Lauran Toorians: Arthur in Wales

A R T H U R

in de vroegmiddeleeuwse traditie

in Wales

door Lauran Toorians

Wie kent niet de verhalen over koning Artur en zijn ridders van de ronde tafel? Daarover zal het hier verder niet gaan. De koning Artur waarover die verhalen handelen, is waarschijnlijk het bedenksel van de twaalfde-eeuwse schrijver Galfried van Monmouth, die (waarschijnlijk) in 1138 een boek schreef over de ‘Geschiedenis van de koningen van Brittannia’ (Historia Regum Britanniae). Dit boek werd in korte tijd in heel Europa erg populair en het is pas hierin dat Artur verschijnt als koning van de Britten.

Ook de figuur van Merlijn als hoftovenaar van koning Artur is een bedenksel van Galfried van Monmouth. Zo vinden we in diens ‘Geschiedenis’ een hoofdstuk over de ‘Voorspellingen van Merlijn’ (Prophetiae Merlini) en schreef Galfried rond 1148 een afzonderlijk ‘Leven van Merlijn’ (Vita Merlini) in dichtvorm dat meteen ook het laatste werk is dat we van Galfried kennen. De ronde tafel duikt pas op in een Oudfranse bewerking van Galfrieds ‘Geschiedenis’ die werd gemaakt door de Normandische schrijver Wace, die leefde van ongeveer 1100 tot na 1171. Het boek van Wace heet Roman de Brut, wat letterlijk zoiets betekent als ‘Verhaal van Brutus’. Omdat in de middeleeuwse geschiedenisschrijving in Europa vaak werd begonnen met de figuur van Brutus waarmee volgens de klassieke tradities het Romeinse Rijk begon, werd die naam min of meer synoniem met ‘historisch’. In het Wels werd brut zelfs het normale woord voor ‘kroniek’. Een meer correcte vertaling van de titel Roman de Brut is dan ook ‘Historisch verhaal’. Het werk verscheen in 1155.

Door deze twee verhalen, het ene in het Latijn en het andere in het Frans, werd koning Artur in hoog tempo razend populair in heel Europa. Arturverhalen werden geschreven en bewerkt in alle denkbare talen die in de middeleeuwen in Europa werden gesproken. In Noord-Italië ontstond zelfs een bewerking in het Hebreeuws. Ook na de middeleeuwen bleef Artur nog lang populair, en ook tegenwoordig worden nog regelmatig nieuwe bewerkingen en verfilmingen geproduceerd. Een van de mooiste van die recentere bewerkingen is die van Terence H.White, Arthur, koning voor eens en altijd.

Al deze verhalen vinden hun oorsprong bij Galfried van Monmouth, maar dat wil niet zeggen dat Galfried het allemaal ook zelf heeft verzonnen. Hij putte weer uit de verhaaltradities van Wales, tradities die waren gegroeid rond een figuur Arthur die in Wales al eeuwenlang bekend was en die mogelijk teruggaat op een historisch persoon. Om te begrijpen hoe dat in zijn werk ging, moeten we eerst kort naar de tijd van Galfried, om daarna nog enkele eeuwen verder terug te gaan naar de tijd waarin Wales zijn huidige vorm kreeg . . . . . . lees de volledige tekst . . . . . .