Beeldschone Boeken in Museum Catharijneconvent Utrecht
Detail draakje uit Getijden- en gebedenboek, Utrecht, Meester van Catharina van Kleef, ca. 1440-1450
Utrecht, Museum Catharijneconvent
Museum Catharijneconvent Utrecht
Beeldschone Boeken
De Middeleeuwen in goud en inkt
16 mei – 23 augustus 2009
Prachtige minuscule details, flonkerend bladgoud en schitterend kleurgebruik: het zijn de kenmerken van de middeleeuwse manuscripten. De tentoonstelling Beeldschone Boeken in Museum Catharijneconvent Utrecht – te zien van 16 mei tot en met 23 augustus 2009 – geeft met een selectie van ruim 100 handschriften een uitgebreid overzicht van de Utrechtse boekproductie in de Middeleeuwen. Beeldschone Boeken komt tot stand in nauwe samenwerking met de Universiteitsbibliotheek Utrecht. Hiervoor is een keuze gemaakt uit de rijke verzameling handschriften van het museum en de unieke collectie Utrechtse kloosterboeken van de Universiteitsbibliotheek Utrecht. Belangrijke bruiklenen uit binnen- en buitenland vullen deze selectie aan. De manuscripten in de expositie dateren voornamelijk uit de veertiende en vijftiende eeuw. Vanwege het kostbare karakter en de hoge artistieke kwaliteit zijn deze Beeldschone Boeken stuk voor stuk uniek.
In de Middeleeuwen vormde de stad Utrecht als bisschopszetel hét centrum op het gebied van cultuur, politiek en religie in de Noordelijke Nederlanden. De kostbare en rijk versierde manuscripten die in deze periode tot stand kwamen, zijn een absoluut hoogtepunt binnen de beeldende kunst. De aanwezigheid van kapitaalkrachtige geestelijken, invloedrijke adel en welgestelde burgers vormde een vruchtbare voedingsbodem voor de ontwikkeling van een invloedrijke kunstproductie. De beeldschone boeken werden in Utrecht gemaakt of hebben een bijzondere relatie met deze stad. De vervaardigers van Utrechtse manuscripten genoten een grote faam die tot ver buiten de regio en zelfs buiten de landsgrenzen reikte. Utrecht veroverde hierdoor een belangrijke internationale positie op het gebied van de handschriftenproductie en de vroege boekdrukkunst.
Detail beertje uit Getijden- en gebedenboek, Utrecht, Meester van Catharina van Kleef, ca. 1440-1450
Utrecht, Museum Catharijneconvent
De tentoonstelling Beeldschone Boeken belicht in een aantal thema’s de Utrechtse manuscripten en vroeg gedrukte boeken uit de Middeleeuwen en vroege Renaissance (ca. 695 – 1528). De opdrachtgevers krijgen aandacht, maar ook de kloosterlingen en ambachtslieden die deze handschriften maakten. Ook het productieproces van manuscripten komt aan bod: hoeveel mensen werkten aan één handschrift, hoe werd perkament gemaakt en waar haalde men de materialen vandaan? Verder zal te zien zijn dat niet ieder boek in de loop der tijd beeldschoon bewaard is gebleven. Waterschade, inktvraat, schimmel, uitgesneden miniaturen voor de losse verkoop of muizen zijn soms rampzalig geweest voor deze oude manuscripten. De tentoonstelling laat bovendien de invloeden van Utrechtse manuscripten zien op boeken destijds elders in Europa en vice versa, evenals de gevolgen van de introductie van de boekdrukkunst in Utrecht in 1473.
De tentoonstelling Beeldschone Boeken is een samenwerkingsverband tussen Museum Catharijneconvent en de Universiteitsbibliotheek Utrecht, die in 2009 haar 425- jarig bestaan viert. Bovendien is de tentoonstelling onderdeel van het internationale cultuurevenement Holland Art Cities.
Bij de tentoonstelling Beeldschone Boeken. De Middeleeuwen in goud en inkt verschijnt een gelijknamige, rijk geïllustreerde publicatie bij uitgeverij Waanders. Verschillende externe specialisten op het gebied van manuscripten zijn bij dit boek betrokken en een nieuw standaardwerk over middeleeuwse manuscripten uit Utrecht komt hiermee tot stand. Nooit eerder is een volledige publicatie gewijd aan de Utrechtse boekproductie. De publicatie heeft een wetenschappelijk karakter, maar is goed toegankelijk voor een breed publiek.
Beeldschone Boeken. De Middeleeuwen in goud en inkt – Hardcover, Nederlandstalig met Engelse samenvattingen, 160 pagina’s met ca. 150 kleurenafbeeldingen – ISBN 978 90 400 8581 9 – € 29,95
Dante herschreven
Als toepasselijke aanvulling op de tentoonstelling Beeldschone Boeken zal ook het project Retyping Dante worden gepresenteerd. Dit project van de Utrechtse stichting z25.org besteedt aandacht aan de overgang van web 1.0 naar web 2.0 en het gezamenlijk creëren van culturele producten op het internet. Hiervoor is de overgang van de Middeleeuwen naar de Renaissance als inspiratiebron gekozen. In de praktijk betekent dit dat er in Museum Catharijneconvent een installatie komt te staan – de Dante server – die zichtbaar de letters van typende mensen verzamelt en daarmee de Goddelijke Komedie van Dante herschrijft. Iedere bezoeker van Beeldschone Boeken kan tijdens de tentoonstelling deelnemer worden van het project Retyping Dante. Kijk voor meer informatie over dit project op www.retypingdante.com
Horae, Utrecht, Meester van Gijsbrecht van Brederode, ca. 1460
Utrecht, Museum Catharijneconvent
fleursdumal.nl magazine – magazine for art & literature
More in: - Book Lovers