Niels LANDSTRA: De Voedselbank (slot)

De Voedselbank (3)
‘Loop maar met me mee,’ gebaarde de Engelse en ze stond op om een bos sleutels te halen uit een aangrenzende ruimte die sterk naar wierook en salie geurde. Maureen vertelde dat hier healings plaats vonden. Het hele interieur had ze drie jaar geleden vervangen om een ontspannen sfeer te scheppen, legde ze uit, knabbelend aan een koekje. Om die reden had ze voor vrolijke kleuren gekozen, zoals de IKEA bankstellen met de fleurige kussens en de bonte kleden op de vloer. Op het laatst had ze Piet, een dakloze, de muren laten beschilderen met de gezichten van karikaturale Indianen die tot aan het plafond reikten.

Ze glimlachte bedroefd.

Piet was zo vriendelijk geweest om zichzelf na afloop te belonen met een peperdure gasbarbecue die hij van het terrein af wilde slepen, verklapte Maureen. Helaas voor hem, werd hij in de kraag gegrepen door een van de loonwerkers die ze in dienst had.

Bij de grote bouwvallige schuur op het erf schoof ze een deur open. Met een druk op de knop floepte een tl hoog in het dak aan. De schuur was van eind 19e eeuw, verklaarde Maureen. Het rook er naar dieren en stro. Een ezel balkte, konijnen ritselden in een kooi. Verderop was een camper geparkeerd, een jongere versie van de mijne. Hij was van haar dochter, Jenny. Het was na de echtscheiding lang slecht tussen haar en de kinderen gegaan. En hoewel haar ex-man er meerdere buitenechtelijke relaties op na hield, kreeg Maureen de schuld van het op de klippen gelopen huwelijk. Maar de laatste tijd haalde Jenny haar moeder vaak op om te toeren en herstelde ook het contact met haar andere kinderen gestaag.

Maureen informeerde nogmaals hoe lang ik van plan was te blijven en excuseerde zich voor haar slechte geheugen. Al vier jaar lang had ze een tumor in haar hoofd en hoewel die chemo vereiste, weigerde ze een behandeling. Volgens de prognose had ze morsdood moeten zijn, maar het gezwel leek stil te staan. Ze probeerde er onverschillig onder te blijven, maar door het grijs van haar ogen zweemde oude treurnis. Met een hoofdknik zei ze iets van: ‘Nou je camper in’, en draaide zich om. Achter het keukenraam nam ze plaats, bij het romige schijnsel van een walmende kaars, haar haar zilvergrijs in het bevende licht, haar profiel versteend.

In de camper bedekte ik de ruiten met raamfolie en sloot de blinden. De vorst naderde en stuwde zijn kou naar binnen door alle kieren van mijn tochtige verblijf. Omdat mijn gas op was kon ik de verwarming niet aanzetten, ik moest het doen met een elektrisch tweepitfornuis dat ik ooit kreeg van een Duitser op een camping. De hitte steeg verticaal op van de roodgloeiende spiralen en ofschoon ik bezeten wapperde met een handdoek om de warmte te verspreiden, won de vorst het, die een kille muur opbouwde in het compartiment.

Ik dacht aan Sylvia. Het was augustus. We stonden met de camper op de zonovergoten boulevard van Vlissingen. Met veel vertoon paste Sylvia een paar zomerse jurkjes in de badkamer en speelde ze onzeker te zijn welke te kiezen, want ze wist dat zij de sculptuur was, haar kleding de huid van zand die om haar welvingen golfde. In een rood kanten slipje ging ze zitten op de bank en klapte een spiegeltje uit op tafel om zich op te maken. Op een plankje boven haar hadden mijn dochters schmink en een set kleurpotloden achtergelaten. Het hout bespoten met glitterverf. Speelse glittertjes daalden er nu op Sylvia neer. Van die kleine zilveren speldenpuntjes die het zonlicht op haar zwarte lokken lieten glinsteren en een mysterieuze fonkeling als van maanstof legden op haar huid. Het deed me denken aan de midweek in Parijs, die ik er doorbracht voor het schrijven van een krantenartikel over een tentoonstelling in het Louvre. Op een plein werd ik gelokt door het klateren van een zomerse fontein. Parisiennes in luchtige kledij verfristen zich met het water uit het bassin dat ze in een prismatische nevel over hun hals en armen streken. Waar tussen de gleuf van haar borsten vochtpareltjes glommen, die ik jaren later van Sylvia’s huid kussen mocht.

Ik trok de stekker uit het fornuis. Er was maar een manier om het nog een beetje warm te krijgen: wandelen.
Handschoenen aan, sjaal om, muts op mijn hoofd. De polder in. De akkers waren omgeploegd, de bomen naakt. Het was een grauw landschap. Ik herinnerde mij dat ik hier ’s nachts een keer liep toen het had gesneeuwd en er mist hing over de velden. Door de sneeuw was het of de nacht als een stolp op die witte gloed stond en er tegelijkertijd deel van uitmaakte. Hemel en aarde met elkaar versmolten.

In de stilte knerpten alleen mijn schoenen op het pad. In dit niemandsland voelde ik me een met twee werelden. Zou de dood zo zijn? vroeg ik me af. Opgaan in het luchtledige, ergens blijven zweven tussen het licht en het donker.
Ik naderde de woonwijk waar de echtelijke woning stond.

Dit was het punt waarop ik mij om moest draaien en terugkeren naar Maureens hoeve en mijn camper, maar een onzichtbare hand dwong me verder te lopen. Ik stribbelde niet tegen, ging verder de wijk in. Of wilde ik het gewoon? Verder lopen? En toen ik er opeens stond, voor mijn oude huis, gaf ik het toe aan mezelf: zeg maar hoe klote je je voelt dat je naar je huis staart, hoe de sneeuw op het dak glinstert, de ijsbloemen op de ruiten staan. Waar het licht in de kamers van je dochters brandt, maar het veel te laat is en jij er iets van moet zeggen, naar bed!, licht uit!

Hun fietsen staan nog buiten, leunen scheef tegen de appelboom. Je zou ze eigenlijk achter in de schuur willen zetten. Bedekt onder een laag sneeuw zal het aluminium dat nu nog fonkelt in het lantaarnlicht gaan roesten. Maar je kunt niet eens je eigen tuin in. Je stem in het gezin is je ontnomen, mijn beste, je echo in een mist vergruist.

Het gordijn in Eva’s kamer bewoog en ging langzaam open. Alsof ze voelde dat ik daar stond. Zij en ik. Ik dacht voor altijd met elkaar verbonden. Haar blik zocht mij en vond mijn ogen die zich vulden met iets dat lekker warm was en stroomde. Als een standbeeld stond ze in het raam. Het was niet goed dat ze mij daar zag, die zwerver, die schaduwvlek tegen een muur. Moest ik dan toch naar haar wenken, kusgroeten door de vrieslucht naar haar toe sturen, die op de ruit stuitten en de ijsbloemen lieten smelten?

Ik maakte me los van de muur, liet mijn dochter achter met vraagtekens. En toen ik meters verder omkeek, was het gordijn nog geopend, brandde fel het licht. Maar mij zou ze niet zien. Ik was opgegaan in een tunnel van bomen.

Voor de Voedselbank rolden mensen met gele boodschappenkarren af en aan en laadden ze auto’s vol met tassen die uitpuilden van de etenswaren. Bij de ingang groeide de rij mensen allengs aan. Ze rookten shag, dronken blikjes limonade, en hoewel de sfeer gemoedelijk was, klaagde een enkeling steen en been over het lange wachten en het slechte weer.

De moeder bij wie ik altijd mijn snoep ruilde tegen kaas, was samen met haar dochter. Ze keken opgewonden uit naar het ogenblik dat ze aan de beurt waren, want vandaag ging de limonade voor niks weg, alleen het statiegeld moest betaald worden. Zestien flessen per persoon was de regeling.

Op mijn kaart haalde ik limonade voor de moeder die wat muntstukken in mijn hand drukte en vulde mijn karretje met frisdranken. Toen ik weer buiten kwam, was er tumult. Ik herkende Ronald van de Straatraad. Hij was compleet overstuur.
‘Mijn fiets met achterop mijn tent en slaapzak is een paar dagen geleden gestolen,’ liet hij ons verward weten. ‘En in een zijvak van mijn tent bewaarde ik mijn voedselkaart die nu ook weg is.’
‘Ze kennen je hier toch?’ riep een tandeloos oud vrouwtje met een gammele kinderwagen. Daarin sliep een kind van Aziatische komaf.

‘Natuurlijk kennen ze mij,’ zei Ronald, ‘ik kom hier al jaren, maar het beleid is: geen kaart, geen voedsel. Kan ik net als vroeger mijn eten uit prullenbakken gaan vissen.’
Meteen bood de rij wachtenden aan dat ze hun eten met hem wilden delen.
‘Nee, bedankt,’ weerde hij af. ‘Ik heb liever een plek om te slapen.’
‘Je kan toch naar Doorstroom,’ opperde een Afrikaan met een gedrongen postuur en een buikje.
‘Daar ben ik net geweest en ik had vijf euro bij me voor een overnachting,’ lichtte Ronald toe. ‘Maar de beveiliging liet me niet binnen.’

‘Je hebt recht om daar te slapen,’ wist een Antilliaanse kerel. ‘Je bent toch geen beest dat ze je daar wegsturen.’
‘Helaas heeft Gerard van Centraal Onthaal mij niet aangemeld voor vannacht, dus einde oefening. Want als Hades geen toestemming verleent, verspert Cerberus de toegang tot het schimmenrijk.’

‘Waar moet je nu slapen?’ vroeg de dochter van de moeder met de wagen vol limonadeflessen.
‘Ik heb nog een hutje van takken in het bos. Ik slaap wel onder een bed van bladeren. Al vaker gedaan. Mijn fiets is zo vaak gestolen.’
‘Het gaat vriezen vannacht, Ronald!’ voorspelde een bejaarde corpulente vrouw op een scootmobiel.

Maar hij haalde zijn schouders op en verliet het terrein. Zijn blik was leeg, alsof hij in trance was, lijdzaam overging van leven naar dood.

‘Hallo!’ riep een vrouw bij de Voedselbank tegen mij. Ze duwde een boodschappenkar voort met twee etages aan limonadeflessen omringd door zakken snoep.
‘Wat leuk je weer te zien,’ zei ze en gaf me drie zoenen op mijn wangen.
Vroeger droeg ze strakke mantelpakjes, nu werd haar lijf omhuld door wijde kleren die haar omvang benadrukten.

‘Ik ben er volgende week weer,’ kraaide ze behaagziek, ‘altijd rond tienen.’
Bijna vergat ik in de rij aan te sluiten. Wat als ik haar zou verleiden, dacht ik. Vindt de dakloze zo onderdak via een ontmoeting bij de Voedselbank, juist door het rijke verleden?
Ik keek haar na, hoe ze rammelend het terrein af rolde.

‘Wie was dat?’ wilde een Surinaamse die achter me stond weten. ‘Een buurvrouw of zo?’
‘Nee, dat was een oud collega,’ legde ik uit. ‘Uit de tijd dat we topsalarissen hadden en dikke onkostenvergoedingen.’
Met een boodschappenkarretje betrad ik het uitgiftepunt. Ik had een code op mijn kaart, waaraan de vrijwilligers zagen dat ik alleenstaand was. Langs een rij aaneengeschakelde schooltafels in een L-vorm (had je maar een vak moeten leren!) schuifelden de armoedzaaiers – namen ze de etenswaren in ontvangst.

Weer buiten bevond zich in mijn winkelwagen voor de helft afgedankt voedsel en de andere helft snoep. Door de gigantische voorraad suikerwaar die ik weg gaf aan de moeders op het terrein, maakte ik me snel populair.

Nu was ik behalve een van hen, ook een barmhartige Samaritaan.

EINDE

Niels Landstra

 

Niels Landstra: De Voedselbank
Niels Landstra (1966) is dichter, schrijver, schilder en muzikant.
De Voedselbank is een bewerkt fragment uit Niels Landstra’s debuutroman: Monddood. Monddood verschijnt in de loop van 2017 bij uitgeverij Droomvallei.

fleursdumal.nl magazine

More in: Archive K-L, Landstra, Niels, Niels Landstra