TILT: literaire flipperkast
TILT: literaire flipperkast
Elektrisch tuingereedschap, ‘spoken word’ en surrealistische filmbeelden uit het begin van de vorige eeuw trokken de bezoekers van het vierde TiLT-‘Feest voor wie Leest’-festival op zaterdag 15 maart in Tilburg moeiteloos uit de dagelijkse sleur van hun werkweek. In combinatie met de repetetieve beats en live pianospel van Kevin Toma leverde de absurde zwartwitbeeldenstroom die kunstenaars Fernand Léger en Man Ray en cinematograaf Dudley Murphy in 1924 maakten onder de naam Ballet Mécanique voldoende entropie voor de ziel om open te staan voor een aangename avond vol literatuur en experiment.
Rapper Thomas Waterreus nestelde zich comfortabel op het podium onder het geritsel van een set vol lezers die schijnbaar zonder enige druk pagina na pagina uit boeken en tijdschriften scheurden. De aanwezigen genoten van de prachtige, ritmische beweging van historische apparaten en losgesneden stukken mens die inmiddels een eigen vervreemdende esthetiek hebben gekregen. Uiteindelijk mondde het mechanisch totaalballet uit in een apotheose waarin opgepropte bladeren heen en weer dansten en dwarrelden op een krachtige luchtuitstroom van een macho bladblazerstrio dat manmoedig de rol die in het oorspronkelijke stuk door onder meer grote vliegtuigpropellers werd vervuld – bij dada hoort nu eenmaal een element van oncomfortabele disruptie.
Na deze opening dwarrelde het publiek door het pand van 013. In de grote zaal praatte Esther Porcelijn (wiens recente bundel nota bene ‘De keren dat ik verwaai’ heet) vaardig het programma aan elkaar.
De Vlaamse schrijver Tom Lanoye had de laatste repetities voor zijn theaterstuk Hamlet vs Hamlet van Toneelgroep Amsterdam onderbroken om het Tilburgse publiek te bedienen. Lanoye kreeg in januari van dit jaar de Constantijn Huygensprijs toegekend. Hij heeft al eerder bewerkingen van Shakespeare gedaan, waaronder het monumentale “Ten Oorlog”.
De aanwezigen hingen aan zijn lippen vanaf het moment dat hij het woord kreeg – “Te zijn of nie – er is geen vraag dan die”. Na een vermakelijke ode aan mannenbillen op het racezadel in een laatste, persoonlijk uitstapje naar de wereld van de wielrenner – “junkies met een fanclub” – sloot Lanoye af met de epiloog van zijn nieuwe roman “Gelukkige Slaven” waarin twee personages met de naam Tony Hanssen terugverwijzen in doppelgangervorm naar zijn debuut “Alles moet weg”.
Het programmaonderdeel met podiumbeest Lanoye had nog wel een tijd kunnen doorlopen als het aan zowel schrijver, organisatie als publiek gelegen had, met excuses aan de “rest van de programmering van de avond”. Esther Porcelijn had de niet te benijden taak als spreekstalmeester om het programma op tijd te houden, maar wist dat op sympathieke wijze te doen. Lanoye noemde haar dan ook zijn favoriete presentatrice, ook vanwege haar lengte (“nog kleiner dan ik”). Porcelijn maakte de kwinkslag knap af door Lanoye haar “Matroesjka” te noemen.
Ook Esthers ontwapende en onderhoudende gesprek met Adriaan van Dis later op de avond liet een verlangen naar meer achter. Van Dis en Porcelijn spraken over psychoanalyse, over het reinigen van geest en woning. Van Dis was aangenaam ontwricht door een bezoeker die hem vooraf had gevraagd of hij wel vaker van dit soort schnabbels deed. De ordinaire toon van dat woord resoneerde, en hij liet zich ontvallen dat hij probeert om zijn publieke persona als schrijver niet teveel tegen te komen. Dat is ook de reden dat hij bijvoorbeeld niet meer het Boekenbal bezoekt.
In de kleine zaal had de nog wat minder ervaren Simone van Saarloos het niet altijd makkelijk om het programma op dezelfde manier naar haar hand te zetten. Aan haar was het om staande te blijven als jonge interviewer tussen de twee grootste namen van de avond tegelijk. Gelukkig kwamen Van Dis en Lanoye in hun liefde voor het onderwerp makkelijk los, en werd hun dubbelgesprek een interessante discussie over het moderne Zuid-Afrika en de parallelen die de Zwarte Piet-discussie in Nederland met de tijd van de apartheid kent.
Bij de jonge dichters die waren geprogrammeerd in de kleine zaal viel Kyra Wuck op met haar ingetogen, haast verlegen voordracht. Haar taalgevoel en humor moet voor veel aanwezigen een ontdekking zijn geweest, en bevestigden de vele lovende kritieken op haar eerste bundel “Finse meisjes”.
Bij ieder experiment hoort ook een onderdeel dat niet goed uit de verf komt. Publicist Joris van Casteren kwam niet goed in zijn rol en zat zijn tijd op het podium zichtbaar uit. De vertellingen tussentijds van Anton de Goede en de mooie beelden en geluiden van VJ Sjush en DJ St Paul hielden de discussie over de wens en noodzaak om naar Mars te reizen gelukkig nog interessant.
De rest van de avond kende een grote diversiteit. De gedichten van Tilburgs schrijver in residence van dit jaar I.L. Pfeiffer hielden het tempo erin. We hadden graag wat meer gehoord over zijn experiment en wat de ziel van Tilburg nu eigenlijk is. Maar dat bewaarde hij voor de ‘morning after TiLT‘.
De talenten van de Rockacademie maakten hun naam waar. Het half-Marokkaans songschrijvertalent Yassine schreef een nummer geinspireerd op “Casablanca” van Adriaan van Dis. De band “Southern Hills” bewerkte op geslaagde wijze een gedicht van de Vlaming Paul Bogaert tot dampende rap.
De Tilburgse schrijver Jasper Mikkers liet zichzelf op intieme wijze overschilderen en Karin Bruers had de lachers zoals altijd op haar hand met een verhaling over tienminutengesprekken op school. Podiumgenoten Henk van Straten en Bjorn van der Doelen konden hun lachen soms moeilijk inhouden.
Ook werd bekendgemaakt dat Mohammed Benzakour de E. du Perronprijs 2013 op 27 maart ontvangt voor zijn roman Yemma. Andere winnaars waren Ramsey Nasr, Abdelkader Benali en Adriaan van Dis. De prijs werd voor het eerst uitgereikt in 1986.
Er was ook een onderdeel gericht op visueel ingerichte bezoekers. New Illustrated Classics maakt nieuwe boekomslagen bij klassieke literaire werken. Aan het eind van de avond hingen niet alle New Illustrated Classics meer aan de muur, een teken dat de bezoekers ook dit een geslaagd onderdeel van de avond vonden. Anderen waren tevreden met het in kleine oplage (250 stuks) gemaakte boekje dat alle boekomslagen bevatte.
Over het geheel genomen was TiLT een mooi evenement, hopelijk wordt de traditie volgende jaar weer doorgezet in een jubileumeditie.
16 maart 2014
Redactie fleursdumal.nl
More in: - Book Lovers, Art & Literature News, The talk of the town, Tilt Festival Tilburg