KATAPULT of DE ONDERGANG VAN AMSTERDAM door Ton van Reen

De sprookjesachtige roman KATAPULT, DE ONDERGANG VAN AMSTERDAM speelt in het Amsterdam van de jaren zeventig van de vorige eeuw, de tijd waarin de geest van de provo’s,  de kabouters en van flowerpower nog in de stad hing, maar de consumptiemaatschappij haar tentakels begon uit te slaan. Het klootjesvolk dat zo door de provo’s was verguisd sloeg terug en voedde haar kinderen op tot agressieve hooligans. En de mensen lieten zich vrijwillig knechten door banken en investeerders die de volksclub Ajax en het Stedelijk Museum overnamen en de liberale maatschappij terugbrachten die verantwoordelijk was voor de ellende van de jaren dertig van de vorige eeuw. Het nieuwe denken van volkse filosofen als Roel van Duijn en Robert Jasper Grootveld verloor terrein. De rijken werden weer rijker en het resultaat is dat er in de huidige tijd in alle stadswijken voedselbanken zijn om de hongerigen te voeden. Het Leger des Heils is een van de weinige instituten die zich nog bekommert om de mensen die financieel uitgemolken en dakloos zijn of de race tegen de data die ons controleren hebben verloren.

In het jaar waarin deze roman speelt was er nog hoop, ook al toont het verhaal niet het Amsterdam van de glamour maar het Amsterdam dat aan de rand staat van de verloedering. KATAPULT, DE ONDERGANG VAN AMSTERDAM is het verhaal van een dag uit het leven van een kleine groep mensen, een familie en hun vrienden, die in een grote stad toch in een uiterst kleine kring blijken te leven. Het lijkt dat ze ver staan van de boze en wonderlijke rampen die zich in de stad voltrekken en die ze niet kunnen benoemen, maar feitelijk ondervinden ze alle gebeurtenissen aan hun lijf. Hún ondergang is het begin van de ondergang van de stad.

Wat er in KATAPULT gebeurt, speelt zich alleen af in zwarte sprookjes, maar vaak hebben sprookjes meer met de werkelijkheid gemeen dan de exacte verslagen van gebeurtenissen. Wie denkt dat het onmogelijk is om met een katapult een brandende scherf van de zon te schieten, om zo hotel-restaurant AMERICAN in de fik te zetten, moet dit boek maar niet lezen. KATAPULT, DE ONDERGANG VAN AMSTERDAM is vijfenveertig jaar geleden geschreven. Veel in Amsterdam lijkt nu nog hetzelfde, maar dat is schijn. Wie met dit boek door de stad loopt en de sporen zoekt van het Amsterdam van toen, ziet dat de mooie gevels er nog zijn en worden gefotografeerd door hordes toeristen uit de hele wereld, maar ook dat achter de fraaie gevels heel veel is weggehaald. Nu zijn er supermarkten gevestigd en kantoren van advocaten, multinationals en brievenbusmaatschappijen die de stad en Nederland misbruiken om belasting te ontduiken. De gezinnen zoals die van Albert Meyer zijn grotendeels verdreven naar de Bijlmer, Purmerend en Almere.

Ook café DE ENGELBEWAARDER aan de Kloveniersburgwal is er niet meer. Kastelein Bas, in wie de toenmalige uitbater en boekenliefhebber Bas Lubberhuizen herkend kan worden, leeft nog, maar de redacteuren van Vrij Nederland die er dagelijks hun kelkjes leeg dronken, zoals Martin van Amerongen en Joop van Tijn, zijn al jaren heen. Net als Ischa Meier die er vaak kwam met zijn vrouwen, minnaressen en favoriete hoertjes en een zak vol boeken waarvan hij de flapteksten las. Ook stamklant Robert Jasper Grootveld, die model stond voor Crazy Horse is er niet meer, net als Simon Vinkenoog, de magiër van het vrije woord. Wel zijn gelijkgestemde filosofen als Roel van Duin en Ruud Schimmelpenninck nog onder ons, maar worden hun ideeën nauwelijks nog begrepen. Ook café oud Mokum is verdwenen, met stamklanten en al.

In de gevoelswereld van schrijver Ton van Reen spelen de zelfgenoegzame leden van de georganiseerde samenleving een uiterst sinistere rol. Wreedheid, vreemdelingenhaat en bloeddorst liggen achter hun oppervlakkige en zo fatsoenlijk lijkende gedrag voortdurend op de loer. De helden van Ton van Reen behoren zonder uitzondering tot de kwetsbaren en de slachtoffers: eenzame kinderen, hoeren, landlopers, kermisgasten en zonderlingen, mensen die echter een warmer hart hebben dan de directeuren van de Rabobank en de Tweede Kamerleden van de VVD.

Over de boeken van Ton van Reen schreef Aad Nuis in de Haagse Post: ‘Hij schrijft eigenlijk steeds sprookjes, waarbij de toon onverhoeds kan omslaan van Andersen op zijn charmanst in Grimm op zijn gruwelijkst.’ Reinjan Mulder schreef in NRC-Handelsblad: ‘Het proza van Ton van Reen is mooi als poëzie.’ En Gerrit  Krol schreef in dezelfde krant: ‘Ton van Reen schrijft leerboeken voor schrijvers.’

De laatste druk van dit boek verscheen in VERZAMELD WERK deel 1, Uitgeverij De Geus isbn 978 90 445 1351 6

Volgende week dinsdag starten we in dit digitale literaire magazine fleursdumal.nl met de roman KATAPULT, DE ONDERGANG VAN AMSTERDAM van Ton van Reen. KATAPULT zal iedere week op dinsdag en vrijdag verschijnen. Wij wensen onze lezers veel leesplezier.

Redactie fleursdumal.nl magazine

More in: - Katapult, de ondergang van Amsterdam, Archive Q-R, Art & Literature News, Reen, Ton van