In de greep van de dood

HEDEN OVER EEN JAAR ZULT GIJ STERVEN

Door Jef van Kempen

“Geen tijd heeft de doodsgedachte met zooveel nadruk voortdurend aan allen opgedrongen als de vijftiende eeuw. Zonder ophouden klinkt door het leven de roep van het memento mori”, schreef Johan Huizinga in zijn onvolprezen Herfsttij der Middeleeuwen. Dionysius de Kartuizer vatte het zo samen: “En wanneer hij zich te bed legt, bedenke hij, dat, gelijk hij nu zichzelven neerlegt in het bed, spoedig zijn lichaam door anderen in het graf zal worden gelegd.” De Middeleeuwer leefde in de greep van de dood, die hem overal omringde. In Den Bosch was dat niet anders.

Barbier en kastelein Aert in ’t Becken uit de Orthenstraat ging door het leven als een vrolijke dronkelap. Op de avond voor Allerzielen glipt hij in beschonken toestand de Sint Jan binnen en valt daar, door niemand opgemerkt, in slaap. Als de kerkklok twaalf slaat, schrikt Aert wakker. Een zware deur gaat langzaam open en een priester in misgewaad neemt plaats voor het altaar. De priester wenkt Aert en maant hem om als misdienaar te assisteren bij de mis. “Hoe huivert hij van schrik, als hij bespeurt, dat de gewaande priester slechts een dor geraamte is. Die ontvleesde kaken, met hunne witte rij tanden, die diepe, donkere oogkassen, dat afzichtelijke neusbeen, dat alles doet den armen man ijzen van schrik en ontzetting.” Maar de barbier vermant zich en doet wat van hem verwacht wordt. Als gunst onthult de geest van de dode priester aan Aert het uur van zijn dood: “Heden over een jaar zult gij sterven”.

De legende van Aert in ’t Becken is te lezen in het in 1890 verschenen standaardwerk over Den Bosch van F.M.A. Arnolds: Bossche legenden en verhalen. In de door Arnolds opgetekende legende wordt Aert de volgende ochtend door de koster van de Sint Jan wakker gemaakt. Alles lijkt een droom te zijn geweest. Of toch niet? De koster is totaal verbijsterd bij het aanzien van de barbier: “Het gitzwarte haar van den gefolterden man was in dezen enkelen nacht zoo wit als sneeuw geworden.”

Wanneer Aert in ’t Becken is gestorven, vertelt de legende niet.

(Brabants Dagblad, 20 april 2004)

Jef van Kempen over de Sint-Jan in Den Bosch

kemp=mag poetry magazine

More in: Archive K-L, CATHEDRALS, Jef van Kempen