat ze hem moest kalmeren, omdat hun vrouwen en kinderen niet veilig waren. Terwijl Kaffa als een dolle stier op de deur van een van de huizen ramde, ging ze naar hem toe. Rustig legde ze haar hand op zijn schouder. Ze praatte zachtjes tegen hem. Haar stem kalmeerde hem. Hij kwam tot zichzelf. Liet de knuppel zakken. Begreep niet waar hij mee bezig was. In zijn hersens vervaagde het beeld van het monster waartegen hij tekeerging. Céleste streelde zijn haren, zijn gezicht. Ze nam hem bij de hand.
Ton van Reen: Landverbeuren (72)
wordt vervolgd
fleursdumal.nl magazine
More in: - Landverbeuren, Reen, Ton van
Als Céleste naar buiten keek, zag ze Kaffa in het donker zitten. Bewegingloos. Een zwarte schim onder de meidoorn. Vrouw Azurri haalde haar kinderen binnen. Alleen Angela mocht nog wat buiten blijven. Met haar lengte viel ze nauwelijks op tussen de volwassenen. De heks Josanna weigerde mee naar huis te gaan. Om spektakel te voorkomen liet de vrouw het meisje met rust. Bij een van de boerderijen vond de heks een dikke biet. Ze gaf hem Kaffa om er een lampion van te maken. Met zijn mes holde Kaffa de vrucht uit, sneed neus, mond en oren en zette er een brandende kaars in. Zingend liep de kleine heks met haar lampion rond het plein, een hele optocht achter zich denkend. Met haar vrije hand sloeg ze naar de motten, die op het zwakke licht afkwamen. Angela ging naast Kaffa zitten. Legde haar hoofd tegen zijn schouder. Hij voelde de huid van haar gezicht door zijn hemd heen gloeien. Zo warm of ze koorts had. Haar haren hingen in zijn hals. Haar tengere lijf zo dicht tegen hem aan deed hem goed. Hij streelde haar zacht. Ze rilde, omdat ze het prettig vond. Hij vroeg zich af of ze wist wat ze deed.
Onverwacht sprong de kleine heks voor hun voeten rond. Ze zwaaide haar lampion voor hen op en neer, zodat het schijnsel over hun gezichten flakkerde. Hoe jong ze ook was, ze wist maar al te goed wat die twee bezielde, want ze draaide de lichtgevende bietenkop steeds rond de hoofden van Angela en Kaffa. Daarbij zong ze heel zacht, alsof ze niet wilde dat de anderen op het plein het hoorden: Angela vrijt met Kaffa, Angela vrijt met Kaffa. Gelukkig voor Angela was haar vader te zeer verdiept in een spelletje landverbeuren dat zich afspeelde binnen de lichtkring van de caféhof. Bovendien zat hij met zijn rug naar het tweetal toe. Het volk in het café werd wat rumoeriger. Het was normaal dat de drank vlug werkte na een dag zwoegen op het veld.
Een van de mannen haalde een trekharmonica tevoorschijn die wel wat vals was, maar die toch een prachtig geluid liet horen. Hij speelde het ene deuntje na het andere. Allemaal meer dan belegen liedjes, die het toch erg goed deden in het café en daarbuiten. Melodieën vol heimwee daverden het café uit, draaiden rond de meidoorn, kaatsten terug tegen de gevels van de huizen en echoden vanuit de stegen. Oogstliedjes werden gespeeld; de muzikant had maar een klein repertoire. Door de drank aangewakkerd begonnen sommigen te zingen. De stemming steeg snel. Op een goed moment was een groot deel van het volk aan het zingen. Liedjes over liefde en dood, over geluk en wijsheid dreunden door het dorp, hoewel in de daagse werkelijkheid veel van deze gevoelens aan de vereelte zielen van de zangers voorbijgingen. Veel van deze mensen waren te hard. Hun hart was te klein of te zeer gesleten. Ze konden het zachte in zichzelf niet herkennen. Ze zongen de woorden zonder er de betekenis van aan te voelen. Zoals de meeste dingen die ze in hun leven deden alleen maar voortkwamen uit plicht of gewoonte.
Kaffa raakte zo onder de indruk van de muziek dat hij opsprong en onder de meidoorn danste. Hij hoorde niet wat de anderen zongen. Hij zong voor zichzelf. Over de dingen die hem bezighielden. Het donker. De kinderen Azurri. Angela, die bij hem was. De muziek. De rennende honden, ver weg langs de bosrand. De damp van de rivier die tot hier alles bewasemde. De cafémeid. Het trillen van zijn lijf. Over alles wat in hem opkwam, zong hij. Wat ontzettend mooi en soms huiveringwekkend was. Want ook over de jongen zong hij. Over de dood en de verlatenheid van het kind dat daar koud en stijf in de kerk was achtergelaten. Als geen ander begreep Kaffa de eenzaamheid van de jongen, die nu bij niemand meer hoorde. Het zingen van de anderen verstomde. De mensen raakten geboeid door de trance van de gek, die door woorden bezeten leek. Uit het café liepen ze naar buiten om hem te zien. Allen luisterden naar hem. De muziek speelde alleen voor hem. Zelfs de grootste kinkels leken iets te begrijpen van de verborgen krachten die in Kaffa leefden. Die hem op een ander plan tilden, ver boven hen uit. Waar zij niet bij konden omdat ze geen weet hadden van het bestaan ervan in zichzelf. Kaffa voelde een merkwaardige roes in zich opkomen. Alles wat er op deze dag was gebeurd, leek hem nu niet meer zo gewichtig. Dát telde. Dát was geluk.
Ton van Reen: Landverbeuren (71)
wordt vervolgd
fleursdumal.nl magazine
More in: - Landverbeuren, Reen, Ton van
Jacob Ramesz stond in het deurgat van zijn huis en kauwde brood. Waar had hij dat vandaan gehaald? Was hij door de achtertuintjes de schuur van de bakkerij binnengedrongen? Of had de slagersvrouw hem brood en worst gebracht? Dat deed ze wel vaker als ze wist dat de vlooientemmer en zijn vrouw niets te eten hadden. Altijd in het geniep, omdat de slager zelf er niets over te weten mocht komen. Die zou zijn worsten liever aan de honden voeren dan ze aan Ramesz geven.
Jacob, die anders zelden of nooit uit huis kwam, liep omzichtig een eindje naar het café. Weifelde. Draaide zich om en sloop terug naar zijn deurgat. Hij wilde de kroeg in gaan, was echter bang dat ze hem eruit zouden gooien zo gauw hij een poot binnen zou zetten. Iedereen wist dat hij geen cent had. Jacob verrekte van de dorst, vooral na de smaak van het brood in zijn mond. Hij ergerde zich aan zijn lot, dat hem op zijn ouwe dag niet meer had gelaten dan zijn afgetakelde wijf en een hoop chagrijn. In het donker zag het plein er onwezenlijk uit. Zonder kraaien. Zonder kinderen in de pompbak. Wel nog het verlaten bed van de jongen. De timmerman, die in de kroeg stond te drinken, had vergeten het bed binnen te halen. Hij vond het ook niet meer nodig. De jongen was er toch niet meer en de rest was hem een rotzorg. De man keek zijn ogen scheel op het lijf van de cafémeid. Hij kon zich nog steeds voor zijn hersens slaan, omdat hij vanochtend zo bruut tegen haar was opgetreden. Hij hield zich voor dat hij haar, als hij wat voorzichtiger te werk was gegaan, te pakken had gekregen en pompaf had genaaid. De geuren van het land hielden heel Solde in hun greep. De geluiden van buiten het dorp drongen tot op het plein door. Ver weg het blaffen van wilde honden die langs de bosrand renden. Soms het geheimzinnige lawaai in de sloten. Padden en andere koudbloedige dieren die met hun kwaakstemmen tegen elkaar tekeergingen. Nu de rust zo intens was, leken de mensen wat nader tot elkaar te komen, alsof ze wat intiemer met elkaar werden.
Het halfdonker vervaagde de afstand die er altijd tussen hen was en sleep de scherpe kanten van hun gezichten. Voelbaar was de beslotenheid van mensen die binnen elkaars bereik waren. Die elkaar kenden maar elkaar ook snel konden vergeten. Wie zou er nog aan het kind denken dat eigenlijk pas een paar uur dood was? Dat nu in zijn eentje op het koor van de kerk stond. Verlaten in die grote lege ruimte. Waar om deze tijd niet eens pastoor Joachim Andrade aanwezig was omdat de man, door miswijn beneveld, in de sacristie zijn roes lag uit te slapen. Een jongen, nog een kind weliswaar, maar van was en met dichtgedrukte ogen. En kotsmisselijk van de weeë wierooklucht en de stank van gedoofde kaarsen. Met alleen God in de buurt, wiens adem zo kil was, en de starende blikken van een leger heiligen die er bij het zwakke schijnsel van de godslamp dreigend uitzagen.
Céleste miste de jongen. Ze dacht steeds aan hem terwijl ze bier tapte, jenever schonk en wijnflessen opentrok. Ze handelde automatisch. Zag nog nauwelijks iets van de ogen van de kerels rond de bar die door haar kleren heen leken te kijken, alsof ze allemaal aan haar lijf wilden komen. Hoorde helemaal niets meer van hun stemmen, niets van hun geile taal die steeds indringender werd nu ze er niet meer op reageerde. Ze zag alleen de jongen. Overal. Zijn ogen. Zijn gezicht dat af en toe in de rook aan de bar opdoemde. Hoorde zijn stem door het geroezemoes heen. Zijn wilde gillen toen de in doodsnood verkerende kat op zijn bed sprong om bij hem veiligheid te zoeken. Ze voelde zich steeds vreemder op haar plaats achter de bar. Voor zijn vader, die nu al strontlazarus vanuit zijn vaste hoek naar haar zat te loeren, en ook voor al die andere mannen was de jongen vreemd gebleven. Een klein warhoofd, dat anders was dan de rest. Hoe klein hij ook nog was, lang voor zijn dood was hij al ingedeeld bij de nuttelozen van Solde. De magere vlooientemmer en zijn wijfje. De messpeler Kaffa. De waarzegger Elysee. Een groepje mensen dat door de dorpelingen aan de rand van de samenleving werd geplaatst omdat ze niet binnen hun hokjes pasten. Een beetje vreemd was de jongen geweest omdat hij beter met dieren had kunnen praten dan met mensen. Hij voelde de dieren in hun eigen werkelijkheid aan. Kende hun behoefte aan geborgenheid en vertrouwen.
Ton van Reen: Landverbeuren (70)
wordt vervolgd
fleursdumal.nl magazine
More in: - Landverbeuren, Reen, Ton van
Nu het donkerder werd, zag Kaffa dat de loofvuren op de velden helderder oplichtten. Hun schijnsel reikte tot ver over de daken, zodat sommige stukken hemel vaag verlicht leken. Op andere plaatsen moest het donker zelfs voor het licht wijken. Alle kleuren van de dag losten op in vele tinten grijs.
Zelfs de gloed van de geraniums aan de gevels en de klimrozen in de caféhof bleek te zwak tegen het oprukkende grauw. Soms hoorde Kaffa de onverstaanbare vloek van een van de vier oude mannen die stomdronken tussen de struiken lagen, ruikend naar aarde en rottende bladeren. Een enkele maal probeerden ze dichterbij te sluipen, tot tussen de tafels. Dan kwam de kastelein buiten, pakte hen in de kraag en sleepte hen terug tussen de struiken. Hij zou hen het liefst naar huis jagen, omdat hij aan hen toch niets meer kwijt kon. Hij kende ze. Ze waren zo hardleers en eigenwijs als ezels en wilden nooit voor sluitingstijd oprotten. Ze konden trouwens op eigen kracht niet eens thuiskomen. Moesten wachten totdat iemand die huiswaarts ging, zin had om hen mee te nemen. Het kwam vaak voor dat ze de hele nacht in de caféhof lagen. Niemand in het dorp die zich daaraan stoorde. Men was zo gewend geraakt aan het verschijnsel van de vier oude zuiplappen dat geen mens meer op hun gedrag reageerde.
Kaffa zag dat in een van de vertrekken van Chile licht werd opgestoken. Elysee was er dus nog. De waarzegger had zich in zijn kamertje geïnstalleerd en had, liggend in bed, zijn laatste jenever opgezopen. Zo kon hij de pijn verdragen. Hij maakte zich zorgen. De drank was op en geld had hij niet meer. Hij was overgeleverd aan de goedheid van de dorpsbewoners. Als die hem dan maar niet lieten verrekken. Soms kon men tot op het plein zijn krachtige vloeken horen, als een rat over zijn lijf liep, of een horde kakkerlakken tot aan zijn voetzolen oprukte.
Ton van Reen: Landverbeuren (69)
wordt vervolgd
fleursdumal.nl magazine
More in: - Landverbeuren, Reen, Ton van
Hoofdstuk 10
De schemering viel vroeg in. In deze tijd van het jaar werden de dagen vlug korter. De vogels zochten hun slaapplaatsen op. Duiven streken neer op het wit bescheten houtwerk van de klokkenstoel en onder de uitbouwsels van de toren. Merels doken onder in de struiken rond de caféhof en in de tuintjes achter de huizen. Kauwen zochten hun vaste plekken bij koude schoorstenen. Daarentegen sloeg een enkele uil, die de hele dag slapend in het veilige donker van een schuur had doorgebracht, traag zijn vleugels uit en bereidde zich voor op een nachtelijke strooptocht. Hoorde reeds het ritselen van een horde klein ongedierte in de bouwvallen van Chiles Plaats.
In de beschutting van de schemer waagden de brutaalste ratten zich al buiten hun schuilplaatsen. Ze slopen langs de muren in de richting van de schuren en kelders, waar het eten hen lokte. De buizerd zou hen zo in hun nekvel kunnen grijpen. Tot hun geluk had de roofvogel zich al volgevreten en besteedde hij geen aandacht aan hen. Bovendien treurde het dier om het verdwijnen van de jongen. Boven de pompbak danste een wolk muggen. Soms schoot er een zwaluw doorheen, die een ravage aanrichtte. Onmiddellijk daarna herstelde de wolk zich en danste vrolijk verder.
Het was stil geworden op het plein. De fanatiekste spelers die zich met landverbeuren bezighielden, lieten zich door het donker niet verdrijven, maar het merendeel der mannen zat al in het café. Sommigen speelden biljart. De meesten hielden zich op rond de bar, hangerig, steunend op de ellebogen. Zwijgend bier of jenever drinkend verloren ze geen moment de cafémeid uit het oog. Het zicht op haar wekte dromen op van dingen die voor hen onmogelijk waren. Soms stonden ze gewoontegetrouw op en slenterden naar de pisbak, spuwden in het gorgelende putje en vloekten voor zich heen. Er groeide kort, donkergroen mos tussen de richels van de waterplaats. Het zag kans hier en daar omhoog te kruipen langs de muur. Waar het tot ooghoogte geklommen was, had het kleine, vettige bloemen achtergelaten die zich zelfs niet door pis lieten verdrijven. Soms troffen een paar mannen elkaar bij de pisbak. Ze wisselden wat schunnige opmerkingen over Céleste. Woorden die aan de bar niet gezegd konden worden omdat ze daar ongehoord waren. Over haar tieten, haar kont. Haar hele lijf bespraken die kerels en dan liep hen het water uit de mond. Soms praatten ze nog even over andere dingen die hen samen interesseerden. Maar de meesten waren elkaar zo vreemd, ook al woonden ze hun leven lang in hetzelfde dorp, dat ze elkaar niets toevertrouwden. Nooit veel verder kwamen dan gemeenplaatsen in hun gesprekken en dan weer terugvielen op steeds hetzelfde onderwerp: die meid. Dan lachten ze zo schunnig luid dat zelfs Kaffa, die onder de meidoorn zat, hen nog goed kon horen.
Ton van Reen: Landverbeuren (68)
wordt vervolgd
fleursdumal.nl magazine
More in: - Landverbeuren, Reen, Ton van
Hij merkte dat zijn linkerhand weer begon te trillen. Hij zou het zekere voor het onzekere kunnen nemen en met zijn rechterhand kunnen gooien, maar hij wilde dat de andere hand in conditie was. Hij mikte. Het mes viel plat in het zand. De mannen mompelden verbaasd. Ze hadden gehoord dat Kaffa vandaag al van Azurri verloren had. Dat had de slager hun in geuren en kleuren verteld. Maar twee keer? Onbegrijpelijk. De laatste jaren was Kaffa niet te verslaan geweest. Nu zagen ze met eigen ogen hoe hij haperde.
De slager lachte. Hij rook de overwinning. Twee keer winnen zou hem zeker de kampioenstitel opleveren. Hij snauwde Kaffa toe dat hij het mes wilde houden als hij zou winnen. Kaffa reageerde niet. Hij wilde zijn mes niet afstaan, maar hij begreep dat hij het toch niet kon houden als de ander het hem zou afnemen. Er zou ruzie volgen. Na de vechtpartij met Elysee had hij daar helemaal geen zin meer in. De slager mikte nauwkeurig en wist weer een stuk land aan het zijne toe te voegen. Ook bij zijn volgende beurt miste Kaffa. Zijn hand trilde heftiger dan ooit. Voor Azurri was het een koud kunstje het spel te beslissen. Met de laatste slag haalde hij al het land binnen dat zijn vijand nog over had. De slager knipte het mes dicht en stak het in zijn zak. Hij keek triomfantelijk rond. Kaffa voelde woede in zich opkomen maar zei niets. Hij beheerste zich. Dit was al het tweede mes dat hij vandaag aan de slager had verspeeld.
Het volk ging terug naar de caféhof. Ze lieten hem alleen. De slager was uitermate vrolijk. Hij had die gek onttroond. Daar moest op gedronken worden. Hij riep naar de meid dat ze een rondje voor het hele café moest laten aanrukken. Kaffa zag dat Jacob Ramesz, die het spel vanaf een afstand had gevolgd, misprijzend zijn hoofd schudde en terugliep naar zijn kot. Jacob begreep er nu helemaal niets meer van. Hoe Kaffa zich had laten inmaken door de slager. Als hij zich niet goed voelde, had hij het spel toch kunnen uitstellen? Dat gebeurde wel vaker. Kaffa leek ondersteboven van de afgelopen dag op het plein. Gemeen van de slager om daar profijt uit te halen. Zo was die man nu eenmaal. Omdat het avond werd, trok Jacob zijn vrouw overeind uit haar stoel, nam haar in zijn armen en droeg haar het huis in. Hij bezweek bijna onder de last, ook al was het mensje zo mager als een lat en licht als een vogel. Nu opoe Ramesz van het plein verdwenen was, achtte de zon de tijd gekomen om zich terug te trekken. Hij liet zich tot ver achter de daken zakken, waardoor het gras op het plein nog donkerder werd en het water in de pompbak zijn schittering verloor. Ook de mensen zagen er nu wat grauwer uit, alsof ze ontdaan waren van het beetje glans dat het leven hun gaf. Een paar mannen kalkten een kruis op de deur van de timmermanswerkplaats. Naar oud gebruik, waardoor iedereen wist dat in dit huis gerouwd werd. Zo werden de duivels en geesten geweerd, voor het geval die het ook op andere bewoners van dit huis begrepen hadden. Het kruis was eigenlijk helemaal niet nodig geweest. De timmerman rouwde niet om zijn zoon. Hij had hem al vergeten. En voor de duivel was hij niet bang. Daar was hij meestal te bezopen voor.
Ton van Reen: Landverbeuren (67)
wordt vervolgd
fleursdumal.nl magazine
More in: - Landverbeuren, Reen, Ton van
Kaffa hoorde heel goed dat ze over hem praatten terwijl ze bier of jenever dronken. Zoals gewoonlijk verlieten de twee bedelwijfjes als laatsten de kerk en schuifelden over het plein. Ze zagen Kaffa zitten en hielden wat afstand. Hun handen schuierden elkaars kleren, maar het vuil kregen ze er niet af. Het was een haast ziekelijke neiging van hen geworden zich steeds schoon te wrijven, hoewel ze altijd even smoezelig bleven. Ze liepen door de caféhof en bedelden rond de tafeltjes, steeds God lone het u zeggend, hoewel ze maar van weinigen iets kregen. Kaffa lokte de vogels. Tegen hen pratend en hen bezwerend, zodat ze op zijn schouders en op zijn handen kwamen zitten. Ze kwetterden tegen hem, alsof ze hem veel te vertellen hadden. Hij leek hen allemaal te begrijpen, de merel Rosa, de kraai Jessie en de hele zwerm mussen en duiven.
Met zijn ogen volgde hij de mieren die rond een holletje te hoop liepen en onder enorm gedrang in de grond verdwenen. Een spreeuw pikte zo nu en dan in het kluwen, wat de beestjes tot razernij bracht omdat ze zich niet konden verweren. Kaffa haalde het mes uit zijn zak, klikte het open en tekende in één haal een cirkel in het zand tussen zijn voeten. Verdeelde de cirkel in twee gelijke helften en had nu twee landen. Azurri zag dat de gek een spelletje wilde doen. Tegenover al het volk op het plein wilde hij nog eens bevestigd zien dat hij de nieuwe kampioen was. Hij verliet het groepje mannen met wie hij stond te praten, kwam naar Kaffa toe en hurkte tegenover hem neer. Kaffa begreep dat de slager revanche wilde geven. Hij wist nog niet met welke hand hij zou spelen. Hij weifelde. Normaal was zijn linkerhand het sterkst, maar vandaag miste hij alle zekerheid. Hoewel het trillen afgelopen was, had hij niet genoeg vertrouwen in zijn linkerhand.
Als uitgedaagde mocht Kaffa beginnen. In een plotselinge opwelling mikte hij toch met zijn linkerhand. Het mes stak krachtig in het zand en bleef trillend staan, als een zoevende en zich ontspannende veer. Met een vlugge beweging greep Kaffa het mes en sneed in de lengteas van de messnede een stuk van Azurri’s land. Diens koning moest een eind oprotten. Met de punt van zijn mes mikte Kaffa Azurri’s koning in het hem resterende stuk. Bij zijn volgende worp viel zijn mes om. Kaffa was af. Hij wierp het mes hoog in de lucht. De slager ving het behendig op en gooide het zonder aarzelen in het zojuist verspeelde gebied, trok met de punt een rechte lijn vanuit de kerf in het zand, dwars door het gebied van zijn tegenstander. De mannen uit de caféhof kwamen om hen heen staan. Ze volgden het spel met grote aandacht. Kaffa was weer aan de beurt. Hoewel hij gewend was dat veel mensen naar zijn spel kwamen kijken, maakte hun aanwezigheid hem ditmaal zenuwachtig.
Ton van Reen: Landverbeuren (66)
wordt vervolgd
fleursdumal.nl magazine
More in: - Landverbeuren, Reen, Ton van
Vrouw Azurri moest het kind op schoot nemen om het te troosten. De dienst was afgelopen. De kerk liep leeg. De pastoor doofde de kaarsen. Het dode kind bleef alleen achter in de lucht van wierook. Zo zou de jongen daar nog twee lange dagen liggen voordat zijn eigen vader het deksel op de kist zou dichttimmeren. Buiten de kerk was het heel rustig. Een groot deel van het volk dat de dienst had bijgewoond, ging naar huis. En ook de kraaien, die hun plicht hadden gedaan, dropen af. Wat teleurgesteld, omdat ze gehoopt hadden een dikke fooi van de timmerman te krijgen, uit dank voor de aan hem bewezen diensten. Zoals dat gebruikelijk was. De man had de kraaien na de plechtigheid geen blik waardig gekeurd. Had hen misschien niet eens gezien en was rechtstreeks van de kerk naar de kroeg geijld.
Daar zat hij nu tevreden in een hoekje, achter zijn eerste glas jenever. Alleen mannen bleven achter op het plein. En de kinderen Azurri, die in het gras zaten en nadachten over het gebeuren rond de jongen. Lang konden ze niet treurig blijven. Vooral de kleine Irma was weer een en al aandacht voor het hinkelspel dat ze had uitgetekend. Ze wist haar zusjes te overreden met haar mee te doen, zodat hun trieste stemming snel minder werd. In de bomen rond het plein streken vogels neer. Verzadigde beesten die de hele dag op de velden hadden doorgebracht, wurmen pikkend in de open gewoelde grond. Voor hen werden de dagen steeds beter. In de komende weken zouden de boeren hun land omploegen. Nu de oogst grotendeels van het veld was, werd het tijd om de grond klaar te maken voor de inzaai van spurrie en winterkoren. Naarmate de zon zakte, werd het stiller in het dorp. Er werd minder gezegd, maar de stemmen van de kinderen werden helderder, alsof ze minder weerstand ondervonden. Hun stemmen droegen verder dan anders en bereikten Céleste, die achter de tapkast stond en glazen spoelde. Ze dacht aan de jongen en zag aan de gezichten van de haar omringende mensen dat het kind nu al de vergetelheid inging. Dat andere dingen de mannen die in de caféhof of aan de bar zaten bezighielden.
Zoals het weer. De aanhoudende droogte. De slechte staat waarin het biljart verkeerde. Het tekort aan krijt. En de prijs van de jenever die weer omhoog was gegaan. Die verrekte kastelein wilde binnen de kortst mogelijke tijd schatrijk worden. Hij wilde de buit binnen hebben voordat hij zijn dochter verspeelde, want zeker was dat hij haar op een goede of kwade dag kwijt zou zijn. De meid veegde het zink schoon, verving het spoelwater en maakte haar slapen nat. Haar hart leek in haar hersens te bonken. Ze hield het binnen nauwelijks uit, met dat walgelijke gepraat om haar heen. De schuinse blikken van de mannen die steeds naar haar lijf loerden, kon ze vandaag al helemaal niet verdragen. Kaffa zat nog steeds onder de meidoorn. Hij keek naar de mannen die in groepjes in de caféhof zaten en met hun messen speelden. Ze deden spelletjes landverbeuren, zo veel mogelijk met de rug naar de gek toe, omdat die niet mocht zien hoe slecht hun spel was. Daar schaamden ze zich voor. Ze beschouwden hem nog steeds als een groot kampioen.
Ton van Reen: Landverbeuren (65)
wordt vervolgd
fleursdumal.nl magazine
More in: - Landverbeuren, Reen, Ton van
Geen mens wist waarnaar die jongen nu eigenlijk op weg was. Er werd gezongen. Een lied over dood, bederf en vergankelijkheid die oplosten in de stralende zon van God. God, die daar ergens in Zijn hoge toren zat en iedereen woog naar eigen goeddunken. Zo leerde het de Kerk. Aan deze God kon men enkel ontkomen door Zijn wraak niet op te roepen, onopvallend te zijn en Zijn geboden te respecteren.
Na afloop van de dienst trok het dorpsvolk in een rij langs de kist en wierp een laatste blik op het vergelende gezicht van de jongen. Deels door het wegtrekken van het bloed uit zijn hoofd, deels door het schijnsel van het kaarslicht dat zijn kist omgaf. Hij lag daar deftig te slapen en trok zich geen zier aan van al dat volk rond zijn lijf. De kraaien stonden rond de kist als een macabere garde. Ze jankten zo hard ze maar konden. Was het om aan iedereen te laten zien dat ze uitstekende kraaien waren die men ook bij een volgende gelegenheid zou kunnen inhuren? Wanneer een van de andere dorpelingen aan het definitieve einde met zijn ziel onder de arm de weg naar de hogere sferen zou inslaan, zou hij weer worden bijgestaan door hun bezwerende gekerm. Ook de heiligen die daar in zo’n groot aantal in de kerk verzameld waren, moest het gejammer van de vrouwen opvallen, maar ze hielden hun gipsen en houten koppen dicht. Ze wisten van geen emotie meer. Toch moest de meesten van hen gedurende hun leven een grote mate van arrogantie, waanzinnigheid of zelfkwellerij eigen zijn geweest. Het huilen van de kraaien kwam vooral voort uit de macht der gewoonte. Vooral bedoeld om de rouw van de nabestaanden en de gemeenschap uit te drukken. En om de naasten medeleven te betuigen. In dit trieste geval was dat enkel de timmerman die naast de kist stond, bedrukt en meer ingetogen dan men van hem had verwacht. Trok hij het zich toch aan dat hij zijn jongen zo stil en definitief aan de dood moest overgeven? De mensen gaven hem een hand om hem te condoleren. De kinderen die langs de baar trokken, begrepen niet dat de jongen nooit meer uit de kist zou komen. En dat mooie hemd had hij zeker geleend van de heks Josanna, die zelf ook wel eventjes in de kist zou willen liggen. Als ze alléén in de kerk was geweest, zou ze er zeker in zijn geklommen. De kleine Irma zag nauwelijks verschil tussen deze dode jongen en een mooie slapende pop. Ze danste rond de kist en keerde zo vlug mogelijk terug naar haar bank, waar ze stille spelletjes deed om de tijd te doden. Aan haar zusjes liet ze de mooie dingen zien waarmee de zak van haar jurk vol was. Mooie stenen die de anderen voor één keer vast mochten houden. Glazen marbels die zo mooi en opwindend leken te leven dat de vlam in hun hart eruit leek te springen, zodat Irma het soms uitschreeuwde van opwinding. Waarna de slager haar met een draai om de oren tot rust maande, wat het meisje tot snikken aanzette.
Ton van Reen: Landverbeuren (64)
wordt vervolgd
fleursdumal.nl magazine
More in: - Landverbeuren, Reen, Ton van
Terwijl de stoet het plein in de breedte overschreed en door de hoofddeur de kerk binnentrok, bleven de oude mannen in de caféhof achter en stootten kruipend tafel en stoelen om. Telkens als er een glas in scherven viel, hadden ze de grootste lol. De kerk slokte de stoet op. De deur werd gesloten, diegenen buiten latend die daar nog waren en die geen betekenis hechtten aan God. Kaffa onder de meidoorn. De vier kaarters die zo dronken waren dat ze beslist niet voor de Almachtige zouden mogen verschijnen ook al stonden ze met één been in het graf.
Opoe Ramesz, die al sinds jaren niet meer in de kerk was geweest, waar ze toch de godganselijke dag tegen aan zat te kijken, gewoon omdat ze nooit verder kwam dan haar stoel. En Jacob, die zijn hele leven te liederlijk was geweest, nooit een kerk vanbinnen had gezien en nu haast van honger door zijn knieën zakte. En het bed stond er nog. Leeg. De kist werd op het koor geplaatst. Klein stond de jongen daar, tussen kaarsen. Zijn gezicht begon al als was te verkleuren. Pastoor Joachim Andrade bewoog zich in een wolk van wierook die door de hele kerk trok en nog feller geurde dan daarbuiten omdat de ramen en deuren gesloten bleven. De lucht trok zo diep in de neus van de kleine Irma Azurri dat ze moest hoesten en tranen in haar ogen kreeg. Het gebeuren op het koor speelde zich af volgens een vast ritueel, waarvan het opgebaarde lichaam het middelpunt was. De gelovigen volgden de handelingen van de pastoor nauwelijks omdat ze meer oog hadden voor de dode jongen. Want ze waren er nog niet zeker van dat hij echt dood zou blijven. Tot hij werkelijk onder de grond zou liggen, konden ze de gekste dingen van hem verwachten. Dat waren ze van hem gewend. Ook de her en der geplaatste heiligen monsterden de jongen. Ze schatten diens deugdzame kwaliteiten, leken daar niet hoog van op te geven, want er veranderde niets in de harde uitdrukking op hun gezichten.
De pastoor bad luid, knielend voor de kist waarin de jongen rustig leek te slapen. Zonder te beseffen dat hij al in de vergetelheid was. Alsof hij alles over zich heen liet gaan met hetzelfde geduld dat hij bij leven had opgebracht om zijn beesten te temmen. Alle heiligen uit de hemel werden aangeroepen. Hun werd gesmeekt de ziel van de jongen bij te staan op zijn tocht naar de poort van het paradijs, waarvan verteld werd dat die zo moeilijk te openen was. Ook de gelukzalige kluizenaar werd aangeroepen om zijn kleine dorpsgenoot te verwelkomen. Wat was die hemel eigenlijk? vroegen de dorpelingen zich af. Was het een tuin vol lusten? Konden de mensen zich daar eindelijk uitleven? Zouden ze daar de dingen kunnen doen die op aarde verboden waren maar die hen toch in het bloed zaten? Zuipen? Of waren ze daar, zoals de pastoor het in zijn gebeden aanhaalde, gelukkig in het aanschouwen en beminnen van God? Was God een mooie hoer die daar voor iedereen in haar hemel te grijp lag? Een mooie meneer die altijd goed weer speelde?
Ton van Reen: Landverbeuren (63)
wordt vervolgd
fleursdumal.nl magazine
More in: - Landverbeuren, Reen, Ton van
Thank you for reading Fleurs du Mal - magazine for art & literature