JOEP EIJKENS: VERLOREN ONSCHULD

Verloren onschuld

Sommige foto’s hebben voor mij hun onschuld verloren, misschien wel voorgoed. En meestal ten onrechte. Zo kan ik foto’s van een misdienaar of een jongenskoor uit de jaren vijftig niet meer los zien van krantenartikelen over kindermisbruik in de katholieke kerk. En zo moest ik bij bijgaande, vooroorlogse foto al op het eerste gezicht denken aan Marietje Kessels, het Tilburgse meisje dat in 1900, elf jaar oud, verkracht en vermoord werd in de kerk van de Noordhoek.

Ik vond de foto onlangs op een boekenmarkt in Berlijn. Preciezer gezegd: het betrof een soort souvenirboekje met op de voorkant een met namaakzilver omlijst fotootje. Herzlichste Segenswünsche zur Konfirmation staat er onder, in eveneens zilverkleurige letters.

Aanvankelijk dacht ik dat ‘Konfirmation’ bij Duitse protestanten zoiets is als het Vormsel bij Nederlandse katholieken. Ik ben zelf ook gevormd, misschien nog wel door mgr. Bekkers. Een jaar of acht zal ik geweest zijn, maar ik kan me er niets meer van herinneren. Wel ken ik foto’s uit familiealbums waarop te zien is hoe een bisschop het voorhoofd van een kind zalft. Van Dale omschrijft ‘vormsel’ (zonder hoofdletter) als volgt: ‘(r.k.) sacrament waarin de gedoopte door de oplegging van de handen van de bisschop, de zalving en de heilige woorden de kracht ontvangt om het geloof standvastig te belijden, zowel inwendig als in uiterlijke levenswandel’.

Maar ‘Konfirmation’ is bij nader inzien toch iets anders. Duitslandweb.nl heeft het over ‘een bevestiging van het volwassen worden binnen de protestantse kerk’ rond het veertiende levensjaar. En duitslandforum.nl spreekt van een ‘Segnung’ die ‘den Übertritt ins kirchliche Erwachsenenalter (markiert)’.

Goed, terug naar onze foto. Waarschijnlijk ben ik bevooroordeeld maar Vormsel-foto’s komen bij mij gemoedelijker over, het lijkt eerder op een onderonsje tussen bisschop en kind. Hier echter krijgen de handen van de predikant iets bezwerends. Als iemand me gezegd had dat het om duiveluitdrijving ging, had ik het misschien wel geloofd al zou ik het wel vreemd hebben gevonden dat het meisje er zo rustig bijzat. Misschien wordt die akelige associatie ook gevoed door de brede, omlaaghangende mouwen van de pastor – ze doen me aan vleermuizen denken.

Ik pak een vergrootglas. Nu zie ik dat het meisje een boekje vasthoudt, een gebedenboekje wellicht. En vlak voor haar ligt een boeket bloemen, vermoedelijk witte rozen.

Binnenin het souvenirboekje waarop de foto bevestigd is, staat het volgende gedicht:

Gott segne Dich, der Dich bisher geleitet,
Des Guten Hüll’ und Füll’ um Dich gebreitet,
So gnadenvoll, so mild, so väterlich,
Gott segne Dich!

Dan kijk ik weer naar de foto en richt mijn vergrootglas op het gezichtje van het meisje. En echt, ik kan niet anders denken dan aan Marietje Kessels.

Joep Eijkens

(eerder gepubliceerd op www.cubra.nl)
fleursdumal.nl magazine

More in: - Fotoalbum Joep Eijkens, - Objets Trouvés (Ready-Mades)